علم عروض
جیں دے زریعے شعر دا وزن معلوم کیتا ویندے کہ شعر وزن دے لحاظ نال ٹھیک ہے یا کینی
تریف
تاریخی پس منظر
خلیل احمد بصری نے ڈوجھی صدی ہجری وچ علم عروض ایجاد کیتا ۔ خلیل دا عرصہ حیات 100 ہجری کنوں 170 ہجری تے محیط ہے ۔ خلیل نے اے علم چونکہ مکہ معظمہ دے شہر وچ ایجاد کیتا ایں ویں واسطے ایندا ناں عروض رکھیا گیا کیونکہ مکہ کوں عروض دے ناں نال پکارایا ویندے۔
حروف دے عروضی گروہ
حروف دی حرکات دے پیش نظر الفاظ کوں حروف دے تین عروضی گروہوں وچ تقسیم کیتا گئے ۔ انھاں دے ناں سبب, وتد تے فاصلہ ہن ۔ سبب ڈو حرفاں دا مجموعہ ہوندے ۔ وتد تین حرفاں تے مشتمل ہوندے ۔ فاصلہ چار یا پنج حرفاں تے مشتمل ہوندے۔
شعریں دی تقطیع دا طریقہ کار
تقطیع کیا ہے
لفظ تقطیع دا لغوی مطلب ٹکڑے ٹکڑے کرنڑاں ہے ۔ علم عروض دی رو نال کہیں مصرعے یا شعر دے ٹکڑے ٹکڑے کر کے اوندی بحر یا وزن معلوم کرنڑاں تقطیع سڈویندے۔
مثال دے طور تے اساں فعولن بحر دی تقطیع کریندے پیوں ۔ فعولن ( ف + عو + لن ) ( 1+2+2)
مشہور بحراں
1 بحر متقارب
فعولن فعولن فعولن فعولن
2 بحر متدارک
فاعلن فاعلن فاعلن فاعلن
3 بحر ہزج
مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن
4 بحر رجز
مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن
5 بحر رمل
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن
مشہور اوزان
فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
مفاعیلن مفاعیلن فعولن
مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن
مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن
مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
فاعلاتن مفاعلن فعلن
فعلن فعلن فعلن فعلن
مشہور بحریں تے اوزان وچ اشعار
1 فعولن فعولن فعولن فعولن
تیڈا حسن ہے جلوہ گر جیڈے کیڈے
میڈا عشق ہے با خبر جیڈے کیڈے
2 مفاعیلن مفاعلین مفاعیلن مفاعیلن
پتہ نی کیا اثر ہے قیس ساڈی جھک نوائی دا
کہ جیندی وی کروں پوجا اوہو کلتار تھی ویندے
3 فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
قیس ڈکھ دی چور گپ توں کئی نکل سگدا نہیں
کئی اتھاں تیں میں جہیں شودے مریندے بان گن
4 مفاعیلن مفاعیلن فعولن
تہاڈے عشق دی ہے مہربانی
نی رہ گی جان تے ہک لیر وہ وہ
5 فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
قیس ویلھے دی حقیقت کوں سمجھ
حسن ہرگز عشق دا معیار نی
6 مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
کوڑی بقا دا روگ ودھایا گیا ہے کیوں?
میکوں میڈا وجود پوایا گیا ہے کیوں ?
7مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
خیال و فکر شعور و مزاج کیا ڈیواں ?
میں اپنڑے زندہ رہنڑ دا وہاج کیا ڈیواں ?
8 فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن
دل پریشان لباں دے اتے نالے ہوندے
توں نہ ہوندا تاں تیڈے درد کشالے ہوندے
10 مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن
ہک روز تیڈے وانگ بدل ویسوں اساں وی
اخلاص دی دلدل توں نکل ویسوں اساں وی
11 فاعلاتن مفاعلن فعلن
کئی وی ڈیواں نی بھال اکھ سگدا
قیس اتنا ہے ڈر اندھارے دا
This article uses material from the Wikipedia سرائیکی article علم عروض, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki سرائیکی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.