عراق وِچ زنانیاں

سَتویں صدی دے وِچالے وِچ لاما اپݨی فتح دے ہِک حِصّے دے طور تے فارسیاں نال لڑدے پئے ہَن، جِنّھاں کوں ہَر تھئی ہئی۔ "دا آواکنڈ: وومن ان عراق" دی مصنف زنانی "ڈورین انگرامس" نے آکھیا ہِے جو اُوہ ویلا ہئی جِہڑیلے زنانیاں دی مدد دی لوڑ ہئی۔ خاص طور تے، امینہ بنت قیس ناویں ہِک زنانی "ستارھاں ورھیاں دی عُمر وِچ ابتدائی جھیڑیاں وِچوں ہِک وِچ طبّی جَتّھے دی اڳواݨی کرݨ آلی سبھ توں گھٹ عمر زنانی ہَن"۔ اپݨی جِت دے بعد میسوپوٹیمیا اُتے حکومت کرݨ آلے عرباں نے اِیں مُلخ دا ناں عراق رکّھیا۔ عباسی خلافت دے وِچالے وِچ، ودھائے طبقے دے مرداں کِیتے زنانیاں کوں جنسی غلاماں دے طور تے رکّھݨ دا رواج عام ہئی، اَتے ٻہوں ساریاں غلام زنانیاں اپݨی ذہانت اَتے سُݨھَپ دی پارُوں مہان٘دریاں ہَن۔ عباسی معاشرے وِچ اَزاد زنانیاں کِیتے نمایاں مقام حاصل کرݨ ٻہوں اوکھا ہئی، بھان٘ویں جو کُجھ قابلِ ذکر زنانیاں موجود ہَن۔

١٢٥٨ء وِچ، بغداد، اُتے منگول قوم نے حملہ کر تے قبضہ کر گِھدّا۔ منگولاں دے ٹُر ون٘ڄݨ دے بعد ١٥٥٣ء تئیں فارسی دُشمݨاں دا سلسلہ جاری رِیہا، جِہڑیلے عثمانی سلطان سلیمان نے بغداد اَتے اِین٘دے صوبیاں اُتے قبضہ کر گِھدا، جیڑھا ترک سلطنت دا حِصّہ بݨ ڳئے۔ انگرامس آہْدا ہِے جو ترکاں دے "زنانیاں دے بارے وِچ غیر لچیلے اصول ہَن"۔ جین٘دی وجہ نال زنانیاں دی حیثٰیت وِچ گھٹائی آئی۔ اِین٘دے برعکس، بیٹریس فوربس مینز دا آکھݨاں ہِے جو زنانیاں کوں ترک اَتے منگول معاشریاں وِچ نسبتاً ودھایا اَتے عوامی مقام ݙِتا ڳیا ہِئی، اَتے عراق اُتے حمکرانی کرݨ آلے ترک ٹَٻَّراں وِچ کئی زنانیاں، جیویں تیموری سلطنت، نے سیاسی اہمیّت حاصل کِیتی ہئی۔

• OWFI کی سرکاری ویب سائٹ (محفوظ شدہ)
• یکجہتی عراق
• عراق میں خواتین کے حقوق کے لیے جدوجہد، دعا خلیل اسود کے قتل کے موضوع پر ینار محمد کے ساتھ انٹرویو، 26 جون 2007، نیوز ویب سائٹ CNN پر (انتباہ: گرافک تصاویر)
• عراقی خواتین کی زندگی کا ایک دن، عراق میں خواتین کی حالت پر ہوزان محمود کے ساتھ دو حصوں میں انٹرویو، الجزیرہ، 3 مارچ، 2007۔