කොවිඩ්-19 ව්‍යාප්ත වසංගතය

කොවිඩ්‑19 ව්‍යාප්ත වසංගතය
	Treating a patient with COVID-19 in critical condition in an ICU in São Paulo, Brazil
	100,000 ජනගහණයකට එකක් තහවුරු කල මරණ; 2021 දෙසැම්බර් 15 වන විට
Cases per capita
	Cumulative percentage of population infected; as of 20 නොවැම්බර් 2022 >10%; 3–10%; 1–3%; 0.3–1%; 0.1–0.3%; 0.03–0.1%; 0–0.03%; None or no data;
රෝගය	Coronavirus disease 2019 (COVID-19)
වෛරසය පීඩාව	Severe acute respiratory syndrome; coronavirus 2 (SARS‑CoV‑2)
ස්ථානය	Worldwide
දිනය	17 නොවැම්බර් 2019 – present; (4 years and 4 months)
සහතික කළ රෝගවිනිශ්චයන්	Senuth
මරණ	Senuth (reported) ; 8.7–20.8 million (estimated)

2019 දෙසැම්බර් මාසයේ චීනයේ හුබෙයි පළාතේ වූහාන් නුවරින් මෙම ව්‍යාප්තිය ආරම්භ වී ඇත. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය 2020-01-30 දින එය ජාත්‍යන්තර අවධානය යොමුවිය යුතු මහජන සෞඛ්‍ය පිළිබඳ හදිසි තත්ත්වයක් (PHEIC) ලෙස නම් කරන ලද අතර 2020-03-11 දින එය ව්‍යාප්ත සංගතයක් (pandemic) ලෙස නම් කරන ලදී. 2021 අප්‍රේල් 12 දින වනවිට රටවල් සහ භූමිප්‍රදේශ දෙසියයකට (200) වඩා ස්ථාන වලින් කොවිඩ්-19 රෝගීන් 135 million වඩා වාර්ථාවී ඇති අතර, මරණ 2,930,000 පමණ වාර්ථා වී ඇත. එසේම රෝගීන් 77,200,000 වඩා ප්‍රමාණයක් සුව අතට හැරී ඇත.

මෙම වෛරසය ප්‍රධාන වශයෙන් ව්‍යාප්ත වන්නේ මහජනයාගේ සමීප සම්බන්දතාවල දී සහ කහින විට සහ කිවිසුම් යනවිට පිටවන බිඳිති මාර්ගයෙනි. වෛරසය සාමාන්‍යයෙන් වාතය මගින් බෝ නොවන මුත් ශ්වසන ක්‍රියාවලියේ දි respiratory droplets ඇතිවීමේ හැකියාවක් ඇත. වෛරසය මගින් අපවිත්‍ර වූ මතුපිටක් ස්පර්ශ කොට නැවත තම මුහුණ ඇල්ලීම මගින් මෙම රෝගය වැළඳීමට හැකියාවක් ඇත. රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන්නෙකුගෙන් රෝගය බෝවීමට වැඩි හැකියාවක් ඇතිමුත්, රෝග ලක්ෂණ රහිත රෝගියෙකු ගෙන් පවා රෝගය බෝවීමට හැකියාව ඇත. වෛරස ශරීරයට ඇතුල්වීමේ සිට රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කිරීම දක්වා කාලය සාමාන්‍යයෙන් දින පහක් (5) වනමුත්, දින දෙකේ (2) සිට් දහ හතර (14) දක්වා වෙනස් විය හැකිය. සාමාන්‍ය රෝග ලක්ෂණ වනුයේ උණ, කැස්ස, සහ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුව වේ. සංකූලතා ලෙස නිව්මෝනියාව සහ ARDS දැකිය හැක. මෙම රෝගය සඳහා එන්නතක් හෝ විශේෂිත ප්‍රතිවෛරස ප්‍රතිකාරයක් සොයාගෙන නොමැත. මූලික ප්‍රතිකාර ක්‍රම වන්නේ රෝග ලක්ෂණානුකූල සහ උපකාරක චිකිත්සාව වෙයි. රෝග වැලැක්වීමේ ක්‍රමවේද ලෙස නිතර දෑත් සේදීම, කහින විට දී මුඛය ආවරණය කිරීම, සමාජ දුරස්ථකරණය, සැකකටයුතු පුද්ගලයන් අධීක්ෂණය සහ ස්වයං නොරෝධායනය වීම දක්වා ඇත.

වෛරසය පැතිරයාම වැලැක්වීම සඳහා ගන්නා උත්සාහයක් ලෙස ගමනාගමන වාරණය කිරීම, නිරෝධායන කිරීම, ඇඳිරි නීතිය, workplace hazard controls, උත්සව කල්දැමීම සහ අවලංගු කිරීම් සහ ආයතන වසාදැමීම භාවිතා වේ. මේ අතර හුබෙයි හි නිරෝධායනය, ලොව අන් ස්ථානවල දක්නට ඇති ජාතික හෝ කළාපීය නිරෝධායනය, චීනයේ සහ දකුණු කොරියාවේ Korea ඇඳිරි නීතිය පැනවීම, දේශසීමා වසා දැමීම හෝ මගීන් ඇතුලුවීමට වාරණ පැනවීම, screening at airports and train stations, සහ මගීන් පිටවීමට වාරණ පැනවීම වේ.

මෙම මහා වසංගතය නිසා ලොව පුරා socioeconomic disruption, ක්‍රීඩා, ආගමික සහ සංස්කෘතික උත්සව කල්දැමීම සහ අවලංගු කිරීම, panic buying කිරීම නිසා සැපයුම් සීමාවීම සිදුවී ඇත. ලොව පුරා රටවල් 160 කට වඩා ජාතික හෝ ප්‍රාදේශීය මට්ටමින් පාසල් සහ විශ්වවිද්‍යාල වසා දමා ඇත. අන්තර්ජාලය පුරා වෛරසය පිළිබඳ වැරදි තොරතුරු සහ conspiracy theories පැතිරී ඇති අතර චීන සහ අග්නිදිග ආසියාතිකයන් කෙරෙහි xenophobia සහ racism සිදුවීම් වාර්ථාවී ඇත.

වසංගතවේදය

ප්‍රධාන ලිපියන්: 2019–20 coronavirus pandemic by country and territory, cases/WHO situation reports, සහ deaths/WHO situation reports

[show all]
v
t
e
2019–20 coronavirus pandemic by country and territory
Locations		Cases	Deaths	Recov.
229		5,453,784	345,886	2,191,310
	ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය	1,684,273	98,169	346,492
	ඉතාලිය	230,158	32,877	141,981
	ස්පාඤ්ඤය	235,823	28,773	150,376
	චීනය	82,985	4,634	78,268
	ජර්මනිය	180,523	8,389	162,648
	France	51,487	3,516	7,882
	Iran	44,606	2,898	14,656
	United Kingdom	25,150	1,808	135
	Switzerland	16,597	432	1,823
	Turkey	13,531	214	243
	Belgium	12,775	705	1,696
	Netherlands	12,595	1,039	–
	Austria	10,088	128	1,095
	South Korea	9,887	165	5,567
	Canada	8,579	101	1,242
	Portugal	7,443	160	43
	Brazil	5,717	201	127
	Israel	5,358	20	224
	Australia	4,862	21	337
	Norway	4,644	39	–
	Sweden	4,525	198	93
	Czech Republic	3,257	31	45
	Ireland	2,910	54	5
	Denmark	2,860	90	–
	Malaysia	2,766	43	537
	Chile	2,449	8	156
	Russia	2,337	17	121
	Romania	2,245	82	220
	Poland	2,215	32	35
	Philippines	2,084	88	49
	Luxembourg	1,988	22	40
	Ecuador	1,966	62	3
	Japan	1,953	56	408
	Pakistan	1,914	26	58
	Thailand	1,771	12	416
	India	1,637	38	133
	Saudi Arabia	1,563	10	165
	Indonesia	1,528	136	81
	Finland	1,379	17	–
	South Africa	1,353	5	31
	Greece	1,314	49	52
	Panama	1,181	30	9
	Iceland	1,135	2	198
	Mexico	1,094	28	35
	Peru	1,065	30	394
	Dominican Republic	1,019	51	5
	Argentina	966	26	240
	Singapore	926	3	240
	Colombia	906	16	31
	Serbia	900	23	42
	Croatia	867	6	67
	Slovenia	802	15	10
	Estonia	745	4	26
	Algeria	716	44	46
	Hong Kong	714	4	128
	Egypt	710	46	157
	Qatar	693	1	51
	Diamond Princess	672	12	603
	Ukraine	669	17	10
	United Arab Emirates	664	6	61
	New Zealand	647	1	82
	Iraq	630	46	152
	Morocco	617	36	24
	Armenia	571	3	30
	Bahrain	567	4	295
	Lithuania	581	8	7
	Hungary	492	16	37
	Lebanon	463	12	37
	Bosnia and Herzegovina	420	13	17
	Bulgaria	399	8	17
	Latvia	398	0	1
	Tunisia	394	10	3
	Andorra	370	8	10
	Slovakia	363	1	7
	Costa Rica	347	2	4
	Kazakhstan	336	2	22
	North Macedonia	329	9	12
	Taiwan	329	5	45
	Moldova	328	3	15
	Uruguay	320	1	25
	Azerbaijan	298	5	26
	Kuwait	289	0	73
	Jordan	268	5	26
	Burkina Faso	261	14	32
	Albania	243	15	67
	Puerto Rico	239	8	–
	San Marino	236	26	13
	Cyprus	225	6	18
	Réunion	247	0	6
	Vietnam	207	0	58
	Cameroon	193	6	5
	Oman	192	0	34
	Cuba	186	6	8
	Ivory Coast	179	1	7
	Senegal	175	0	40
	Afghanistan	174	4	2
	Faroe Islands	169	0	74
	Malta	169	0	2
	Uzbekistan	167	2	7
	Ghana	161	5	3
	Belarus	152	1	47
	Mauritius	143	5	0
	Venezuela	143	3	41
	Sri Lanka	142	2	17
	Honduras	141	7	3
	Nigeria	139	2	9
	Brunei	129	1	45
	Martinique	119	2	27
	Palestine	117	1	18
	Georgia	115	0	22
	Guadeloupe	114	5	22
	Cambodia	109	0	25
	Bolivia	107	6	0
	Kyrgyzstan	107	0	3
	Kosovo	106	1	1
	Montenegro	105	1	0
	DR Congo	98	8	2
	Mayotte	94	1	10
	Trinidad and Tobago	85	3	1
	Jersey	81	2	–
	Guernsey	78	1	–
	Rwanda	75	0	0
	Northern Cyprus	70	1	29
	Gibraltar	69	0	14
	Guam	69	2	7
	Paraguay	69	3	1
	Liechtenstein	68	0	0
	Isle of Man	60	0	0
	Kenya	59	1	1
	Madagascar	57	0	0
	Aruba	55	0	1
	Monaco	52	0	1
	Bangladesh	51	5	25
	Uganda	44	0	0
	French Guiana	43	0	0
	Macau	41	0	10
	Guatemala	38	1	10
	Jamaica	36	1	2
	French Polynesia	36	0	1
	Zambia	36	0	0
	Barbados	34	0	0
	Niger	34	3
	Togo	34	1	10
	El Salvador	32	0	0
	Djibouti	30	0	0
	U.S. Virgin Islands	30	0	21
	Mali	28	2	0
	Bermuda	27	0	10
	Ethiopia	26	0	2
	Transnistria	25	1	0
	Guinea	22	0	0
	Republic of the Congo	19	0	0
	Tanzania	19	1	1
	Maldives	18	0	13
	Saint Martin	18	1	2
	Gabon	16	1	0
	New Caledonia	16	0	0
	Equatorial Guinea	15	0	1
	Eritrea	15	0	0
	Haiti	15	0	0
	Bahamas	14	0	0
	Myanmar	14	1	0
	Saint Lucia	13	0	0
	Cayman Islands	12	1	–
	Dominica	12	0	0
	Guyana	12	1	0
	Mongolia	12	0	0
	Curaçao	11	1	2
	Namibia	11	0	2
	Greenland	10	0	2
	Libya	10	0	1
	Seychelles	10	0	0
	Syria	10	2	0
	Eswatini	9	0	0
	Grenada	9	0	0
	Laos	9	0	0
	Benin	9	0	1
	Suriname	9	0	0
	Guinea-Bissau	8	0	0
	Mozambique	8	0	0
	Saint Kitts and Nevis	8	0	0
	Zimbabwe	8	1	0
	Angola	7	2	0
	Antigua and Barbuda	7	0	0
	Chad	7	0	0
	Sudan	7	2	1
	Cape Verde	6	1	0
	Mauritania	6	1	2
	Sint Maarten	6	0	1
	Vatican City	6	0	0
	Saint Barthélemy	6	0	1
	Akrotiri and Dhekelia	5	0	–
	Åland Islands	5	0	0
	Fiji	5	0	0
	Montserrat	5	0	0
	Nepal	5	0	1
	Turks and Caicos Islands	5	0	0
	Bhutan	4	0	0
	Gambia	4	1	0
	Nicaragua	4	1	0
	Belize	3	0	0
	Botswana	4	1	0
	British Virgin Islands	3	0	0
	Central African Republic	3	0	0
	Liberia	3	0	0
	Somalia	3	0	0
	Anguilla	2	0	0
	Burundi	2	0	0
	MS Zaandam	2	0	0
	Somaliland	2	0	0
	Northern Mariana Islands	2	0	–
	East Timor	1	0	0
	Papua New Guinea	1	0	0
	St. Vincent and the Grenadines	1	0	1
	Sierra Leone	1	0	0
As of 3 මාර්තු 2024 (UTC) · History of cases: China, international
Notes ↑ Iran Includes clinically diagnosed cases and deaths from 9 March 2020 and onwards. ↑ United Kingdom Excluding all British Overseas Territories and Crown dependencies. ↑ Netherlands Constituent countries of the Kingdom of the Netherlands (Aruba, Curaçao and Sint Maarten) are listed separately. The Dutch Government agency RIVM, responsible for the constituent country the Netherlands, does not count its number of recoveries. ↑ Australia Excluding the cases from Diamond Princess cruise ship which are classified as "on an international conveyance". Ten cases, including one fatality recorded by the Australian government. ↑ Norway From 13 March 2020, testing of the normal population was discontinued, and is now only reserved for health professionals and acutely ill people in vulnerable groups. The Norwegian Institute of Public Health states that there are more infected people in Norway than the figures show. The dark figures are presumed to be higher because of limited testing. Estimation of number of coronavirus infected: As of 23 March 2020, over 40% of all GPs in Norway have been registered 20,200 patients with the "corona code" R991. The figure includes both cases where the patient has been diagnosed with coronavirus infection through testing, and where the GP has used the "corona code" after assessing the patient's symptoms against the criteria by the Norwegian Institute of Public Health. As of 24 March 2020, the Norwegian Institute of Public Health estimates that between 7,120 and 23,140 Norwegians are infected with the coronavirus. ↑ Sweden Testing of suspected infections has been cut back in the whole country in the period around 12 March 2020, in order to focus efforts on people with increased risk of serious illness and complications. ↑ Denmark The autonomous territories of the Faroe Islands and Greenland are listed separately. The Danish Government does not report the number of recoveries. From 12 March 2020, the criteria for testing has been changed; only people with more serious symptoms and health professionals are being tested. ↑ Russia Including cases from the disputed Crimea, which was annexed by Russia in 2014 but remains internationally recognized as being under Ukrainian sovereignty. Excluding the cases from Diamond Princess cruise ship which are classified as "on an international conveyance". One fatality was not officially recorded by the Russian authorities as caused by coronavirus. ↑ Finland Excluding the autonomous region of the Åland Islands. Testing is limited to severely ill or at-risk patients and social or health care workers. There is no reliable or frequently published national data source which provides counts of recoveries. However, as of 1 April 2020, there have been hundreds of recoveries. ↑ Serbia Excluding Kosovo. ↑ Egypt Includes cases identified on the MS River Anuket. ↑ Diamond Princess The British cruise ship Diamond Princess was in Japanese waters, and Japanese administration was asked to manage its quarantine, with the passengers having not entered Japan. Therefore, this case is neither included in the Japanese government's official count nor in United Kingdom's one. The World Health Organization classifies the cases as being located "on an international conveyance". ↑ Ukraine Excluding cases from the disputed Crimea, which was annexed by Russia in 2014 but remains internationally recognized as being under Ukrainian sovereignty. Because the Russian authorities are tabulating cases from Crimea, they are included in the Russian total. ↑ Moldova Excludes data from the unrecognised state of Transnistria. ↑ Cyprus Excluding Akrotiri and Dhekelia and Northern Cyprus. ↑ Réunion Recoveries only includes hospitalised cases. ↑ Cuba Includes cases on the MS Braemar. ↑ Kosovo Excluding Serbia. Kosovo is the subject of a territorial dispute between the Republic of Kosovo and the Republic of Serbia. The Republic of Kosovo unilaterally declared independence on 17 February 2008, but Serbia continues to claim it as part of its own sovereign territory. The two governments began to normalise relations in 2013, as part of the 2013 Brussels Agreement. Kosovo is currently recognized as an independent state by 97 out of the 193 United Nations member states. In total, 112 UN member states recognized Kosovo at some point, of which 15 later withdrew their recognition. ↑ French Guiana Recoveries only includes hospitalised cases. ↑ Somalia Excluding the de facto state of Somaliland. ↑ MS Zaandam The cruise ship MS Zaandam was near Panamanian waters, with the intention of transiting the Panama Canal to make its way to Florida. But the Panamanian government has denied it access to the canal for "sanitary reasons" and has not counted it on their national figures.

වැළැක්වීම

දෑත් සේදීම

සමාජ දුරස්ථ කරණය
ස්වයං නිරෝධායනය

ආශ්‍රිත

සාස් රෝගය (SARS)
මර්ස් රෝගය (MERS)

කෝවිඩ්-19 එන්නත්

Pfizer එන්නත
AstraZenaca එන්නත
Moderna එන්නත

එන්නත ක්‍රියා කරන්නේ කෙසේද?

එන්නත් යනු ඔබව විශේෂිත රෝගවලින් ආරක්‍ෂා කරන බෙහෙත්වේ. ඒවා මගින් ආසාදනය ඇති කරන විෂබීජයට (වයිරසය හෝ බැක්ටීරියාව) එරෙහිව සටන් කරන ආකාරය මතක තබා ගැනීමට ඔබගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය පුහුණු කරයි. COVID-19 එන්නත ලබා දෙන්නේ පුහුණුව ලත් සෞඛ්‍යය වෘත්තීකයෙකු මගින් ඔබගේ අතෙහි ඉහළ කොටසට ඉදිකටුවක් යැවීම මගිනි.

එන්නත් යනු අසනීප ඇති නොකර ඔබගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ශක්තිමත් කරන ආරක්‍ෂිත ක්‍රමයකි. එන්නතෙහි මාත්‍රා දෙකකින් පසුව, ඔබට ආසාදනය වුවහොත්, අසනීපය වඩා අඩු ආකාරයකට ඇතිවීමේ ඉඩකඩ බොහෝ වැඩිය.

COVID-19 එන්නත ලබා ගැනීමෙන් පසුවද සමහර තාවකාලික අතුරු ආබාධ තිබිය හැකිය.

අතෙහි ඉදිකටුව ගිය ස්ථානයේ ඉදිමුවක්
වෙහෙසකර බව
හිසරදය
මාංශ පේශි රුදාව, සහ
උණ සහ ඇඟ ශීතලවීම.

සමහර අය තුල COVID-19 එන්නත හේතුවෙන් ෆ්ලූ ආකාර රෝග ලක්‍ෂණ ඇතිවිය හැකිය.

බොහෝ අතුරු ආබාධ ඉතා සරල වන අතර දින 1 -2 අතර කාලයකදී පහව යයි. ඕනෑම බෙහෙතක් හෝ එන්නතක් ආකාරයෙන්ම COVID-19 එන්නත සම්බන්ධයෙන්ද විරළ සහ/හෝ නොදන්නා අතුරු ආබාධ තිබිය හැකිය.

ලොව ළදරුවන්ට එන්නත් ලබාදෙන පළමු රට

ලොව ළදරුවන්ට කොරෝනා එන්නත් ලබාදෙන පළමු රට බවට පත්වෙමින් කියුබාව එරට වයස අවුරුදු දෙක ඉක්ම වූ ළදරුවන්ට එන්නත් ලබාදීම 2021.09.06 දින ආරම්භ කළේය. ඒ සඳහා යොදා ගැනෙන්නේ කියුබාව දේශීය වශයෙන් නිෂ්පාදනය කළ අබ්ඩාලා සහ සොබර්නා යන කොරෝනා එන්නත්ය. මේයට ප්‍රථම වයස අවුරුදු දොළහ ඉක්ම වූවන්ට එම එන්නත් ලබාදීම මුලින් ආරම්භ කෙරුණා. නමුත් කියුබානු කොරෝනා එන්නත් සඳහා ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අනුමැතිය මෙතෙක් හිමි වී නැත.

ගර්භනී, මව් කිරි ලබාදෙන

ගර්භනී කාන්තාවන් හට එන්නත ලබා ගැනීමට උනන්දු කරයි. ගර්භනීවීමට බලාපොරොත්තුවන, හෝ මව් කිරි ලබා දෙන කාන්තාවන් විසින්ද COVID-19 එන්නත ආරක්‍ෂාකාරී ලෙස ලබා ගත හැකිය.

ගර්භනී කාන්තාවකට COVID-19 ආසාදනය වුවහොත්, ඔවුන් හට දරුණු ලෙස අසනීපවීමේ ඉහළ අවදානමක් ඇත. ඔවුන්ගේ නූපන් දරුවන්ද කල් පිරීමට පෙර ඉපදීම හෝ රෝහල්ගතවී ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමේ වැඩි අවදානමක් දරයි. COVID-19 එන්නත සියළු ගර්භනී මව්වරුන් හට නිර්දේශ කරන්නේ මෙම හේතුව නිසාය.

කොරෝනා එන්නත් හේතුවෙන් විවිධ රෝගාබාද සෑදීමේ අවදානමක්.

මූලාශ්‍ර

This article uses material from the Wikipedia සිංහල article කොවිඩ්-19 ව්‍යාප්ත වසංගතය, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). අන්ලෙසකින් සඳහන්කර නැති සෑම විටෙකම අන්තර්ගතය CC BY-SA 4.0 යටතේ ඇත. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki සිංහල (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.