පොදූ රාජ්ය මණ්ඩලය යනු බ්රිතාන්යයේ පුරෝගාමිත්වයෙන් බිහිවී ඇති සෙසු ජාත්යන්තර සංවිධාන වලට වඩා වෙනස් වූ සුවිශේෂ ගණයේ ජාත්යන්තර සමාගමයක් නැතහොත් සංවිධානයකි.
මෙම ලිපිය කිසිදු මූලාශ්රයක් උපුටා දක්වන්නේ නැත. මූලාශ්ර සෙවීම: "පොදු රාජ්ය මණ්ඩලය" – news '• පුවත්පත් • පොත් • scholar • JSTOR |
මෙම සංගමය සමන්විත වන්නේ බ්රිතාන්ය අධිරාජ්යයට යටත්ව පැවති ඩොමීනියන් රටවලින් සහ නිදහස දිනාගත් යටත්විජිත වශයෙන් පැවති රටවලිනි. පොදු රාජ්ය මණ්ඩලය ආරම්භ කළේ රටවල් 5කිනි. (බ්රිතාන්ය, කැනඩාව, ඕස්ට්රේලියාව, නවසීලන්තය, දකුණු අප්රිකාව) එදා මෙම සංවිධානය හැඳින්වූයේ "සුදු මිනිසාගේ සංගමය" (White Man's Club) යනුවෙනි. 1948දී සමූහාණ්ඩුවක් බවට පත්වූ ඉන්දියාවට පොදු රාජ්ය මණ්ඩලීය සාමාජිකත්වය ලබාදීමත් සමඟ ඒතාක් සුදු මිනිසාගේ සංගමය බවට පත්ව තිබූ පොදු රාජ්ය මණ්ඩලය 1949න් පසුව "විවෘත පොදු රාජ්ය මණ්ඩලය" (Open Commonwealth) බවට පත්විය. පොදු රාජ්ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකත්වය වඩාත් වේගයෙන් වර්ධනය වන්ට පත්වූයේ දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව බ්රිතාන්ය අධිරාජ්යයෙන් නිදහස් වූ රටවල් සංඛ්යාව ක්රමයෙන් අධික වීමත් සමඟමය. 1947ට පෙර රාජ්යයන් 5කින් සමන්විත වූ බ්රිතාන්ය පොදු රාජ්ය මණ්ඩලීය සාමාජිකත්වය 1950 දශකය තුළදී 12 දක්වාත් 1960 දශකය අගදී 31 දක්වාත් 1970 දශකය අගභාගයේදී 44 දක්වාත් 1980 දශකය අග වනවිට 49 දක්වාත් 1990 දශකය අවසන් වනවිට සාමාජික සංඛ්යාව 54 දක්වාත්වර්ධනය වී ඇත.
ශීර්ෂය 1 | ශීර්ෂය 2 | |||
---|---|---|---|---|
1867-1948 දක්වා | බ්රිතාන්ය,කැනඩාව,(1867), ඕස්ට්රේලියාව(1900), නවසීලන්තය(1907), දකුණු අප්රිකාව(1910). | |||
1948-1950 දක්වා | ඉන්දියාව(1947), පකිස්තානය(1947), ශ්රී ලංකාව(1948). | 1950-1960 දක්වා | මැලේසියාව(1957), ඝානාව(1957). | |
1960-1970 දක්වා | නයිජීරියාව(1960), ටැංසානියාව(1961), සයිප්රස්(1961), සියරාලියෝන්(1962),ජැමෙයිකා(1962), ට්රිනිඩෑඩ් හා ටොබැගෝ(1962), කෙන්යා(1963),මෝල්ටා(1964), මලාවි(1964), සැම්බියා(1964), ගැම්බියා(1965),ලෙසෝතෝ(1966), ගුයානා(1966), බොට්ස්වානා(1966), බාර්බඩෝස්(1966),ස්වාසිලන්තය(1968), නාවුරු(1968), මොරිෂස්(1968). | |||
1970-1980 දක්වා | ටොංගෝ(1970), සැමෝවා(1970), බංග්ලාදේශය(1972), බහබාස්(1973),ග්රැනඩා(1974), පැපුවා නිව්ගිනි(1975), සී චෙල්ස්(1976), තුවලු(1978),සොලමන්දූපත්(1978), ඩොමිනිකා(1978), ශාන්ත ලුයිසා(1979), ශාන්ත වින්සන්ට්(1979), කිරිබති(1979). | |||
1980-1990 දක්වා | සිම්බාබ්වේ(1980), වනුටු(1980), බෙලිස්(1981), ඇන්ටිගුවා සහ බැර්බුඩා(1981),මාලදිවයින(1982), ශාන්ත කිට්ස් හා නෙවියා(1983), බෲනායි(1984),පකිස්තානය(1989),(1962 දී ඉවත් වී නැවත 1989 දී සම්බන්ධ විය. | |||
1990-2000 දක්වා | නැම්බියා(1990), දකුණු අප්රිකාව(1994)(1961 දී ඉවත් වී යළි 1994 දී සම්බන්ධ විය), මොසැම්බික්(1995), කැමරූන්(1995), පීජී(1997). |
උදා:
මහ බලවතුන් | 1 | බ්රිතාන්යය |
මධ්යම බලවතුන් | 18 | ඕස්ට්රේලියාව, නවසීලන්තය, කැනඩාව |
කුඩා රාජ්යයන් | 35 | තුවලු, කිරිබති, ඩොමිනිකා, මාලදිවයින |
උදා:
සංවර්ධිත රටවල් | බ්රිතාන්යය, ඕස්ට්රේලියාව, නවසීලන්තය,කැනඩාව |
සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් | ශ්රී ලංකාව, ඉන්දියාව, පකිස්තානය |
ඌන සංවර්ධිත රටවල් | බංග්ලාදේශය, බොට්ස්වානා, උගන්ඩා |
උදා:
ජනරජ | 33 |
එංගලන්තයේ රජවූ පුද්ගලයා තම රටේ රජ ලෙස සලකයි | 16 |
වෙනම රජෙක් පත්කරගනී | 05 |
මෙම සමූහාණ්ඩු අතර,
උදා:ශ්රීලංකාව, මාලදිවයින, මැලේසියාව,බංග්ලාදේශය
උදා:ඉන්දියාව, සිම්බාබ්වේ, ඩොමිනිකා, සිංගප්පූරුව
උදා:සිංගප්පූරුව
උදා:මාලදිවයින,ලෙසෝතෝ,ටොංගෝ
උදා:ඕස්ට්රේලියාව,නවසීලන්තය, කැනඩාව, ඇන්ටිගුවා
උදා:ලෙසෝතෝ,බෲනායි
පොදු රාජ්ය මණ්ඩලය සුවිශේෂී ජාත්යන්තර සමාගමයක් වූ හෙයින් එහි කේන්ද්රගත පාලනයක් හෝ ලිඛිත ව්යවස්ථාවක් නොවීය. 1965 දී පොදු රාජ්ය මණ්ඩලීය මහ ලේකම් කාර්යාලය පිහිටුවනු ලබන තෙක් එහි සාමාජික රටවල් අතර සම්බන්ධීකරණය පවත්වා ගනු ලැබුවේ බ්රිතාන්ය විසිනි. මහ ලේකම්වරයෙකු පත් කිරීම හා කාර්යාලයක් පිහිටුවීම පිළිබඳව 1965 දී ගත් තීරණය පොදු රාජ්ය මණ්ඩලීය ඉතිහාසයේ බෙහෙවින් වැදගත්ය. මන්ද යත් එහි සංස්ථා පත්රයට අනුව එතැන් පටන් පොදු රාජ්ය මණ්ඩලීය සියලුම රටවල් "තත්ත්වය අතින් බ්රිතාන්ය හා සමාන වීමත්" එහි කළමණාකරණය හා මූල්ය කටයුතු සියලුම සාමාජික රටවල් විසින් පොදු අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහාත් පවත්වා ගෙන යෑමේ පදනම ඉන් වැටුණු හෙයිනි. ඒ අනුව මහ ලේකම් කාර්යාලය (ලන්ඩන්හි මාල්බරෝ හවුස් නම් ස්ථානයේ) පිහිට වූ තැන් පටන් පොදු රාජ්ය මණ්ඩලීය කටයුතු සංවිධාන ව්යුහයේ ප්රධාන ආයතනය වූයේ එයයි.
මහාචාර්ය ඩබ්ලිව්. එම්. කරුණාදාස මහතාගේ "පොදු රාජ්ය මණ්ඩලය" නැමති කෘතිය ඇසුරිනි.
This article uses material from the Wikipedia සිංහල article පොදු රාජ්ය මණ්ඩලය, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). අන්ලෙසකින් සඳහන්කර නැති සෑම විටෙකම අන්තර්ගතය CC BY-SA 4.0 යටතේ ඇත. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki සිංහල (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.