පේශි පටකය (ඉංග්රීසි: Muscle tissue) යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ සත්ත්ව දේහ තුළ පිහිටන පේශිවලින් සමන්විත මෘදු පටකයකි.
මෙය පේශිවල සංකෝචන හැකියාවට හේතු වේ. මෙය කණ්ඩරා හෝ පෙරිමයිසියම වැනි පේශියෙහි ඇති සෙසු අංග සහ පටකවලට විරුද්ධ අයුරින් ක්රියා කරයි. මෙය ඇතිවන්නේ කලල වර්ධනයේ දී පේශිජනනය නැමැති ක්රියාවලියක් ඔස්සේ ය.
පේශි පටකය | |
---|---|
ව්යූහ විද්යාත්මක ශබ්දමාලාව |
පේශි පටකය එහි කෘත්යය සහ සිරුරේ පිහිටි ස්ථානය අනුව විවිධ වේ. ක්ෂීරපායීන් තුළ පේශි පටක තුන් ආකාරයක් හමු වේ: එනම් කංකාල හෙවත් විලිඛිත පේශි; සිනිඳු හෙවත් නිර්විලිඛිත පේශි සහ හෘත් පේශි (ඇතැම් අවස්ථාවල අර්ධ විලිඛිත පේශි යැයි හැඳින්වේ) වේ. සිනිඳු සහ හෘත් පේශි අනිච්ඡානුගව ක්රියා කරයි. එයට සචේතනික මැදිහත් වීමක් අවශ්ය නොවේ. මෙම පේශි වර්ග ඇතැම්විට මධ්ය ස්නායු පද්ධතියේ අන්තර් ක්රියාකාරීත්වයෙන් මෙන්ම පර්යන්ත ප්රතානවලින් ස්නායුතනයෙන් හෝ අන්තරාසර්ග (හෝර්මෝනමය) ක්රියාකාරීත්වය නිසා ද ක්රියාත්මක වේ. විලිඛිත හෙවත් කංකාල පෙශි පමණක් මධ්ය ස්නායු පද්ධතියේ බලපෑම අනුව ඉච්ඡානුගව සංකෝචනය වේ. ඉච්ඡානුග ක්රියාකාරීත්වයකින් තොරව කංකාල පේශිවල ප්රතීක ක්රියා ඇතිවන නමුත්, ඒවා ද මධ්ය ස්නායු පද්ධතියේ ක්රියාකාරීත්වය හේතුවෙන් සිදුවේ. එසේ වුව ද, සංකෝචනය සිදුවන තෙක් බාහික ව්යූහයන් මෙයට දායක නොවේ.
ඇසිටයිල්-කෝලින්, නොරැඩ්රිනලින්, ඇඩ්රිනලින්, නයිට්රික් ඔක්සයිඩ් වැනි ස්නායු සම්ප්රේෂක සහ අන්තරාසර්ග ද්රව්යවලට වෙනස් පේශී ප්රභේද දක්වන ප්රතිචාර විවිධත්වයක් පෙන්වයි.මේවා පේශී වර්ගය සහ පේශියේ නිශ්චිත පිහිටීම අනුව රඳා පවතී.
පේශි පටකය උප-ප්රවර්ගීකරණයට ද ලක් කළ හැක. මෙහි දී අන්තර්ගත මයෝග්ලොබින්, මයිටොකොන්ඩ්රියා, මයොසින් ATPase ප්රමාණය ආදිය සැලකිල්ලට ගත හැක.
පේශී සෛල (මයෝසයිට) දිගින් මිලිමීටර කිහිපයක සිට සෙන්ටිමීටර 10ක් පමණ දක්වා දිගින් යුත් සහ මයික්රොමීටර 10 සිට 100ක් දක්වා පළලින් යුත් දිගටි සෛල වේ. මෙම සෛල එක්වී සෑදෙන පටක තුළ ක්රමානුකූලව සහ පුනරාවර්තීව ඇසිරුණු පේශි සූත්රිකා නැමැති පේශි කෙඳිතිමය සංකෝචක ප්රෝටීන පැවතීම හෝ නොපැවතීම අනුව පිළිවෙලින් විලිඛිත හෝ සිනිඳු පේශි ලෙස වර්ගීකරණය කළ හැක. විලිඛිත පේශි ද නැවත කංකාල හෝ හෘත් පේශී ලෙස වර්ගීකරණය කළ හැක. විලිඛිත පේශී සාමාන්යයෙන් ඉච්ඡානුග පාලනයට යටත් ය. නමුත් නමුත් සිනිඳු පේශී එසේ නොවේ. මේ අයුරින්, පේශි පටකය වෙනස් ආකාර තුනකින් යුතුව විස්තර කළ හැක:
පෘෂ්ඨවංශීන් තුළ තෙවැනි පේශි පටකයක් ද හඳුනාගත වී ඇත:
හෘත් සහ කංකාල පේශි "විලිඛිත" ය. එනම් ඒවා සාකොමියර දරන අතර, ඒවා අතිශයින් ක්රමානුකූල කළඹවල් ලෙස සැකසී ඇත. නමුත් සිනිඳු පේශිවල සාකොමියර හෝ ක්රමානුකූලව සැකසුණු පේශි තන්තු කළඹවල් දැකගත නොහැක. කංකාල පේශි ක්රමානුකූල, සමාන්තර මිටි ලෙස සැකසී තිබුණ ද, හෘත් පේශි සම්බන්ධ වන්නේ ශාඛනය වන අක්රමවත් කෝණවලිනි. (අන්තර්ස්ථාපිත මඬල නැමැති) විලිඛිත පේශි සංකෝචනය සහ ඉහිල් වන්නේ කෙටි, වේගවත් අයුරිනි. නමුත්, සිනිඳු පේශි දිගු හෝ ආසන්න වශයෙන් ස්ථිර සංකෝචන පවත්වා ගනියි.
කංකාලපේශි තවත් උපවර්ග කිහිපයකට බෙදිය හැක:
සිනිඳු පේශි යනු අනිච්ඡානුග, නිර්විලිඛිත පේශියකි. මෙය ද ප්රධාන උපකාණ්ඩ දෙකකට බෙදිය හැක. තනි-ඒකක (ඒකීය) සහ බහුඒකක සිනිඳු පේශී මෙම ආකාර වේ. තනි-ඒකක සෛල තුළ, සම්පූර්ණ කළඹම හෝ පත්රයම සංසෛලීය (එනම් සෛලවලට වෙන් නොවූ බහුන්යෂ්ටික සෛල ප්ලාස්මීය ස්කන්ධයක්) ලෙස සංකෝචනය වේ. බහුඒකක සිනිඳු පේශී තනි සෛල ස්නායුතනය කරයි. ඒ නිසා මෙම සෛල මනා පාලනයක් සහ ක්රමානුකූල ප්රතිචාර සඳහා ඉඩ ලබා දේ.
සිනිඳු පේශි රුධිර වාහිනී බිත්ති තුළ (එවැනි සිනිඳු පේශී විශේෂයෙන් වාහිනී සිනිඳු පේශි යනුවෙන් හඳුන්වයි) දක්නට ලැබේ. ඒවාට උදාහරණ වශයෙන් විශාල (මහා ධමනිය) සහ කුඩා ධමනි, ධමනිකා සහ ශිරාවල මධ්ය චෝලය නැමැති ස්තරය හැඳින්විය හැක. මීට අමතරව සිනිඳු පේශී වසා වාහිනී, මූත්රාශය, ගර්භාෂය (ගර්භාෂයික සිනිඳු පේශිය නම් වේ), ස්ත්රී සහ පුරුෂ ප්රජනක මාර්ගය, ආමාශයාන්ත්රික මාර්ගය, ශ්වසන මාර්ගය, සමේ රෝමෝද්ගාමක පේශි, පක්ෂ්මීය දේහය, සහ තාරා මණ්ඩලය යන ස්ථානවල හමුවේ. වෙනස් අවයවවල පවා සිනිඳු පේශියේ ව්යූහය සහ කෘත්යය මූලිකව සමාන වන නමුත්, ප්රේරක උත්තේජය සැලකිය යුතු වශයෙන් වෙනස් වන්නේ වෙනස් අවස්ථාවන්හි සිරුරේ ඒකෛක ප්රතිචාර ඇතිවීම පාලනය කරන නිසායි. මීට අමතරව වෘක්කවල ගුච්ඡිකාවල අන්තර්ගත සිනිඳු පේශී-වැනි සෛල mesangial cells නම් වේ.
හෘත් පේශිය ද අනිච්ඡානුග, විලිඛිත පේශියක් වන අතර, එය හමුවන්නේ හෘදයේ බිත්තිවල සහ පටකවිද්යාත්මක පාදමේ විශේෂයෙන්ම මයෝකාඩියමේ ය. හෘත් පේශිය ප්රධාන පේශි වර්ග තුනෙන් එකක් වන අතර, සෙසු පේශි ආකාර දෙක වන්නේ කංකාල සහ සිනිඳු පේශි ආකරයි. මෙම පේශි ආකාර තුනම ඇතිවන්නේ පේශිජනනය නැමැති ක්රියාවලියේ දී ය. හෘත් පේශිය සැදුම්ලත් සෛල වන කාඩියෝමයෝසයිට හෙවත් මයෝකාඩියෝසයිටවල ප්රමුඛ වශයෙන් තින න්යෂ්ටිය බැගින් දක්නට ලැබේ. නමුත් ජනගහනය තුළ න්යෂ්ටි දෙකේ සහ හතර දක්වා හමුවන අවස්ථා ද දැකගත හැක.[page needed] මයෝකාඩියම යනු හෘදයේ පේශි පටකයයි. එමගින් පිටත එපිකාඩියම් ස්තරය සහ ඇතුළත එන්ඩොකාඩියම අතර ඝනකම් මධ්ය ස්තරය සෑදේ.
හෘත් පේශි සෛලවල සමායෝජිත සංකෝචන හේතුවෙන් හෘදයට රුධිරය, කර්ණිකාවලින් සහ කෝෂිකාවලින් ඉවතට වම්/සංස්ථානික සහ දකුණු/පුප්ඵුසීය සංසරණ පද්ධතිවල රුධිර වාහිනී දෙසට තල්ලු කිරීමේ හැකියාව ලැබී ඇත. මෙම සංකීර්ණ යන්ත්රණය හෘදයේ ආකුංචයට හේතු වේ.
දේහයේ සෙසු පටක බොහෝමයක් මෙන් නොව, හෘත් පේශි සෛලවල පැවැත්මට ඔක්සිජන් හා පෝෂක ලබා ගැනීමට සහ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැනි අපද්රව්ය ඵල ඉවත් කිරීමට ප්රමාණවත් රුධිර සැපයුමක් සහ විද්යුත් සැපයුමක් බෙහෙවින් අවශ්ය වේ. මෙම කෘත්යය ඉටු කරගැනීමට කිරීටක ධමනි උපකාරී වේ.
මෙම ඡේදය පුළුල් කිරීම අවශ්යයි. කරුණු එකතු කර ඔබට ද සහාය විය හැකිය. (2014 මාර්තු) |
1.සිරුරේ චලන ක්රියාත්මක කරයි.
2.සිරුරට ආධාර වේ.
3.සිරුරේ ඉරියව් පවත්වා ගනියි.
රුධිර වාහිනී, ආමාශයාන්ත්රික මාර්ගය සහ මූත්රාශය වැනි කුහරමය අවයවවල සංකෝච්යතාව පාලනයට වග කියයි.
හෘත් පේශි යුන හෘදයේ පිහිටි පේශි වර්ගයයි. ස්වයං-සංකෝච්ය, ස්වයංසාධකව යාමනය වන මෙය ජීවියාගේ මුළු ජීවිත කාලය තුළ දී රිද්මයානුකූල රටාවකට සංකෝචනය වේ. මේ නිසා එයට විශේෂ ලක්ෂණ ඇත.
සැකිල්ල:Muscle tissue
This article uses material from the Wikipedia සිංහල article පේශි පටකය, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). අන්ලෙසකින් සඳහන්කර නැති සෑම විටෙකම අන්තර්ගතය CC BY-SA 4.0 යටතේ ඇත. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki සිංහල (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.