ဢွမ်လူမ်း

ၵၢင်ႁၢဝ် ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈ ႁၼ်ယူႇၼႆႉ မၼ်းသုင်လိူဝ် လိၼ်ဢၼ်ႁဝ်းၶႃႈယဵပ်ႇယူႇၼႆႉ၊ မၼ်းၵႂၢင်ႈသေ ၼမ်ႉသမ်ႇမုတ်ႉတြႃႇ ဢၼ်ႁွပ်ႇဢုမ်ႈ ၵမ်ႇၽႃႇလူင်ၼႆႉယူႇ။ ၼႂ်းလေႃးၵလူင်ၼႆႉ တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်ၵေႃႈ မီးၼမ်တႄႉၼမ်ဝႃႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပႅင်ႈၼင်ႇ ဝၵ်ႉတၢဝ်းယိုၼ်းထိုင်လႆႈၼၼ်ႉ တေၶႆႈၼႄပၼ် ငဝ်ႈပိုၼ်ႉ ဢွမ်လူမ်းရေႇတီႇယူဝ်ႇ တႄႇပဵၼ်မႃး မိူဝ်ႈပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇပၢႆပၢႆလႄႈ သၢႆငၢႆၶိုၼ်ႈသင်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼၼ်ႉၵွၼ်ႇ။

ဢွမ်လူမ်း
Fisher 500 radio

ငဝ်ႈပိုၼ်ႉတၢင်းၶိုၼ်ႈသင်ႉလူင် ၼႂ်းလုမ်ႈၽႃႉၼႆႉ တႄႇမႃး တီႈသွၵ်ႈႁႃႁၼ် ထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉသေ သမ်ႉႁူႉ ၸႂ်ႉထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉ ၼႂ်းၵၢင်ႁၢဝ်သေ မေႃႇပွႆႇသဵင် ၼႂ်းဢွမ်ႇလူမ်း(radio)မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ်ၼၼ်ႉ မေႃႁဵတ်းမႃး ၽၢင်ၼၢမ်း(Rador)၊ ၾူၼ်း(Phone)၊ႁၢင်ႈသဵင်(TV) ၸၢၵ်ႈၼပ်း(Computer) သိုပ်ႇၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းပဵၼ်မႃး လိၵ်ႈၽႆးၽႃႉ(email)၊ ၼႅင်ႈလူၵ်ႈ (internet) ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပႆႇလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈဢွမ်လူမ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီႁူႉ လွင်ႈဝၢႆႇယႃႇလႅတ်ႉ(wireless) ဢၼ်ပဵၼ် ၵဝ်ႉငဝ်ႈ ဢွမ်လူမ်းၼႆႉယူႇ။ တႃႇတေပဵၼ်မႃး လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉတႄ့ မိူဝ်ႈပီၶရဵတ်ႈ(1873)ၼီႈၼၼ်ႉ ၽူႈမီးပိုၼ်ႉႁူႉပႆႇၺႃႇၽၢႆႇပၢႆးသၢႆ ʻʻမိတ်ႉသတိူဝ်ႇမႅၵ်ႉၵသွႆးʼʼ သေႃႉႁၼ်သၢႆႁႅင်းၽႆးၽႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈပီ 1883 မိတ်ႉသတိုဝ်ႇၽိတ်ႉၸၵျႃႇရႄႇ သေႃႉႁႃႁၼ် သၢႆႁႅင်းၸၼ်ၽႆးၽႃႉ ၼႂ်းၵၢင်ႁၢဝ်ယူႇယဝ်ႉ၊ မိူဝ်ပီ 1896 ၼီႈၼၼ်ႉတႄႉ ၵေႃႉပဵၼ်ʻမိတ်ႉသတိူဝ်ႇ မႃႇၵူဝ်ႇၼီႇʼ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမိူင်းဢီႇတလီႇ ၶူင်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇလႆႈၶိူင်ႉၸႂ်ႉ ဝၢႆႇယႃႇလႅတ်ႉသေ လႆႈၶၢဝ်ႇလိုဝ်း ၵႂႃႇဝႃႈ ပဵၼ်ၵေႃႉႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၶိူင်ႈပွင်ႇၶၢဝ်ႇ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းပိူၼ်ႈၼႆယူႇယဝ်ႉ။ "မိတ်ႉသတိူဝ်ႇ မႃႇၵူဝ်ႇၼီႇ"ၼႆႉ မိူဝ်ႈပီ1899 ၼီႈၼၼ်ႉ ၶူင်ဢွၵ်ႇႁဵတ်းပဵၼ်ၸၢၵ်ႈဝၢႆႇယႃႇလႅတ်ႉ သွင်ဢၼ်သေ ၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇ ပွင်ႇၶၢဝ်ႇလႆႈ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ၵႅတ်ႇၶႄလႆႈပႃး ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃးလူင် ဢၼ်ၸူမ်ၼမ်ႉလမ်းၼိုင်ႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းပိူၼ်ႈၼႂ်းလူၵ်ႈၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းလီ ၼႂ်းသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇၼၼ်ႉ မႃးယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈပီ 1911ၼီႈ လိူၼ်တီႇသိမ်ႇပိူဝ်ႇ (2) ဝၼ်းၼၼ်ႉ ပွင်ႇၶၢဝ်ႇ ၶၢမ်ႈလႆႈ ၼမ်ႉသမ်ႇမုတ်ႇတရႃႇ ဢတ်ႉတလၼ်ႇတိတ်ႉသေ တိတ်းတေႃႇၸူး မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ တီႈၵႆလိူဝ်သုတ်း လႄႈ ၶၢဝ်ႇမၼ်း လိုဝ်းႁူင်ၵႂႃႇတင်းၵမ်ႇၽႃႇ ဢွၼ်တင်းသုတ်းပိူၼ်ႈ ထႅင်ႈၵမ်းၼိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ဢွမ်လူမ်း
Degen de1103

လၢႆးပဵၼ်မႃးဢွမ်လူမ်း

ဢၼ်ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းဝႃႈ ဢွမ်လူမ်း ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁၢင်ႈသၢင်ႇထုၵ်ႇလူဝ်လူဝ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈတႄ့မၼ်း သဵင်မႃးၸွမ်းလူမ်းဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ။ သဵင်ဢၼ်လုၵ်ႉ တီႈႁူင်းပွႆႇသဵင်မႃးၼၼ်ႉ လႅၵ်ႈပဵၼ်ထၢတ်ႈ လႆၶဝ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉယဝ်ႉ ဢဝ်ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ တီႉဢဝ်ထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉၼၼ်ႉသေ လႅၵ်ႈဢွၵ်ႇပဵၼ်သဵင်မိူၼ် ၵဝ်ႇၶိုၼ်းၼၼ်ႉယူႇ။ မိူဝ်ႈဝႃႇယႃႇလႅတ်ႉ တႄႇပဵၼ်မႃးၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ ၵမ်ႇၽႃႇလႅၵ်ႈလၢႆႈပၢၼ်မၼ်း ၵႂႃႇပၢၼ်ၼိုင်ႈသေတႃႉ တေႃႉတႄႉ သူင်ႇၶၢဝ်ႇလႆႈ တႃႇမၵ်းမၼ်ႈ လွင်ႈပဵၼ်လွင်ႈလု ၶၢဝ်လီၶၢဝ်ႇၸႃႉၵူၺ်းလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ ဢမ်ႇပေႃးပိူင်ႈသင်ၵၼ်တၢင်းလၢႆးသူင်ႇၶၢဝ်ႇ သၢႆလဵၵ်း(Telegrapher) ၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။

တေႃႇပေႃးထိုင် ပီ 1918 ၼီႈၵေႃႈ ပႆႇပႃႈလႆႈငိၼ်းၶၢဝ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်း ၽဵင်းၵႂၢမ်း ဢၼ်ဢွၵ်ႇမႃး တီႈရေႇတီႇယူဝ်ႇၼၼ်ႉၵွၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ၊ တႄႇဢဝ်တီႈၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ ဝႃႇယႃႇလႅတ်ႉသေ ၸင်ႇသိုပ်ႇႁဵတ်းဢွၵ်ႇပဵၼ်မႃး ရေႇတီႇယူဝ်ႇ ယူႇယဝ်ႉ။ တႃႇတေပဵၼ်မႃး ရေႇတီႇယူဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်း သုတ်း လႆႈၶူင်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃး လွတ်ႇႁၢင်ႉလူမ်း ʻဝႅတ်ႉၵျူႇဢႅမ်ႇၵျူႇʼလႄႈ ဢွမ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်း ʻမၢႆႇၵရူဝ်ႇၽူင်းʼယူႇယဝ်ႉ။ ဢွမ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်း မၢႆႇၵရူဝ်ႇၽူင်းတႄ့ ၸႂ်ႉတိုဝ်း တႃႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းသႂ်ႇသေ လွတ်ႇႁၢင်ႉလူမ်း ဝႅၵ်ႉၵျူႇဢႅမ်ႇၵျူႇတႄ့ ၸႂ်ႉတိုဝ်းတႃႇ ပွႆႇဢွၵ်ႇပဵၼ်သဵင်လႄႈ တီႉဢဝ်သဵင်ဢၼ် မၢႆႇၶရူဝ်ႇၽူင်း သူင်ႇမႃးၼၼ်ႉယူႇ။ ဢိင်ဢဝ်ၶိူင်ႈသွင်ဢၼ်ၼႆႉ ႁူမ်ႈၵၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းသေ ၸင်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ်ၸၢၵ်ႈဢွမ်လူမ်း"ရေႇတီႇယူဝ်ႇ" ယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1904 ၼီႈၼၼ်ႉ ၽူႈမီးပိုၼ်ႉႁူႉပႆႇၺႃႇ "မိတ်ႉသတိူဝ်ႇ ၵျွၼ်းဢီမ်ႇဝရူဝ်ႇၽလိင်းမိၼ်း" ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢင်းၵိတ်း ၶူင်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၶိူင်ႈလွတ်ႇႁၢင်ႉလူမ်းၼၼ်ႉသေ ၵေႃႉပဵၼ်ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ "မိတ်ႉသတိူဝ်ႇ လီတႃႇၽေႃႉရႅတ်ႉ" ၶိုၼ်းမႄးလိုမ်ႉမႄးႁဵတ်းႁႂ်ႈလီလိူဝ် ၶိုၼ်ႈသၢင်ႉမႃးယူႇယဝ်ႉ။

ၽွင်းယၢမ်းၼၼ်ႉ "မၢႆႇၶရူဝ်ႇၽူင်း" ၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈသၢင်ႉဝႆႉႁင်းမၼ်းယဝ်ႉလႄႈ ပီ 1908 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈဝဵင်းရေႃးမသေ ၸႂ်ႉတိုဝ်းဢွမ်လူမ်း လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတေႃႇ ၵုၼ်ၸိတ်ႉၸလီႇလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ မိုဝ်ႉဝၼ်းတဵမ်ယဝ်ႉ လၢႆႈၶၢႆႉၸူးလိူၼ်၊ မိုဝ်ႉလိူၼ်တဵမ်ယဝ်ႉ လၢႆႈၶၢႆႉၸူးပီ ဢွၵ်းလီၵူၼ်းႁဝ်းၶူင်ဢွၵ်ႇ ၸၢၵ်ႈဢွမ်ႇလူမ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇယင်ႉဢမ်ႇလိုဝ်ႈ ၶိုၼ်ႈသင်ႉမႃးၸွမ်းဝၼ်းလိူၼ်ပီယူႇ ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းလႄႈ ထိုင်မႃး မိူဝ်ႈပီ 1915 ၼီႈၼၼ်ႉ မေႃၸႂ်ႉလွတ်ႇႁၢင်ႉလူမ်း မွၵ်ႈ 300 ဢၼ် ႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၸႂ်ႉတိုဝ်းဢွမ်လူမ်း သူင်ႇၶၢဝ်ႇလႆႈ ၶၢဝ်းတၢင်းၵႆ မွၵ်ႈ 3000 လၵ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၽွင်းယၢမ်းတေႃႈလဵဝ်တႄ့ ဝၢၼ်ႈမိူင်းၶိုၼ်ႈသၢင်ႉၶဝ် ပေႃးၶႂ်ႈမီးႁူင်းပွႆႇသဵင် ၵူႈဝဵင်းဝဵင်းသေ ႁူင်းပွႆႇသဵင် ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ဢၢၼ်ႇၼပ်ႉ ပေႃးဢမ်ႇမူတ်းသဵင်ႈလႆႈယဝ်ႉ။ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ႈဢွမ်လူမ်းၵေႃႈ ပေႃးၶႂ်ႈမူတ်းၵၢပ်ႈ မၼ်းၵႂႃႇသေ ဢွၼ်ၵၼ်တူၺ်းထီးဝီး (ႁၢင်ႈသဵင်) ၸႂ်ႉတိုဝ်းၽူၼ်း ၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇ ပွင်ႇၶၢဝ်ႇလူၺ်ႈဢီး မေးလ်(လိၵ်ႈၽႆးၽႃႉ)၊ ဢိၼ်ႇတႃႇၼႅတ်ႉ(ၼႅင်ႈလူၵ်ႈ) သေ ႁူႉလႆႈၶၢဝ်ႇၶိုတ်းမိုဝ်ႉၶိုတ်းယၢမ်း ဢဝ်ၵၢမ်ႇၽႃႇလူင်ၼႆ့ ႁဵတ်းပဵၼ် မိူၼ်ၼင်ႇဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇၵူၺ်းသေတႃႉမိုင်းလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ လွင်ႈပွႆႇသဵင်ဢွမ်လူမ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၽႃႈလႆႈ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၼႆၵေႃႈ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ(သမတ)မိူင်းၶဝ် မီးၶပ်းမၢႆ တႃႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ၼႂ်းဢွမ်ႇလူမ်း ၵူႈဝူင်ႈလႂ်၊ ၸွမ်ၽွင်းလူင် မိူင်းထႆးၵေႃႈ မီးၶပ်းမၢႆ တႃႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ၵူႈဝၼ်းသဝ်ယူႇ။

ဝၼ်ႈမိူင်းပိူၼ်ႈတႄႉ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးယူႇတိၵ်းတိၵ်း ၵၢၼ်ပွႆႇသဵင်ၵေႃႈ ပိူၼ်ႈဢမ်ႇပွႆႇၽႃႈ။ ၼႂ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈသမ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇၶဝ်ႈၸႂ် ဢမ်ႇႁူႉတေလႆႈထွမ် ဢွမ်လူမ်းၵေႃႈ ယင်းမီးယူႇ တင်းၼမ်သေဢမ်ႇၵႃး၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁူႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ၶႂ်ႈထွမ်ႇသမ်ႉ ယင်းဢမ်ႇပႆႇႁွမ်ငိုၼ်း သိုဝ်ႉလႆႈ ၸၢၵ်ႈဢွမ်ႇလူမ်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉမီးၼမ်လၢႆယူႇ။

လၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်းဢွမ်လူမ်း

မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ပီၶရဵတ်ႈ 1920 ၼီႈၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵၢပ်ႈဢွမ်လူမ်း(Radio)ၼႆယူႇ။ တီႈယူးရူပ်ႉလႄႈ ၵုၼ်တိူၵ်ႈဢမေႇရိၵၼၼ်ႉ ႁူင်းဢတ်းသဵင်ပွႆႇသဵင် မီးမႃး တင်းၼမ်ယူႇ။ ဝႆၢးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁုိင် ႁူင်းပွႆႇသဵင်ဢၼ်ဝႆႉၶပ်ႉမၢႆသေ ပွႆႇသဵင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးမႃးယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းဢၼ် မီးငိုၼ်းတႄႉ သိုဝ်ႉဢဝ် ၸၢၵ်ႈဢတ်းသဵင်သေ ႁဵတ်းႁူင်းပွႆႇသဵင်ႁင်းၵူၺ်းၶဝ်ၵေႃႈမီးယူႇ။ မိူဝ်ႈယၢမ်းၼင်ႇၼၼ်ၸိုင် ႁူင်းပွႆႇသဵင်ပႆႇပေႃးမီးၼမ်လႄႈ သဵင်ၵေႃႈဢမ်ႇယႃႉၵဝ်းၵၼ်၊ ဝၢႆးႁူင်းပွႆႇသဵင် ၼမ်လိူဝ်မႃးယဝ်ႉၸိုင် သဵင်တီႈၼိုင်ႈလႄႈတီႈၼိုင်ႈ သုၵ်ႉသၢၵ်ႉ ၶူၼ်းလေႃးၵၼ်မႃး ႁႅင်းၼႃႇလႄႈ ၸင်ႇသေႃႉႁႃ လၢႆးၸႅၵ်ႇၽႄၼႃႈတီႈ သၢႆသဵင်ပၼ်ၵၼ်မႃးသေ ၸင်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈငိၼ်းလီၸႅင်ႈလီမႃး ၸိူင်ႉၼင်ႇဢၼ်ႁဝ်း လႆႈထွမ်ႇငိၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းဢၼ်သူင်ၵျိူၵ်ႈ ဢွမ်လူမ်းၼႆႉ မီးလၢႆၸိူဝ်ႉလၢႆယၢင်ႇယူႇ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ ထွမ်ႇၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၶဝ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်း၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉထွမ်ႇၽဵင်း၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉပႂ်ႉထွမ်ႇတၢင်း ႁူႉၼမ်တင်းႁၼ်ၵႂၢင်ႈ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ သွၼ်ႁဵၼ်းၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈလိၵ်ႈလၢႆး ၼႂ်းဢွမ်လူမ်း၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈ သမ်ႉပွႆႇသဵင်ၶၢဝ် ၶေႃႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈ တၢင်းယိူင်းဢၢၼ်းၶုၼ်မိူင်းလႂ်၊ ပၼ်တၢင်းႁူႉ ပၢႆးပၢႆႇၺႃႇ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၽိင်ႈၽႃႉ ၶၢဝ်းလႂ်ၶၢဝ်းၼၼ်ႉလႂ် လၢတ်ႈၼႄ သိူၵ်းပိုၼ်း ဝၼ်းယႂ်ႇဝၼ်းလူင်လႂ်၊ ပႅင်းမႅတ်ႇပၼ်ၽိင်ထုင်း၊ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶႆႈၼႄ ႁႂ်ႈယိုၼ်းယၢဝ်းမၼ်ႈၵႅၼ်ႇၵႂႃႇလႂ်၊ မူၼ်ႈၸႂ်ပၼ်ၽဵင်းၵႂမ်းလႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ႁူင်းပွႆႇသဵင်

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈဢွမ်လူမ်းသေ ၼႂ်းႁူင်းပွႆႇသဵင် ႁၢင်ႈႁႅၼ်း မီးဝႆႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼႆ ထုၵ်ႇလီႁူႉပႃးယူႇ။ ၼႂ်းႁူင်းပွႆႇသဵင်ၼႆ့ တေလႆႈမီးႁွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် ႁွင်ႈတီႉသဵင်၊ ႁွင်ႈပွႆႇသဵင် ႁွင်ႈၵႅမ်းၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ၊ တႃႇတီႉသဵင် (သဵင်ၵွင်မွင်းသိူင်း)ၼၼ်ႉ ဢွမ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်း(micro phone)ၵေႃႈ လူဝ်ႇၼမ်ယူႇယဝ်ႉ။ ႁွင်ႈလုမ်းႁွင်ႈပွႆႇသဵင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် သဵင်တၢင်းၼွၵ်ႈ တေဢမ်ႇၶဝ်ႈတင်းၼႂ်း၊ ၼင်ႇႁိုဝ်သဵင် တင်းၼႂ်း တေဢမ်ႇၵွင်ႈပဵၼ်သွင်သၢမ်သဵင်ၼၼ်ႉ တေလႆႈသႂ်ႇၽႃႈၵင်ႈႁႄႉၽႃဝႆႉၼႃၼႃယူႇ။ ဢမ်ႇၼၼ် တီႈၽႃၼၼ်ႉ တေလႆႈဢဝ် ၶႅပ်းၸေႈၼႃ ဢၼ်ၸၢင်ႈၸုပ်ႇသဵင်ၼၼ်ႉ သႂ်ႇၸပ်းဝႆႉယူႇ။ ႁူင်းပွႆႇသဵင်ၼႆႉ တေလႆႈမီးၵႆ တီႈၵူၼ်းၵိုၼ်း တီႈဢူၼ်မေႃးၼၼ်ႉယူႇ။ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းၵိုၼ်းၼႆၸိုင် ၼင်ႇႁိုဝ် သဵင်တီႈၼွၵ်ႈ တေဢမ်ၶဝ်ႈမႃးဢူၼ်ၵဝ်း တီႈၼႂ်းၼၼ်ႉ တီႈလႆႈမီး ႁွင်ႈ(လုၵ်း)ၶႅၼ်ႈဝႆႉယူႇ။ ဢမ်ႇၼၼ် ၽႃၶၼ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈပဵၼ် သွင်ၸၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵူၼ်း တေဢမ်ႇမႃးမေႃးသဵင်ႁႅင်း ႁိမ်းၸမ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈပၢႆႉ ပၼ်ၽၢင်ႉသတိၶၢဝ်ႇဝႆႉယူႇ။ တႃႇတေပွႆႇသဵင်ၼၼ်ႉ လႆႈမီးႁွင်ႈတတ်းသဵင်ယူႇ။ ႁွင်ႈတတ်းသဵင်ၼၼ်ႉ ၽွင်းမိုဝ်ႈ ပႆႇပွႆႇသဵင်ၸိုင် တေလႆႈလိူၵ်ႈတတ်း သဵင်လွႆးသဵင်ႁႅင်း ဢွၼ်တၢင်းယဝ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်းဢဝ် ႁႅင်းၸၢၵ်ႈသေ ပွႆႇဢွၵ်ႇၵႂႃႇတင်းလူၵ်ႈယဝ်ႉ။

သၢႆတၢင်းဢွမ်လူမ်း

လုၵ်ႉဢဝ်တီႈႁူင်းပွႆႇသဵင်သေ သဵင်ဢၼ်ပွႆႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸွတ်ႇၵႂႃႇ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၵူႈတီႈတီႈၵမ်ႈသိုဝ်ႈ။ သဵင်ဢၼ်ၶဝ်ႈမႃး ၼႂ်းမႅၵ်ႉၼၼ်ႉ ဢဝ်ႁႅင်းၽႆးၽႃႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ် ထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉၸၼ်လဵၵ်းယဝ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ သၢႆသိုပ်ႇၵၢင်ႁၢဝ်သေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ သဵင်ဢၼ်ယဵၼ်းၵႂႃႇပဵၼ် ထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉၸၼ်လဵၵ်းၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇႁႅင်းလႅင်းၽႃႉမႅပ်ႈၼိုင်ႈၵႅပ်ႉၽႅပ်ႉတႃ လႅင်းၵႆႁွတ်ႈၵႂႃႇ(186,000) ၼိုင်ႈသႅၼ်ပႅတ်ႇမိုၼ်ႇပၢႆ ႁူၵ်းႁဵင်လၵ်း (ဢမ်ႇၼၼ်) (300,000,000ဢႅမ်ႇ)မီႇတိူဝ်ႇ သၢမ်လၢၵ်ႈလၢၼ်ႉၼႆယူႇယဝ်ႉ။ သၢႆသဵင် ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈႁူင်းပွႆႇသဵင် ဢွၵ်ႇၵွႃႇၼၼ်ႉ ၵႂႃႇၽႅဝ်လႆႈ တီႈမိူင်း ဢၼ်မီးလၵ်းၵပ်းသိုပ်ႇပၼ်ၼၼ်ႉလႂ်၊ ဢမ်ႇၼၼ် တီႈဢၼ်လူမ်းၵႂႃႇမႃးလႆႈလီ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးသင်ႁႄႉ ၼႂ်းၵႄႈမၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ သဵင်ဢၼ်ယဵၼ်းၵွႃႇပဵၼ် သၢႆထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉ ၸၼ်လဵၵ်း သၢႆထၢတ်ႈရေႇတီႇဢူဝ်းၼႆႉ လၢႆးၵွႃႇမၼ်းမီးသွင် သဵၼ်ႈယဝ်ႉ။ သဵၼ်ႈၼိုင်ႈလႅၼ်ႈၵႂႃႇ ၸွမ်းႁိမ်းၸမ်ၼႃႈလိၼ်သေ သဵၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃး ၽႅဝ်လႆႈၵႆ။ ထႅင်ႈသဵၼ်ႈၼိုင်ႈသမ်ႉ လႅၼ်ႈၵွႃႇ ၼိူဝ်ၵၢင်ႁၢဝ်သုင်ပူၼ်ႉလိၼ် 70 လၵ်းတေႃႇ 200 လၵ်းသေ ၵွႃလႆႈၼိူဝ်ၵၢင်ႁၢဝ် ၵႆတႄ့ၵႆဝႃႈၼႆယူႇယဝ်ႉ။ တၢင်းသုင်ပူၼ်ႉလိၼ် 70 လၵ်းတေႃႇ 200 လၵ်းၼႆႉၸမ်ႉ မီးထၢတ်ႈသၢႆဝၼ်း ဢလတြႃႇဝၢႆႇဢူဝ်းလႅတ်ႉဝႆႉသေ ပဵၼ်ဝႆႉၸၼ်ႉလူမ်းၸၼ်ႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉ လေႃႈၶဝ်ႈဝႆႉ ၼႂ်းမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သဵင်ထၢတ်ႈ ဢၼ်ၶိုၼ်ႈမိူဝ်း တုမ်ႉတိူဝ်ႉၺႃး ၸၼ်ႉလူမ်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းဝၢႆႇလူင်းမႃးၸူး ၼင်လိၼ်ယူႇယဝ်ႉ။

ၸၼ်ႉလူမ်းၼၼ်ႉ ပေႃးႁွတ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်းမႃး တႅၵ်ႇပဵၼ်သွင်ၸၼ်ႉလႄႈ ပေႃးဝႃႈထၢတ်ႈသဵင်ထၢတ်ႈၼႆႉ ၽႅဝ်ၵႂႃႇၼႂ်းၵႄႈၶဝ်ၸိုင် ၵုမ်ႇလႆႈၽႃႇလတ်း ၸၼ်ႉတႂ်ႈၸၼ်ႉၼိူဝ်ယူႇလႄႈ ၽွင်းၼင်ႇၼၼ်ၼၼ်ႉ ၽုၺ်ႇထွမ်ႇဢွမ်လူမ်းၵေႃႈ သဵင်မၼ်းဢမ်ႇလႆႈငိၼ်းလီ။ မိူဝ်ႈႁဝ်းၽုၺ်ႇဢွမ်လူမ်းၼၼ်ႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈတီႈ ႁိမ်းႁွမ်းႁဝ်း ၽုၺ်ႇဝႆႉမေႃႇတႃႇလႂ်၊ ၽုၺ်ႇၼဵၼ်ၽႆးသၢႆလႂ်၊ ၽႃႉၽႃႇၽႃႉလင်လႂ်ၸိုင် ထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈမႃး ၶူၼ်းလေႃးယႃႉၵဝ်း သဵင်ဢွမ်လူမ်းယူႇယဝ်ႉ။


ပေႃးၶႂ်ႈႁူႉလွင်ႈ ၸၢၵ်ႈဢွမ်လူမ်း(လွင်ႈပွႆႇသဵင်)ၸိုင် တေလႆႈႁူႉလွင်ႈ ထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉ တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇမၼ်းယူႇ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ႁႂ်ႈထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉလႆၵႂႃႇၸွမ်း သၢႆၽႆးၽႃႉၼိုင်ႈသဵၼ်ႈၸိုင် ဢီႇလႅတ်ႉထုၼ်ႇတင်းၼမ်တင်းလၢႆ ဢၢၼ်ႇႁူဝ်လၢၼ်ႉမၼ်း လႆၵႂႃႇၸွမ်းသႆၢၽႆးၽႃႉၼၼ်ႉဝႆႉယူႇ။ ႁႅင်းထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉၼႆႉ မီးဝႆႉသွင်သႅၼ်း၊ ပဵၼ်ဢေႇၸီႇၶႃးရႅၼ်ႉ(AC)လႄႈတီသီးၶႃးလႅၼ်ႉ(DC)(လွင်ႈၽႆးၽႃႉ ပႃးဝႆႉၼႂ်းၸဵင်ၶမ်းလႅင်း မၢႆ 11 ၼၼ်ႉယူႇ)။ ႁူင်းပွႆႇသဵင်ဢၼ်ၼႆႉ ၸႂ်ႉႁႅင်း (16) မႅၵ်ႉၵသၢႆ့ၵႄႇ ၼိုင်ႈၽႅပ်ႉတႃၼႆႉ တေၸႂ်ႉလႆႈ ႁႅင်း(1600) ၵီႇလူဝ်ႇသၢႆႇၵႄႇ ဢမ်ႇၼၼ်ႁႅင်းတူင်ႉလႆႈ 1.600 ၵမ်းၼႆယူႇယဝ်ႉ။ တီႈတီႉသဵင်ဢွမ်လူမ်းၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ်ႁႅင်းတူင်ႉလႆႈၼႆႉသေ ၸင်ႇၸႅၵ်ႇပဵၼ်မႃးသၢႆ တၢင်းတီႈတီႉသဵင် သဵၼ်ႈယၢဝ်း၊ သဵၼ်ႈႁၢတ်ႈ သဵၼ်ႈပွတ်းၼႆယူႇ။ သဵၼ်ႈယၢဝ်းၼႆႉတႄ့ ပွႆႇသဵင်ပၼ်ဝႆႉၼႂ်းၵႄႈ 1.600 မီႇတိူဝ်ႇတေႃႇ 2000 မီႇတိူဝ်ႇလႂ်၊ သၢႆသဵၼ်ႈႁၢတ်ႈၼႆႉသမ်ႉ ပွႆႇဝႆႉၼႂ်းၵႄႈ200 တေႃႇ 500 လႂ်၊ သၢႆသဵၼ်ႈပွတ်းၼႆႉတႄ့ ပွႆႇဝႆႉၼႂ်း ၵႄႈမီႇတိူဝ်ႇ 16 တေႃႇ 50 ၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။

လၢႆးတီႉသဵင်

လၢႆးတီႉသဵင် ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉတႄ့ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ သဵင်ၵူၼ်း သဵင်ၽဵင်း သဵင်ဢၼ်ပွႆႇၵွႃႇ ယဵၼ်းပဵၼ်ထၢတ်ႈ ၸၼ်ႉသိုပ်ႇၸၼ်ႉၼၼ်ႉ ဢဝ်ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈဢွမ်လူမ်းတီႉဢဝ် ႁဵတ်းပဵၼ်သဵင် ဢွၵ်ႇမႃးၶိုၼ်းမိူၼ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ တႃႇတေတီႉလႆႈသဵင်ၼႆႉတႄ့ 1. တေလႆႈဢဝ်လၵ်း ဢေႇရီႇယႃႇသေတီႉဢဝ် သၢႆသဵင် ရေႇတီႇယူဝ်ႇ ဢၼ်မႃးၼႂ်းၵၢင်ႁၢဝ်ၼၼ်ႉလႂ်၊ 2. တေလႆႈလိူၵ်ႈဢဝ်သၢႆသဵင် တီႈဢၼ်ႁဝ်းၶႂ်ႈထွမ်ႇငိၼ်းၼၼ်ႉသေတီႉဢဝ်ႉ။ 3. သဵၼ်ႈသၢႆထၢတ်ႈ ဢၼ်တူင်ႉတိုၼ်ႇယွၼ်ႈၶဝ်ႈမႃးၼမ်လၢႆၼၼ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ "မေႃႇတြူႇလႅတ်ႉၶႃးရႅၼ်ႉ" ၶၢႆႉပဵၼ် "ဢေႃႇတီႇထဝ်ႇ ၽရီႇၶွၼ်ႇသီႇၶႃးရႅၼ်ႉ"လႂ်၊ 4. ဢဝ်ထၢတ်ႈ ဢၼ်တူင်ႉယွၼ်ႈၶဝ်ႈမႃးၼၼ်ႉ လႅၵ်ႈဢွၵ်ႇပဵၼ်သဵင်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သဵင်ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ႁူင်းပွႆႇသဵင်ၵူႈတီႈတီႈသေ ပွႆႇမႃးၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၶိူင်ႈဢေႇရီႇယႃႇၼႆႉ ႁပ်ႉဢဝ် ဝႆႉသဵင်ႈသဵင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ေဢႇရီႇယႃႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉတႄ့ "ဢိၼ်ႇတိူဝ်ႇၼႃႇ"ၼႆၵေႃႈႁွင်ႉယူႇ။ သဵင်ဢၼ်ဢေႇရီႇယႃႇ တီႉဢဝ်ဝႆႉၼၼ်ႉ ၶိူင်ႈ"ဢိၼ်ႇတွပ်ႉတႅၼ်ႉၵွႆႇ" (ၶိူင်ႈတီႉၺွပ်းထၢတ်ႈ)လႄႈ ၶိူင်ႈ"ၶွၼ်းတႅင်ႉသႃႉ"(ၶိူင်ႈသိမ်းထၢတ်ႈ) သမ်ႉတီႉဝႆႉသိမ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢိင်ဢဝ်ၶိူင်ႈသွင်ဢၼ်ၼႆႉသေ ႁႅင်းတူင်ႉတိုၼ်ႇ ထၢတ်ႈၽႆးၽႃႉၸၼ်လဵၵ်း (သဵင်ပွႆႇမႃးၼမ်လၢႆ)ၼၼ်ႉ ႁဝ်းသူင်ၵျိူၵ်ႈဢၼ်လႂ်ၵေႃႈ တီႉဢဝ်ထွမ်ႇလႆႈယူႇယဝ်ႉ။

ၶိူင်ႈဢၼ်ၶၢႆႉသၢႆသဵင်သေ ထွမ်ႇတၢင်ႇဢၼ်ၼၼ်ႉႁွင်ႉ "ၶႅပ်းတီႇတႅၵ်ႉတိူဝ်ႇ" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၵူၼ်းႁဝ်း မေႃႁဵတ်းၶိူင်ႈ"တီႇတႅၵ်ႉတိူဝ်ႇ"ၼႆႉလႄႈ ပၢႆးပၢႆႇၺႃႇရေႇတီႇယူဝ်ႇၵေႃႈ ၸင်ႇလႆႈၶိုၼ်ႈသင်ႉမႃးတိၵ်းတိၵ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ပႆႇၺႃႇၵူၼ်းၶိုၼ်ႈသင်ႉ ဢမ်ႇယင်ႉ ဢမ်ႇသဝ်း ဢမ်ႇပႂ်ႉမိုဝ်ႉပႂ်ႉယၢမ်း ဢိင်ဢဝ်လၢႆးႁဵတ်း ရေႇတီႇယူဝ်ႇၼႆႉသေ သိုပ်ႇပဵၼ်မႃး ထီႇဝီႇ၊ၽၢင်ၼၢမ်းသေ ဝၼ်းလိုၼ်းမိူဝ်းၼႃႈမႃးၵေႃႈ တေႃႈတေသိုပ်ႇမီးမႃးထႅင်ႈ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇဢၼ်မႂ်ႇတင်းၼမ်ယူႇ။ ၸွမ်းၼင်ႇၵၢပ်ႈပၢၼ် ၶိုၼ်ႈသင်ႉၼၼ်ႉသေ တႆးႁဝ်းၵေႃႈ ၸဵဝ်းၶိုၼ်ႈသင်ႉၶိုၼ်ႈသုင် ပဵင်းၸၢတ်ႈပၢၼ်ၶိုၼ်ႈသင်ႉၼႆႉသေၵမ်း။

ၽိုၼ်ဢိင်

  • ႁၵ်ႉၶိူဝ်း (ၸၢႆး)၊ တၢတ်ႇႁူဝ်ယၢဝ်၊ ပပ်ႉၸဵင်ၶမ်းလႅင်း မၢႆ (12)၊ ၼႃႈလိၵ်ႈ 27-30 ။
  • ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈ (တူဝ်ထူပ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်း)

Tags:

ဢွမ်လူမ်း လၢႆးပဵၼ်မႃးဢွမ်လူမ်း လၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်းဢွမ်လူမ်း ႁူင်းပွႆႇသဵင်ဢွမ်လူမ်း သၢႆတၢင်းဢွမ်လူမ်း လၢႆးတီႉသဵင်ဢွမ်လူမ်း ၽိုၼ်ဢိင်ဢွမ်လူမ်း

🔥 Trending searches on Wiki လိၵ်ႈတႆး:

မိူင်းႁေးတီႇ1928မိူင်းလၢတ်ႈဝီႇယႃႇ1951မိူင်းၵူးပႃးၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 2020မိူင်းပႃႇၵိတ်ႈသတၼ်ႇၵျူႇလၢႆႇ 2010923ၿျသၼတြႃးႁႃႈပိူင်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 2014ၵျီႇပရေႃးတႃးပိူင်သၢင်ႈ ၶွမ်းပျူတႃႇလႅင်းပွႆႉ၊ ဝဵင်းၼမ်ႉၶူင်းမိူင်းဢိတ်ႇသရေးတီႇသႅမ်ႇပႃႇ 18632023မၢတ်ႉၶျ် 2020မိူင်းၾီလိပ်ႈပိၼ်းမိူင်းတၢၵ်ႈမႅၼ်ႇၼီႇသတၼ်ႇမိူင်းဢႃႇၸႃႇပၢႆႇၸၼ်ႇ1170ၵျုၼ်ႇ 20171868ၸုမ်းပၢႆးယူႇလီလုမ်ႈၾႃႉ1922မိူင်းပူဝ်ႇလီးဝီးယႃးၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 131967မိူင်းဢႃႇမေးၼီးယႃးComputer keyboardၾၢႆႇပိုၼ်းသုၼ်ႇလဵဝ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 221963ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 61952ဢႄးလိၸ်ႉၸပႅတ်ႉ ထူၼ်ႈသွင်ယႂႃႇတိတ်ႉ၊ ဝၢၼ်ႈ၊ ဢူင်ႇတူင်ႇမွၵ်ႇၶမ်း၊ ၸၢႆး (မေႃယႃ)မူႇၵုၼ် ၶေးမႅၼ်းပရေႃးၵျႅတ်ႉ ဝီႇၶီႇမီႇတီႇယႃႇသိူဝ်ႁၢၼ်ၾႃႉ၊ ၸဝ်ႈ၊ ဢႃႇဝ1939မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇမေႇ 102001ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႃႈလိၼ်လွင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၽဵင်ႇပဵင်းမၢတ်ႉၶျ် 1918မိူင်းယူႇၶရဵၼ်းမူၺ်ႇတေႃႇမိူင်းၵိုင်မိူင်းလႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ2014ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 2022မိူင်းဢၢႆႇယႃႇလႅၼ်ႇပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမိူင်းၾိၼ်ႇလႅၼ်ႇဝၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢႃႇမႄႇရိၵမၢၵ်ႇၵႅမ်ႈၶွင်ႇ884Main Pageဝလႃႇၻီႇမီႇလ် ပူႇထိၼ်ႇမေႇ 20151602🡆 More