မိူင်းၶႅၼ်ႇၺႃႇ

ၶႅၼ်ႇၺႃႇ၊ ဢၼ်ႁွင်ႉပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ၶႅၼ်ႇၺႃႇ (သုၺ်ႇႁီးလီႇ: Jamhuri ya Kenya) ၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ဢႃႇၾရိၵ ပွတ်းဢွၵ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶႅၼ်ႇၺႃႇ ဢၼ်မီးတၢင်းၵႂၢင်ႈ 580,367 ပၼ်ႇမူၼ်း ၶီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (224,081 လၵ်းပၼ်ႇမူၼ်း) ၼႆႉ ပေႃးဢဝ် ၼႃႈလိၼ်ဝႃႈ ပဵၼ် မိူင်းဢၼ်ယႂ်ႇထိသုတ်း ထူၼ်ႈ 48 ယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မိူဝ်ႈ ပီ 2019 ၼၼ်ႉသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မီးယူႇ 47.6 လၢၼ်ႉလိူဝ် ၶႅၼ်ႇၺႃႇၼႆႉ ပဵၼ် မိူင်းႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ၼမ်ႉသေပိူၼ်ႈ ထူၼ်ႈ 29 တီႈၼႂ်း လူၵ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ လႄႈ ဝဵင်းဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူင်ႈ ၶွင် ၶႅၼ်ႇၺႃႇၼႆႉ ပဵၼ် ၼၢႆႇရူဝ်းပီႇသေ မၼ်းပဵၼ် ဢၼ်ႁိုင်သေပိူၼ်ႈ၊ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ပဵၼ် ဝဵင်းဢၼ်ယႂ်ႇသုတ်း ထူၼ်ႈသွင်သေ ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ ထူၼ်ႈၼိုင်ႈတႄႉ ပဵၼ် ဝဵင်းမွမ်ႇပႃသႃႇယဝ်ႉ။ ဝဵင်းၶိသ်သုမူ ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းယႂ်ႇသုတ်း ထူၼ်ႈသၢမ် သေ မၼ်းပဵၼ်ပႃး တႃႈၼမ်ႉ တွၼ်ႈၽၢႆႇၼႂ်း တီႈ ၼွင်ဝိၵ်ႇထူဝ်းရီးယႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႃႈလိၼ်ဝဵင်း ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ တၢင်ႇၸိူဝ်းတႄႉ ၶဝ်ႈပႃး ၼုၶုလု လႄႈ ဢႄႇလ်တူဝ်းရႅတ်ႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2020 ၼၼ်ႉ ၶႅၼ်ႇၺႃႇၼႆႉ လိူဝ်သေ ၼၢႆႇၵျီးရီးယႃး လႄႈ ဢႃႇၾရိၵႃႉၸၢၼ်း ယဝ်ႉ မၼ်းပဵၼ် ဝဵင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ထူၼ်ႈသၢမ် တီႈၼႂ်း သႃႇႁႃႇရၽႄ ဢႃႇၾရိၵ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶႅၼ်ႇၺႃႇၼႆႉ တီႈ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်းၼၼ်ႉ မီးလႅၼ်လိၼ် ဢၼ်ၶႅၼ်ႈၵၼ်ဝႆႉတင်း သူႇတၼ်ႇၸၢၼ်း၊ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇ မီး ဢီႇတီႇယူဝ်းပီးယႃး၊ တီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇမီး Somalia၊ တီႈၽၢႆႇတူၵ်း မီး ယူႇၵၼ်ႇတႃႇ၊ တီႈၽၢႆႇၸၢၼ်း မီး ထၼ်ႇၸၼ်းၼီးယႃး လႄႈ တီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇၼႆႉ မီး သမုၵ်ႉတရႃႇဢိၼ်းတီးယႃး ယဝ်ႉ။ လႅင်လိၼ်လႄႈ၊ ၾိင်ႈၾႃႉ လႄႈ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၼႃႇ၊ တႄႇတီႈၼိူဝ် ၸိၵ်းလွႆ ဢၼ်မီးမူၺ်ႁူမ်ႇဝႆႉ (ပထိယႅၼ်း၊ ၼႄးလီယႅၼ်ႇ၊ ဢွင်ႈ လႄႇၼႃၼႃ တီႈ လွႆၶႅၼ်ႇၺႃႇ ဢၼ်မီးပႃႇထိူၼ်ႇလွမ်ႉႁွမ်ႈဝႆႉ၊ တူဝ်သတ်းထိူၼ်ႇ လႄႈ ၼႃႈလိၼ် ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ဢၼ်ၽုၼ်ႇမၼ်းလိၼ်လီ တေႃႇထိုင် ထုင်ႉလိၼ်ၶူင်ႈ ဢၼ်မီးပွတ်းၽၢႆႇတူၵ်း ၼၼ်ႉ ပဵၼ် ၾိင်ႈၾႃႉၽဵင်ႇ သေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၾိင်ႈၾႃႉ ႁႅင်ႈႁွင် ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်တီႈ ႁၢတ်ႇသၢႆး (ႁၢတ်ႇသၢႆး ၶျႃႇပီႇ လႄႈ ႁၢတ်ႇသၢႆး ၺီႇရီႇ)။