Tamazirt n brtqqiz niɣ d tagdudant n Brtqqiz (Repulica Portuguesa) tga yat tmazirt imẓẓiyn n Urupa illan ɣ iffus nns, tili ɣ utaram n yat tsga mi ttinin tagzirt Taybirit, tzdi d Ssblyun ɣ ugmmuḍ nns d uẓẓlmḍ nns, tmḥidi d ugaru Aṭlanṭi ɣ utaram nns.
Licbuna ad igan tamaẓunt n tmazirt ad d tmdint nns akkʷ mqqurn, tutlayt nns tamaddudt tga Tabrtqqizt. Tuggt n yikalln nns gan ɣar timsal, llan kra idrarn ngr as d Sblyun, imma tawwṭfa n wakal nns tgadda d 91,982 Km², mayad iɣ ur nḥasb tigzirin nns yaḍnin zun d "Azuris" d "Maḍiṛa" d "Makaw".
Ibrtqizn illa darsn yan yiḍiṣ ur imẓẓiyn ɣ umzruy n tmazirt n Sus d Lmɣrib.
Brtqqiz | |||
---|---|---|---|
República Portuguesa Portugal | |||
| |||
Tamssugurt | |||
Tanbaḍt | Tagduda d Tamazirt | ||
Anssixf n uwank | Marcelo Rebelo de Sousa | ||
Tamaẓunt | Lisbun | ||
Tutlayin timaddudin | Tapurtugit d Tamirandit | ||
Tarakalt | |||
, d | |||
Tajumma | 92225 km² | ||
Iwtta d | Spnyul | ||
Tadimugṛafit | |||
Imzdaɣn | 10 347 892 imezdaɣ. (2021) | ||
Umlan yaḍnin | |||
Akud adigan | UTC−01:00, heure d'Europe de l'Ouest, Heure d'été d'Europe de l'Ouest, UTC±00:00 d Europe/Lisbonne | ||
Internet TLD | .pt | ||
Tanglt n utilifun | +351 | ||
Adrim | Euro | ||
portugal.gov.pt… |
Yat 5000 n usggʷas ayad, middn lli tt inn kkan zdɣnin ɣ Brtqqiz ar asn ttinin ayt ibirya, ɣ ifili n tasutin rad d sul ackin kra n tigrummiwin yaḍnin n imzdaɣn zun d Ifiniqn, iqṛṭajiyyn, Isiltiyyn, Igrikn, Iṛmmuyn, Wiziguṭṭ, ula Imaziɣn.
Ddrn ibrtqqizn f tfllaḥt d ma srs ittyagaln zun d tifiyyi n imugayn, ifullusn, asngar, aḍil d unẓiẓ, akʷfay, baṭaṭa, timiṭac. Ddrn daɣ f tgmrt n yislman zun d ssrdin d ttuna, tamguri dɣ nttat dars yat taɣamt ɣ tdamsa nnsn zun d tasbbabt n ssima, ibrdan slawan win taḍuṭ, Asiṛamik, Atrisinti, tiɣawsiwin n utci, uṛẓiyyn... Imma ɣ ma izdin d izgndrn (lmɛdn) aylli d ṭṭayn iga t tamriwin (yan wanaw n yiẓṛan).
Ɣ gr isggʷasn n 1400 d 1500 rad ssntin kra n ibṛṭqizn ad staran ɣ umaḍal, azmz-ad ittyawsmma "Azmz n twafit immqurn" , ɣ wakud ann a rad bnun Yibrtqqizn tamnukda Tabrtqqizt mqqurn tizi lli rad srsn afus f mad ur idrusn ɣ yidɣarn ɣ Tfriqt ɣ Wasya ula ɣ Wamirika n iffus, umẓn akkʷ kra n idɣarn ɣ tmizar n Iclḥiyyn zun d Agadir d Umgdul (Taṣṣuṛt), taḍuṛi nnsn rad tili f ufus n Yisɛdiyyn dffir n yimiɣ n wasif n Lmxazn.
Zrin ɣ umzruy n brṭqiz kada d mddn gan ayt waddur zun d:
• Fasku Di Gama.
• Hinri bu iɣrubba.
• Firnand Majillan.
• Ibn Ṣaḥib Ṣṣalat (إبن صاحب الصلاة)
• Firnanḍu Pissuwwa.
• Kristyanu Runalḍu.
• Amalya Rudrigiz.
• Anṭunyu Gutiric.
• Juzif Murinyu.
• Lwis De Kamuwis
ibrtqizn ur tn d yaɣ s tmizar n ccluḥ ar yan uzmz imaṭln lliɣ ran ad ẓṭṭeṭn aɣaras n iɣrrubba ngr Dkkala d Saw Xurxi di Mina, ukan timizar lli llanin ɣ yiffus n wasif n tansift ur ta sul ttyafant ɣ wakud ann, ibayn is gisnt illa lxir iggutn, idɣarn-ad ffuɣn afus n uwank Awṭṭaṣ gan win iguyya nnsn, Sus ɣ wakud ann zɛma ɣ tasut 16 n tlalit ikka tt inn iga yat ljnnt i yisbbabn d yat tasgrut ngr tsbbabt n tnsruft d ittackan ssɣ Tumbuktu d Sanigal, d ma illan ɣ ugafa n udrar n Drn zun d Mṛṛakc d Fas ar Yilel agrakal, bla ad nttu kullu izuɣaz n Sus win uzzal d nnqrt d wurɣ d ṣṣkkaṛ, yan umallas ism as Al Ɛumari isnɣms is d ɣ tizwiri n tasut 13 yan uzgn n ukilu n wanas win tmdult igadda d 2/3 n taẓayt nns d wurɣ. ¨Ɣ tizwiri n tasut 15 n tlalit rad txsi tmdult, tmmatti tsbbabt s Waqqa lli issixf yan urgaz ism as Sidi Muḥmmd u Mbark..
Ɣ usggʷas 1505 yan urgaz abrtqizi mi ism Jwaw lupiz Sikwira lli inbḍn Massa, iqbl as ugllid Abrṭqizi Manwil Amzwaru ad ibnu yan ugadir ifk as ism n "Santa Kruz di Kapu Agir", usun da isti ikka tt inn illa ɣ uḍaṛ n yan wawrir, tlla ɣinn yat tallɛint n waman, ula kra n yikalln xlfnin cwanin i tfllaḥt ɣ yan udɣar fkan as sul ism n Funti (ssɣ "Fonte" lli igan "tanuṭfi" s tutlayt tabiṭqizzt), Jwaw lupiz rad iṣṣṛṣu yan ubrgmmi n ukccuḍ tama n uɣbalu lli, isrs ɣ tama nns yat titmi n imrig (Artillerie) bac ad t ur zziwzn ayt tmazirt slawan gisn taqbilt n Yiksimn lli uginin tilit n iṛmmuyn ɣ tmazirt. Lliɣ ismd ifta s Tmraɣt (12 km ɣ ugafa n Ugadir) ibna yan ubrgmmi yaḍni f yan usulil illan tama nns ifka as ism n "Ben Miraw", imil iwin as t Iclḥiyyn, f ɣik ann, yiwrri nn s Ubrṭqiz dar ugllid Dum Manwil izznza as ibrgmmi-ad n Santa kruz s yat tassumt n 5.000 kruzadus n iqariḍn. Yazn ilmma ugllid Dum Manwil aqbṭan Fransisku di Kasṭṛu d yat tgrgurt n isrdadsn d imɛlmmiyn, isgudr mzyann ibrgmmi-lli, issutl-as gigan n igudar d imrig ẓẓaynin bac ad fllas isitti akkʷ azzaɣn n imknasn Iclḥiyyn lli d ttarmnin bla ṛṛmuyt ad as awin ibrgmmi nns lliɣ iɣama mnnaw isggʷasn, ɣ wakud ann nit issnti "Ccrif Asɛdi" ar ismuna ɣ imknasn d imnayn ssɣ tiqbilin n Sus d mad t inn iwalan, waxxa Dum di Fransisku di Kasṭṛu ibikks s 120 n imnayn n irgazn ṛwanin d 600 n isrdasn, ifka i yibrgmmi-ad tismt n Santa Kruz di Gi D Agwa Di Narba (Santa kruz acku tlla ɣ iggi nns yat tzggʷa n lmasiḥ).
Asggʷas | Amnbaḍ |
---|---|
1505 - 1512 | João Lopes de Sequeira |
1512 - 1521 | Francisco de Castro |
1521 - 1523 | Simão Gonçalves da Costa |
1523 - 1525 | António Leitão de Gamboa |
1525 - 1528 | Luis Sacoto |
1528 - 1529 | António Leitão de Gamboa |
1529 - 1533 | Simão Gonçalves da Costa |
1533 - 1534 | Guterre de Monroy |
1534 - 1538 | Luís de Loureiro |
1538 - 1541 | Guterre de Monroy |
This article uses material from the Wikipedia Taclḥit article Brtqqiz, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Mayad illa ddu CC BY-SA 4.0 abla iɣ ittuybdar mas ur t-igi. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Taclḥit (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.