ڏکڻ آمريڪا: کنڊُ

ڏکڻ آمريڪا
پکيڙ	17٬840٬000 km2 (6٬890٬000 sq mi) (4th)
آبادي	420,458,044 (2016; 5th)
گھاٽائي	21.4/km2 (56.0/sq mi)
جي ڊي پي (ناليوار)	$3.94 trillion (2017; 4th)
جي ڊي پي (مساوي قوت خريد)	$6.57 trillion (2017; 4th)
جي ڊي پي (في ماڻھو)	$9,330 (2017; 4th)
آبادي جي سڃاڻپ	ڏکڻ آمريڪي
ملڪ	12
ماتحت علائقا	4
ٻوليون	پورچوگيزي، اسپينش، انگريزي، فرينچ، ڊچ، ڪئينچوئا،ڪيريبين ھندستاني۽ کوڙ ٻيون ٻوليون مقامي ٻوليون.
ٽائيم زون	UTC-2 to UTC-5
وڏا شھر	ڏکڻ آمريڪا جي شھرن جي فھرست; List سائو پائولو ; ليما ; بگوٽا ; ريئوڊي جينرو ; سانتياگو ; ڪاراڪاس; بيوئنس آئرز ; سيلويڊور ; برازيليہ ; فورٽاليزا;

جاگرافي

ڏکڻ آمريڪا جي ڪل ايراضي 17،840،000 چورس ڪلوميٽر (6890،000 چورس ميل) آهي جيڪو زمين جي ڪل ايراضي جو 3.5 سيڪڙو ٿئي ٿو. 2005ء جي مطابق هن کنڊ جي آبادي 371،000،000 آهي. ڏکڻ آمريڪا ايراضي ۽ آبادي جي لحاظ کان چوٿون نمبر کنڊ آهي.

انڊيز هتان جو سڀ کان وڏو جابلو سلسلو آهي جڏهن ته کنڊ جي اوڀر واري علائقي ۾ اميزون درياه سان گڏ جھنگن سان ڀريو پيو آهي.

اميزون جو وڏو جھنگ 2510000 چورس ميلن تي پکڙيل آهي ۽ اندازن دنيا جي سڀ معلوم ٿيل زنده جانورن جي اڌ آبادي هتي آهي.

اميزون ۽ پارانا هتي جا وڏا درياهه آهن جيڪي اوقيانوس وڏي سمنڊ ۾ ڪرن ٿا. انڊيز جي جابلو سلسلي ۾ آتش فشان به آهن جن ۾ کنڊ جو سڀ کان وڏو متحرڪ آتش فشان ڪوٽوپاڪسي به شامل آهي جنهن جي بلندي 19347 فٽ آهي. هي آتش فشان اولهه جي ملڪ الڪويڊور ۾ آهي.انڊيز جپو جابلو سلسلو اتر ۾ ڏکڻ ۾ پکڙيل آهي جنهن جي ويڪر 4500 ميل آهي. اهڙي طرح هي دنيا جو ڊگھو ترين جابلو سلسلو آهي.

کنڊ ۾ ريستاني علائقا به آهن جن ۾ پينٽاگونيا ۽ ايٽاڪاما ريگستان مشهور آهن.

دنيا جو سڀ کان وڏو آبشار ”اينجل آبشار“، ايراضي جي حصاب سان سڀ کان وڏو درياهه ”اميزون درياهه“ ، ڊگھو ترين جابلو سلسلو ”انڊيز“، زمين جو خشڪ ترين علائقو ”ايٽاڪاما ريگستان“، سڀ کان وڏو جھنگ ”اميزون جھنگ“، سمنڊ جي سطح کان سڀ کان مٿي گادي جو هنڌ ”لاپاز، بوليويا“، دنيا جي سڀ کان اوچي ڍنڍ ”ٽيٽيڪاڪا ڍنڍ“ ۽ ڏکڻ ۾ دنيا جو سڀ کان ڏورانهون شهر ”پورٽو ٽورٽو، چلي“ هن ئي کنڊ م آهي.

تاريخ

17 هين صدي ۾ اسپين ۽ پرتگال جي جهازرانن جي طرفان هن زمين جي ڳولهڻ کان پوء ٻنهي ملڪ هتي قبضو ڪري ڇڏيو ۽ هتان جا ملڪ ڊگھي غلامي ۾ هليا ويا. اسپين ۽ پرتگال هتي پنهنجي ثقافت جو گهرو اثر ڇڏيو جيڪو اڄ به ڏسي سگھجي ٿو. ڏکڻ آمريڪا جي ملڪ برازيل ۾ پرتگيزي جڏهن ته تقريبن ٻين ملڪن ۾ هسپانوي ٻولي ڳالهائي ويندي آهي. اتر ۾ سرينام ۽ گيانا جا ننڍا ملڪ نيدرلينڊ ۽ برطانيه جي غلامي ۾ رهيا آهن. ڊگھي غلامي جي ڪري هتي مختلف نسلن جا ماڻهو ملن ٿا جن ۾ يورپي، آبائي آمريڪي ۽ آفريڪي نسل شامل آهن. ڪجهه اصل آمريڪي ماڻهو اڄ به آميزون جي گھاٽن جھنگن م رهن ٿا.

آبادي




ڏکڻ آمريڪا جون مشهور شخصيتون

کنڊ جي اڪثريت ساحلي علائقن ۾ رهي ٿي. برازيل ايراضي ۽ آبادي جي لحاظ کان کنڊ جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي ۽ کنڊ جي آبادي جو اڌ هتان کن تعلق رکي ٿو. گھڻي آبادي شهرن ۾رهي ٿي جن ۾ ڪافي شهر گھاٽي آبادي ۽ غير مغياري رهائشي سهولتن جي ڪري مسئلن جو شڪار آهن. برازيل جو شهر سائو پولو دنيا جي تيزي سان وڌندڙ شهرن مان هڪ آهي ۽ هن کنڊ جو سڀ کان وڏو شهر آهي. اميزون جا جھنگ ۽ انڊيز جو جابلو سلسلو نه جي برابر آباد آهن.

معيشت

ارجنٽائن کنڊ جو سڀ کان امير ملڪ آهي جتان جي عوام جو معيارِ زندگي ڪافي مٿي آهي. جڏهن ته گيانا ۽ بوليويا ڪمزور معيست ڪجي ڪري غريب ملڪ سمار ٿيندا آهن ۽ انهنجو ذياده تر انحصار خام مالن جي ڪاروبار تي هوندو آهي. ڪولمبيا ۽ ڪجهه ملڪن ۾ منشيات جي ڪاري ڪاروبار جي ڪري ڏوه ۽ بدعنواني تمام گھڻي آهي.

ڏکڻ آمريڪا ۾ زراعت روزگار جو سڀ کان اهم ذريعو آهي ۽ ڪافي ۽ ڪوڪو جي پوک کان علاوه مال پاليو ويندو آهي. سڀ کان وڌيڪ صنعتون برازيل ۾ آهن جنهن کان پوء ارجنٽائن، وينزيويلا ۽ چلي اچن ٿا. سمنڊ ڪناري واقع شهر ريوڊي جنيرو، ليما، سائو پولو۽ بيونس آئرس ۾ سڀ کان گھڻو روزگار ملي ٿو انجي ڪري هي شهر ڳوٺن مان لڏي ايندڙن سان ڀريا پيا آهن. سائو پولو برازيل جو سڀ کان وڏو صنعتي شهر آهي جتي لوه جو ڪم، ڪار ٺاهڻ، چمڙي وعيره جون مصنوعات ٺهن ٿيون. بوليويا ۽ ڪولمبيا جي پهاڙي علائقن ۾ ڪوڪا جا ٻوٽا پوکي انهن مان ڪوڪين تيار ڪئي ويندي آهي جنهن سان هتي غيرقانوني منشيات جو ڪاروبار گھڻو آهي. وينزويلا ۾ ماراڪائبو ڍنڍ تيل جي ذخيرن سان مالامال آهي ۽ هن کنڊ جو سڀ کان وڏو تيل جو ذخيرو آهي. تيل جي ڳولها سان وينزويلا ڏينهون ڏينهن ترقي پيو ڪري. _کڻ آمريڪا معدني وسيلن سان مالامال آهي جتي تيل کان علاوه ڪوئلي ۽ ٽامي جون به کاڻون آهن.

دنيا ۾ ملندڙ ڪيترائي ٻوٽا ڏکڻ آمريڪا جي پيداوار آهن جن ۾ ٽماٽو ۽ پٽاٽو قابلِ ذڪر آهن. اڄڪله ۡافي، ڪوڪا ، رٻڙ ، مڪئي ۽ ڪمند هتان جون اهم پوکون آهن جڏهن ته انڊيز جي وادين ۾ انگور به پوکيا وڃن ٿا.

کنڊ جو گھڻو حصو انٽارڪٽيڪا جي ويجھو هجڻ جي ڪري ڏاڍو ٿڌو علائقو آهي.

ملڪ

گڏيل قومن موجب هيٺيان ملڪ ڏکڻ آمريڪا کنڊ ۾ آهن.

جھنڊو	ملڪ/ٽیریٽري	ایراضي	آبادي (2016)	آبادي جی ڪثافت	گاديء وارو شھر	آفیشیل بولي م نالو
	ارجنٽائن	70062766890000000002٬766٬890 km² (1٬068٬300 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	43,847,430	700114300000000000014.3 /km² (37 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	بیونس آئرس	Argentina
	بوليويا	70061098580000000001٬098٬580 km² (424٬160 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	10,887,882	70008400000000000008.4 /km² (22 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	لاپاز، سڪري	Bolivia/Mborivia/Wuliwya/Puliwya
	برازيل	70068514877000000008٬514٬877 km² (3٬287٬612 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	207,652,865	700122000000000000022 /km² (57 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	برازیلیا	Brasil
	چلي	7005756950000000000756٬950 km² (292٬260 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	17,909,754	700122000000000000022 /km² (57 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	سانتیاگو	Chile
	ڪولمبيا	70061141748000000001٬141٬748 km² (440٬831 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	48,653,419	700140000000000000040 /km² (100 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	بوگوٽا	Colombia
	ايڪواڊور	7005283560000000000283٬560 km² (109٬480 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	16,385,068	700153800000000000053.8 /km² (139 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	ڪيوٽو	Ecuador/Ikwayur/Ekuatur
	فالڪس آئیلینڊ (برطانیا)	700412173000000000012٬173 km² (4٬700 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	2,910	69992600000000000000.26 /km² (0.67 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	اسٽانلي	Falkland Islands
	فرينچ گيانا (فرانس)	700491000000000000091٬000 km² (35٬000 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	275,713	70002100000000000002.1 /km² (5.4 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	Cayenne (Préfecture)	Guyane
	گيانا	7005214999000000000214٬999 km² (83٬012 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	773,303	70003500000000000003.5 /km² (9.1 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	جیورج ٽائون	Guyana
	پيراگوئي	7005406750000000000406٬750 km² (157٬050 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	6,725,308	700115600000000000015.6 /km² (40 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	اسانشيون	Paraguay/Paraguái
	پيرو	70061285220000000001٬285٬220 km² (496٬230 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	31,773,839	700122000000000000022 /km² (57 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	ليما	Perú/Piruw/Piruw
	ڏکڻ جيورجیا ء ڏکڻ سینڊوچ آئیلینڏز (برطانیا)	70033093000000000003٬093 km² (1٬194 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	20	50000000000000000000 /km² (0 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	King Edward Point	South Georgia and the South Sandwich Islands
	سرينام	7005163270000000000163٬270 km² (63٬040 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	558,368	70003000000000000003 /km² (7.8 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	Paramaribo	Suriname
	يوروگوئي	7005176220000000000176٬220 km² (68٬040 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	3,444,006	700119400000000000019.4 /km² (50 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	Montevideo	Uruguay/Uruguai
	وينزولا	7005916445000000000916٬445 km² (353٬841 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	31,568,179	700127800000000000027.8 /km² (72 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	Caracas	Venezuela
Total		700717824513000000017٬824٬513 km² (6٬882٬083 sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}	420,458,044	700121500000000000021.5 /km² (56 /sq mi)^{[اوزا تبديل: invalid option]}

حوالا

This article uses material from the Wikipedia سنڌي، سندھی ، सिन्ध article ڏکڻ آمريڪا, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). مواد CC BY-SA 4.0 ھيٺ موجود آھي جيسيتائين ٻي صورت واضع نہ ڪئي وڃي. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki سنڌي، سندھی ، सिन्ध (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.