Британиэшхуэмрэ Ищхъэрэ Ирлэндымрэ япэщтыхьей Зэгуэт (ин-бз. United Kingdom, ицӀэдыдэр - Британиэшхуэмрэ Ищхъэрэ Ирлэндымрэ япэштыхьей Зэгуэт, ин-бз. The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) — хы тӀыгу къэрал къуэхьапӀэ Еуропэм, иӀанатӀэр - парламент пэштыхь.
Къалэ Ӏэтащхьэр — Лондон.
Британиэшхуэ The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland | |||||
2°26′00″ з. д. / 53.55° с. ш. 2.433333° з. д. (G) | |||||
Гоуидзэр: «Dieu et mon droit (Тхьэмрэ пӀалъэ сиӀэмрэ)» | |||||
Къэрал уэрэд: «God Save the Queen/King» ( едэӀун (info)) | |||||
Щыхалъхьар | 1801 гъэм щӀыщылэм и 1 (Британиэшхуэм и Пэштыхь Къэрал Зэгуэтымрэ Ишъхъэрэ Ирлэндымрэ) | ||||
Нэхъышъхьэбзэхэр | инджылыбзэ | ||||
Къалэ нэхъышъхьэр | Лондон | ||||
Къалэ нэхъ инхэр | Лондон, Бирмингем, Глазго, Манчестер, Эдинбург, Ливерпул | ||||
ӀэнатӀэ хабзэр | Парламент пэштыхьей | ||||
Британиэшхуэм и гуащэ Премьер-министр | Карл III Дэвид Кэмерон | ||||
ШӀыпӀэр • Псори • % псым пӀэуэ иубыдыр | 77-нэ дунем 244 820 км² 1,34% | ||||
Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2009) • Ӏувагъыр | 61 113 205 цӀыху 246 цӀыху/км² | ||||
ВКӀуП • КъыхэкӀыр (2008) • Зы цӀыхум къытехуэр | $2,228 трлн. (7-нэ) $36 357 | ||||
Этнохоронимыр | британ, британхэ | ||||
Сомыр (Валутэр) | стерлингхэм я фунт | ||||
Интернет-доменхэр | .uk; .ue; .gb | ||||
Телефон кодыр | +44 | ||||
Зэманыгъуэхэр | +0 | ||||
Британиэшхуэ Уикисурэтылъэм |
Британиэшхуэр политикэ-администрациэ куей плӀкӀэ мэгуэч:
Абыхэм пэмыкӀыу хэку иӀахэр (хэтхэр) я къалэ Ӏаташъхьэхэмри
Британ хы тӀыгухэр:
Норман хы тӀыгухэр:
Еуропэм:
Америкэм:
Атлантик океаныр:
Хы тӀыгуэй
2009 гъэмкӀэ Британиэшхуэм 61 634 599 милыуан джылу дэс.
Къалэ нэхъ инхэмрэ, джылу дэсхэмрэ:
ЛъэпӀкъ дэсхэр къэралым.
Къэралым илъэпӀкъ дыдэхэр 92 % мэхъу дэсу хъуам, абыхэм:
Хэку хэсхэр, янэхъыбу Лондоным, КъуэхьапӀэ Мидленд, Мерсисайдым щопсохэ, 8 % къэралым иджылэм мэхъу
Британ ха тӀыгухэр V - VI лъэхъэнэм англосаксхэм яубыдыр. Норманхэм яужкӀэ Инджылызыр 1066 гъэм яубыдри уэркъхэр къэралым зэфӀоувэри, хэкухэр зэгохьа. XIII лъэхъэнэм инджылыз парламент яшъыри пщы нэхъышъхьахэри зэфӀоувэ. Лъхукъуэлъхэм зауэ бжыгъэ ирагъэкӀуэкӀа нэуж хут мэхъухэ ауэ шӀы яӀыгъын, яӀан пӀалъэншэхэ. 1534 гъэм Инджылыз Чылисэ яшъыр. XVII лъэхъэнэм Инджылыз револуциэм капиталцизымыр ӀанатӀу трегъэувэ. XVII лъэхъэнэм политикэ партиэ зэфӀэува - торгрэ вигрэ (XIX лъэхъэнэм Консервативрэ Либералрэ хъужьахэ). 1707 гъэм Шотлэндыр иубыда яуж (1649 - 1651 Ирлэндри еубыд) пэштыхь-къэрал зэгуэтым Британиэшхуэ цӀэр къытонэ. XVIII - XIX язэхуакум зыкъэӀатыр иэкономикэм. Ост-Индиэ компаниэм Бенгалиэр иубыда нэуж британиэр колониалнэ къэрал мэхъур. 1840 гъэхэм Ирлэндым гъаблэ къохьа, милыуаным фӀэкӀыу цӀыху ехьыр. 1868 гъэм Британ конгресс яшъыр тред-иунион джоуэ. 1900 гъэм Британиэшхуэм Илейборист партиэ яшъыр. XIX лъэхъэнэм Британиэшхуэр дунейм нэхъ колониалнэ къэрал ин мэхъур. ЕтӀуанэ дунейпсо зауэм Британиэшхуэр коалициэм хэта япэрей къэралхэм ядэкӀыгъу Хьитлер пэщытахэм.
This article uses material from the Wikipedia Адыгэбзэ (Adighabze) article Британиэшхуэ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Текстыр уи пащхьэ илъщ лицензэ Creative Commons Attribution/Share-Alike-м теухуауэ, изыныкъуэхэм нэгъуэщI лицензэ иIэнкIи мэхъу. Нэхъ гурIуэгъуэу ухемэ еплъ Къызэрыбгъэсэбэпыным и щыхьэт. «Уикипедиэ» — зарегистрированнэ торговэ маркэ мыкоммерческэ зэIущIэныгъэм «Викимедым и Фонд». Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Адыгэбзэ (Adighabze) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.