Oradea (Ungarisi Nagyvárad, Tudiscu Großwardein) è na cità ntâ Rumania, nnâ cuntìa di Bihor (BH), ntâ Transilvania.
Sta cità havi na pupulazzioni di 206.527 (secunnu lu cenzu dû 2002); stu nùmmaru nun cunta li pirsuni fora dâ municipalità; tutti nzèmmula pòrtanu tutta la pupulazzioni vicinu a 220.000. Oradea è una dî cità cchiù pròspiri dâ Rumania.
La cità si trova vicinu li cunfini ungarisi, supra lu ciumi Crisul Repede.
Oradea veni ammuntuata pâ prima vota, ntô Latinu comu Varadinum nnû 1113. La Furtizza di Oradea, li cui ruini si tròvanu ancora ddà oggi, fu ammuntuata a prima vota ntô 1241 picchì accuminzaru cu prescia na riparazzioni e un rinforzu c'abbisugnava pi privinirie n'attaccu di Mongoli-Tartari contru la cità. Ma nun fu nzinu a lu sèculu XVI chi dda cità accuminzò a crìsciri comu un centru urbanu. Ntô 1700, lu ncigneri Viennisi Franz Anton Hillebrandt fici un pianu dâ cità nto stili Baroccu e, accuminzannu dû 1752, foru custruiuti assai posti nutèvuli comu la Cattidrali Cattòlica e lu palazzu arciviscuvili e lu Muzeul Ţării Crişurilor (Lu Museu di la Terra di Criş).
Oradea havi statu p'assai tempu la cità cchiù pròspira dâ Rumania, a causa dâ sò lucalità nta lu cunfini Ungairisi, facènnunni la porta versu l'Europa di l'occidenti. Doppu lu 1989, Oradea affruntò assai rinnuvamenti ecunòmici, n tantu pi li ndustrî ma nta lu setturi dî sirvizzi pâ sò basi mpurtanti di cunzumu.
Oradea havi na disoccupazzioni dû 6.0%, di picca cchiù vascia dâ disoccupazzioni media dâ cuntìa di Bihor ca è di quasi lu 2%. Oradea pi camora pruduci lu 63% dâ produzzioni ndustriali dâ cuntìa di Bihor chi pigghia lu 34.5% dâ pupulazzioni dâ cuntìa. Li ndustrî principali sunnu mubbilia, tissuti e vistita, scarpi e robba di manciari.
Nta lu 2003, a Oradea grapìu un centru cummirciali, lu supirmircatu Lotus, lu primu granni Shopping Center di la cità.
Chistu è lu spartimentu ètnicu tutali di la populazzioni di lu cenzu di lu 2002:
La cità è spartuta nta tanti distritti chiamati quarteri (cartiere in Rumenu):
La riti di lu trasportu pùbbricu lu fa OTL. È cumpostu di 3 linî di trammi, (1R, 1N, 2, 3R, 3N) e quarchi linia di autobus. La cità havi tri stazzioni firruviari, Cintrali, Ovest e Est. La Stazzioni Ovest è nta lu quarteri di Ioşia, e la Cintrali (chiamata simplicimenti Oradea) è ô centru di la cità, vicinu a lu quarteri di Vie.
L'architittura di Oradea è mmiscata tra chidda di l'èbbica Cumunista suprattuttu ntê quarteri perifèrici e beddi palazzi stòrici, chiossai ntô stili Baroccu, rimanenzi di quannu la cità facìa parti di lu mperu Austru-Ungàricu.
Duranti lu Cumunismu e ntâ transizzioni Rumena di post-cumunismu, assai di sti palazzi stòrici foru quasi abbannunati e s'arridduceru malamenti. Doppu lu 2002, quannu ntâ Rumanìa accuminzò lu boom di lu piriudu ecunòmicu, assai palazzi stòrici ntâ cità fôru risturati a lu statu di com'èranu prima e currentimenti la cità pussedi un forti e bon mantinutu sintimentu stòricu.
È bonu visitari lu beddu centru dâ cità, comu puru lu centru di saluti Băile Felix, ca si trova fora cità e si cci va cu lu trenu.
Posti di visitari sunnu:
This article uses material from the Wikipedia Sicilianu article Oradea, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Stu cuntinutu è dispunìbbili sutta â CC BY-SA 4.0 quannu nun veni spicificatu diversamenti. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Sicilianu (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.