Suitzìdiu

Su suitzìdiu (de su latinu suicidium, dae sui caedere, 'si ochire sene matessi') est s'atu de si dare sa morte de manera voluntària, critèriu chi, duncas, escluet sos màrtires, sos gherradores in una gherra o sas vìtimas de un'intzidente. S'inclusione o no de s'eutanasia a intro de su suitzìdiu est cuntierrada, sende chi partit de sa pròpia boluntade de mòrrere, ma s'atzione o no evitamentu dda cumprit un'àtera persone. Sos motivos pro su suitzìdiu sunt diversos, ma si podent agrupare suta unu matessi denominadore: sa farta de sentidu de sa vida. S'Organizatzione Mundiale de sa Salude inditat ca prus de unu millione de persones si ochint onni annu, e chi est una de sas càusas printzipales de morte intre sos giòvanos e sos mannos minores de 35 annos. S'istimat chi cada annu si produint intre 10 e 20 milliones de intentos de suitzìdiu non fatales a banda de totu su mundu.

Sa bisura dominadora de sa meighina moderna est chi su suitzìdiu est unu problema de salude mentale, assòtziadu a fatores psicològicos comente pro esempru sa dificultade de bìvere cun una depressione, unu patimentu o timoria ineludìbile, o àteros istrobos e pressiones mentales. A bortas s'interpretat unu tentativu de suitzìdiu comente unu "tzèrriu de agiudu" e atentzione, o un'espressione de disisperu e su disìgiu de si nche fuire, e non comente unu tentativu autènticu de mòrrere. Sa majoria de cuddos chi intentat de si ochire no l'otenet a su primu tentativu; sos chi prus a tardu tenent un'istòria de tentativos repìtidos tenent una probabilidade significativamente prus arta dae s'ochire cun sutzessu.

Mancari siat istadu sugeridu chi sos animales no umanos si podent ochire issos e totu, su cunsensu sientìficu est chi sa manna majoria de ispètzies mancant de sas capatzidades cognitivas pretzisas pro cunsiderare sa possibilidade de pònnere fine a sa vida issoro.

Sa Sardigna est una de sas regiones cun prus artos tassos de suitzidiu in Itàlia, impare a su Südtirol e a sa Badde de Aosta.