Даҕааһын аат — саҥа чааһа.
Бирэдьимиэт, көстүү бэлиэтин көрдөрөр уонна ханнык? хайа? хайдах? ханнааҕы? хаһааҥҥы? туохтаах? диэн ыйытыыга хоруйдуур саҥа чааһа даҕааһын аат дэнэр. Бирэдьимиэт бэлиэтэ диэн
Даҕааһын аат уларыйбат, этиигэ быһаарыы буолар. Холобур: күүстээх киһи, күүстээх киһиттэн, күүстээх дьон.
Этиигэ кэпсиирэ буоллаҕына, кэпсиирэ сыһыарыытын ылынар. Холобур: Эн күүстээххин, биһиги эмиэ күүстээхпит.
Даҕааһын аат бэйэтэ быһаарар тыллаах буолуон сөп: олус кэрэ айылҕа, наһаа суон тиит, ураты интэриэһинэй кинигэ. Ааттыйбыт даҕааһын элбэх ахсаан уонна тардыы сыһыарыытын ылар, падьыаһынан уларыйар кыахтаах. Этиигэ туһаан, кэпсиирэ, толоруу буолуон сөп. Холобур: Күүстээхтэр кыайыахтара. Ким? — күүстээхтэр. Күүстээххин дьэ биллибит. Тугу биллибит? — күүстээххин. Күүстээҕи күүстээх баһыйар. Кими баһыйар? — күүстээҕи. Уол чахчы күүстээх эбит. Хайдах эбитий? — күүстээх эбит.
Сорох даҕааһын аат тылга толору көспүт: кырдьаҕас (старик), ыраахтааҕы (царь), өстөөх (враг), муҥурдаах (аппендицит), бэлиэлээх (кырынаас), о.д.а.
Даҕааһын аат атын саҥа чааһыттан уонна даҕааһынтан араас ньыманан үөскүүр.
Даҕааһын аат кэпсэтии да тылыгар, уус-уран айымньыга да бэрт киэҥник туттуллар. бирэдьимиэт бэлиэтин көрдөрөр буолан, тылы-өһү олус байытар, киэргэтэр. Саха тылыгар араас бэйэлээх синоним, антоним суолталаах даҕааһын олус элбэх. Ол ордук олоҥхо баай-талым тылыгар толору көстөр. Даҕааһыны көспүт суолтаҕа туттар түбэлтэ эмиэ элбэх буолар: тимир күрдьэх — тимир сүрэх. Кыһыл тылынан кынаттанар.
Кэнники кэмҥэ нуучча тылын сабыдыалынан даҕааһын ааты аат туохтуур үтүрүйэн эрэр: сабыылаах түннүк — сабыллыбыт түннүк. Онтон сылтаан тыл, биир халыыпка киирэн, иинэр-хатар, этигэн күүһэ мөлтүүр.
Бу аан дойду тылларыттан биирдэстэригэр туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп. |
This article uses material from the Wikipedia Саха тыла (Saxa Tyla) article Даҕааһын аат, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Маны туһанары CC BY-SA 4.0 лиссиэнсийэ көҥүллүүр (атын ыйыллыбытах буоллаҕына). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Саха тыла (Saxa Tyla) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.