Хорватия

Hrvatska), официаллык Хорватия Республиката (Republika Hrvatska) диэн Киин Эуропа дойдута. Адриатик байҕал хотугулуу-илин кытылыгар баар. Кирбиилэhэр Словениялыын уонна Мадьаар Сириниин хоту, Сербиялыын хотугулуу-илин, Босниялыын уонна Херцеговиналыын илин, уонна Монтенегролыын cоҕуруулуу-илин.

Хорватия Республиката Republika Hrvatska
Өрөгөй ырыата: Lijepa naša domovino Биhиги кэрэ дойдубут
Location of  Хорватия  (orange) on the European continent  (white)  —  [Legend]
Киин куората (уонна саамай улахан куорат)		Загреб 45°48′N, 16°0′E
Ил тыла		Хорват тыла1
Олохтоохтор ааттара		Хорваттар
Дьаhалтата		Парламент республиката
-	Президент	Степан Месич
-	Премьер миниистир	Иво Санадер
-	Парламент президенэ	Лука Бебич
Establishment
-	Founded	First half of 7th century
-	Medieval duchy	March 4, 852
-	Recognized by the Pope	May 21, 879
-	Elevated to kingdom	925
-	Union with Hungary	1102
-	Joined Habsburg Empire	January 1, 1527
-	Independence from Austria-Hungary	October 29, 1918
-	Joined Yugoslavia (co-founder)	December 1, 1918
-	Declared independence	June 25, 1991
Иэнэ
-	Бүтүн	56,542 km² (126th) 21,831 sq mi
-	Уу (%)	0.2
Олохтоохторо
-	2008 estimate	4,453,500 (114th)
-	2001 census	4,437,460
-	Олохтоох чиҥэ	81/km² (115th) 208/sq mi
БИО (АКП)		2008 estimate
-	Total	$73,087 billion
-	Per capita	$16,754 (51st)
БИО (номинал)		2008 estimate
-	Total	$63.948 billion
-	Per capita	$14,414
Дьини (2005)		29 (low)
КСИ (2006)		▲ 0.850 (high) (47th)
Валюта		Хорватия куната (HRK)
Кэм зоната		CET (UTC+1)
-	Сайыҥҥы кэм	CEST (UTC+2)
Ил домен		.hr
Телефон кода		+385
1	Also Italian in Istria and languages of other national minorities (Serbian, Hungarian, Czech, Slovak, etc.) in residential municipalities of the national minorities.

 

2014 сыл тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан Хорватия олохтоохторун ахсаана 4 246 809 киһи.

Омугунан, 2011 сылллаҕы биэрэпис түмүгүнэн:

• хорваттар (90,42 %),
• сербтэр (4,36 %),
• босниецтэр (0,17 %),
• венгрдар (0,33 %),
• итальянецтар (0,42 %)
• словенецтэр (0,25 %),
• сыгааннар (0,4 %),
• албанецтэр (0,41 %),
• чехтэр (0,22 %)
• македонецтар (0,1 %)
• черногорецтар (0,11 %)
• атыттар (1,98 %).

Итэҕэл

Итэҕэлинэн, 2011 сыллааҕы биэрэпиһинэн:

• католиктар (86,28 %),
• православнайдар (4,44 %)
• протестааннар (0,34 %)
• мусульмааннар (1,47 %)
• атеистар уонна агностиктар (4,57 %)
• атын итэҕэллээхтэр уонна хоруйдаабатахтар (2,9 %)

Тыллара

Хорватия судаарыстыбаннай тыла - хорваат тыла. Истрия сорох куораттарыгар итальянскай тыл официальнай статустаах. Сорох муниципалитеттарга уонна нэһилиэнньэлээх пууннарга серб, чех, русин тыллара официальнай статустаахтар. Истрия тумул арыыга икки сүтэн эрэр романнар бөлөхтөрүгэр киирэр тыл баар — истророман тыла уонна истрорумын тыла.

Тутаах салааларынан буолаллар: судноны тутуу, массыынаны тутуу, химическэй, аһы- үөлү, тиэкиһи, маһы таҥастыыр, электротехническай уонна электроннай, фармацевтическай промышленность. Экономика тутаах салаата туризм буолар.

Кейтц индексэ (дойдуга саамай кыра уонна орто хамнас алын кээмэйэ) 2018 сылга тэҥнээтэххэ (ортотунан 8420 кун уонна саамай кырата 3442,25 кун) 40,8% тэҥнэһэр. 2020 сыл тохсунньу 1 күнүттэн үлэ төлөбүрүн алын кээмэйэ 4062,51 кн, 543,35 евро (бруто), 3250,01 тонна, 434,68 эуро (суох). 2021 сыл тохсунньу 1 күнүттэн үлэ төлөбүрүн алын кээмэйэ 4250 тонна, 562,04 евро (бруто), 3400 тонна, 449,44 евро (суох). 2022 сыл тохсунньу 1 күнүттэн үлэ төлөбүрүн алын кээмэйэ 4687,50 ку, 623,42 эуро (бруто), 3750 ку, 499,22 евро (суох), Кейтс индексэ 48,78% буолар.

2019 сыл от ыйыгар Европозоҥҥа Хорватия киириитэ саҕаламмыта.

Хамсаабат баай- дуол ырыынага сүнньүнэн иккис объектарга көстөр. Дойдуга саҥа тутуу тэтимэ аҕыйах эрээри, кэнники сылларга тутуу тэтимэ улаатара бэлиэтэнэр. Ордук кытыы регионнарга саҥа дьиэлэр уонна туристическай объектар күүскэ ыытыллаллар. Бэтэрээннэр манна олус түргэнник атыыланаллар.

Сыана Хорватияҕа барыыта Европа бастайааннай дойдуларыттан намыһах. Квадратнай миэтэрэ сыаната элбэх усулуобуйаттан тутулуктаах.

Туризм

Хорватия уонна элбэх арыылар - аан дойдутааҕы туризм хайысхата. Туризм ХХІ үйэҕэ сайдан барбыта; ХХ үйэҕэ Хорватия кытылыгар Социалистическай аан дойдуга биир сайдыылаах туристическай хайысханан буолбута. 1990- с сылларга туризм Хорватияҕа Хорватияҕа байыаннай дьайыылар уонна эргэрбит туристическай инфраструктура, хаачыстыба арҕаа стандартарыгар эппиэттэспэт улахан түһүү буолбута. 2000- с сыллар саҥаларыттан туристическай салаа үүнүүтүн көрдөрөр. Туристическай индустрияҕа 2010- с сс. ОДьКХ 18 %- на тиийдэ, экономистарга дьиксиниини үөскэтэр.