Кулун Тутар 11: күнэ-дьыла

Сыл бүтүө 295 күн баар.

• Замбия  Замбия — Ыччат күнэ
• Лесото  Лесото — Мошошу күнэ. 1822 сыллаахтан 1870 сыллаахха диэри Мошошу I Лесото бастакы хоруола этэ.
• Литва  Литва — Тутулуга суох буолууну сөргүтүү күнэ (1990)

• Арассыыйа  Арассыыйа — Чааһынай харабыллыыр тэрилтэлэр үлэһиттэрин күнэ
• Арассыыйа  Арассыыйа — Наркотигы хонтуруоллуур уорганнар үлэһиттэрин күнэ
• Таджикистан  Таджикистан — Таджик бэчээтин күнэ.

• 105 — Кытай үөрэхтээҕэ Цай Лунь аан бастакы кумааҕыны бамбук мастан оҥорон таһаарбыт.
• 1714 — ыраахтааҕы Бүөтүр I Арассыыйаҕа 40 "цифирь оскуолатын" арыйар туһунан ыйаахт таһаарбыт (манна уолаттары ааҕарга-суруйарга, арифметикаҕа уонна геометрияҕа үөрэтэллэрэ).
• 1771 — секунд-майор Петр Малтефельцей Саха сирин бойобуодатынан анаммыт. 1773 сыл кулун тутар 13 күнүгэр дылы сулууспалаабыт.
• 1811 — Англия Ноттингем куоратыгар луддиттар өрө туруулара саҕаламмыт. Бу дьон промышленнай сайдыы түмүгэр дьон үлэтэ суох хааларын утарбыттара, өрөр станоктары алдьаталлара.
• 1824 — АХШ-ка индеецтэри кытта үлэлиир бюро тэриллибит.
• 1827 — саха салайааччыларын кытта тапсан ыкса үлэлээбит Саха уобалаһын начаалынньыгын Николай Мягков көҕүлээһининэн Саха Степной думата баар буолбут. Бу тыл "степь" диэнтэн буолбакка, "степень" диэн тылтан тахсар, оччотооҕу таба суруйуу быраабылатынан.
• 1919 — Саха уобалаһын хамыһаара В. Н. Соловьев Алексей Кулаковскайы Булуҥҥа хамыһаар дуоһунаһыттан устар туһунан ыйаах таһаарбыт.
• 1922 — Дьокуускайга кыһыл сэбилэниилээх күүстэр командующайдара П.Ф. Савлук дьаһалынан Саха күбүөрүнэтин сорох салайааччылара хаайыллыбыттар — губбюро сэкирэтээрэ Г.И. Лебедев, политуправление бэрэстээтэлэ А.В. Агеев уонна штаб начаалынньыга А.Г. Козлов. Ол туһунан Исидор Барахов Сиббюроҕа телеграммалаабыт. Хаайыллыбыт дьон диктатордыы толоос дьайыылара, хабыр-кырыктаах сыһыаннара олохтоох дьону бэйэлэрин утары туруорбуттар, ол түмүгэр өрөбөлүүссүйэни утары өрө туруу үөскээбит. Холобура, Козлов тохсунньу 2 күнүнээҕи бирикээһинэн үрүҥнэргэ утарыласпатах олохтоох дьонтон биэстэн биирин ытарга дьаһайбыт эбит. Сотору Саха сиригэр үрдүкү былааһы Ревком ылбыт, бэрэстээтэлэ — Былатыан Ойуунускай, чилиэннэрэ — Исидор Барахов, Степан Аржаков, Семен Донской.
• 1941 — АХШ кэнгириэһэ ленд-лиз туһунан сокуону ылыммыт. Бу сокуонунан сэрии сэбин уонна байыаннай матырыйааллары Британия хоруонатыгар киирэр дойдуларга уонна Кытайга иэс биэрэри көҥүллээбиттэрэ. Бу сыл алтынньыгар сокуоҥҥа Сэбиэскэй Сойууһу киллэрбиттэрэ.
• 1944 — Бүлүүттэн төрүттээх бүлүмүөччүк Николай Степанов болуотунан Украинаҕа Соҕуруу Буг өрүһү бастакынан туораан атыттар туоруулларын хааччыйбыт. Уонтан тахса өстөөх саллаатын уонна эпиһиэрин охторбут. Бу хорсун быһыытын иһин Сэбиэскэй Сойуус дьоруойун аатыгар түһэриллибит. Ол эрээри, докумуоннара сүтэн, наҕараадата дьоруойу 46 сыл буолан баран 1990 сыллаахха биирдэ булбута.
• 1985 — Михаил Горбачёв Сэбиэскэй Сойуус салайааччыта буолбут.
• 1990 — Литовскай ССР Сэбиэскэй Сойуустан тутулуга суоҕун биллэрбит, ССРС Конституциятын бэйэтин сиригэр дьайбатын туһунан эппит уонна 1938 сыллааҕы бэйэтин Конституциятын сөргүппүт.
• 1993 — Грузия түмэнэ гражданствону грузин тылын билииттэн тутулуга суох биэрэр туһунан сокуон ылыммыт.
• 2011 — Японияҕа, Фукусима куоракка сир хамсааһын түмүгэр Чуумпу далайга сүүнэ улахан цунами кэлэн «Фукусима дай ичи» атом станциятын урусхаллаабыт.
• 2020 — COVID-19 ыарыыны ВОЗ пандемия дьүһүнүн ылбыт диэн биллэрбит.

• 1877 — Николай Афанасьев, саха омугун үөрэҕириитигэр улахан өҥөлөөх киһи, В. В. Никифоровы уонна С. А. Новгородовы кытта бииргэ үлэлээбит Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала, үөрэҕирии наркомун солбуйааччыта.
• 1973 — Яна Санникова — Саха сирин сайдыытын үөрэтэр чинчийээччи, устуоруйа билимин хандьыдаата.

• 1990 — Николай Васильев (05.11.1938 төр.) — эбээн уонна эбэҥки омуктар үөрэххэ, идэҕэ сыһыаннарын чинчийбит социолог учуонай, бөлүһүөпүйэ билимин хандьыдаата.
• 2012 — Варвара Петрова (15.12.1936 төр.) — Ньурба улууһун баһылыга (1995—2002).