द्राविडीयभाषाः: भाषाकुटुम्बः

दक्षिण

• तमिळ्-कन्नड -
  • तमिळ्-मलयाळम् -
    • तमिळ्भाषाः (तमिळ्, इरुळा, वेट्टै कुरुम्ब, कुर्रु (ऐरुकल), ऐरवल्लन्, मलम् (कणिक्कारन्), मुथुवन्, सोलिग (शोलग), कैक्काडि, सङ्केति, श्रीलङ्कातमिळ्, जाफनी)
    • मलयाळभाषाः (मलयाळम्, पणिय, रवुल, ब्यारि, एरनाटन्, येहूद्यमलयाळं, काटर्, मलप्पणडारं, मलर्यन्, मलवेडन्, मन्नन्, अरबिमलयाळं, पालियन्, जसरि (द्वीपभाषा), मुळ्ळु कुरुम्बा, सुरियानि मलयाळम्)
  • कोडगु - कोडव (कोडगु), कुरुम्ब
  • कन्नड-बडग - कन्नड, बडग, ऊराळि, होलिय, कुन्दगन्नद
  • तोड-कोत - तोड (तोता) , कोत
• तुळुभाषाः - तुळु, कोरग, कुडिया

दक्षिण-केन्द्रीय

• आद्यतेलुगु - तेलुगु, चेञ्चु, सवरा
• गोण्डी-कुइ -
  • गोण्डीभाषाः - गोण्डी, मुरिय, मदिया, कोया, खिर्वार्
  • कुवि-कुइ - कुवि, कुइ
  • मण्ड-पेङ्गो - मण्ड, पेङ्गो
  • डोरा - कोण्ड, मुखा, डोरा

केन्द्रीय

• कोलामी-नेयेकी - कोलामी, नेयेकी
• पार्जी-गाडब - ओल्लारी, दुरुवा (धुरवा)

उत्तर

• कुरुख-माल्टो - कुरुख (कुंड़ुख़), माल्टो (कुमारभाग पहाड़िया, सौरिया पहाड़िया)
• ब्राहुई

अवर्गीकृताः

• अवर्गीकृताः द्राविडीयभाषाः (एथ्नोलॉग्-अनुसारम्) - अल्लर्, बाजिगर्, भारिया, मलङ्कुरवन्, विषावन्
• अवर्गीकृताः दक्षिणद्राविडीयभाषाः (एथ्नोलॉग्-अनुसारम्) - मल मलैसर्, मलैसर्, थचनदन्, उल्लतन्, कलनदि, कुम्बरन्, कुण्डुवडि, कुरिचिया, अट्टपडि कुरुम्ब, मुदुगा, पाथिया, वयनाडु चेट्टि, पट्टपु

 

भाषानुसारं द्राविडीयभाषाणां वक्तारः

  तेलुगु (30.5%)

  तमिळ् (26%)

  कन्नड (22.4%)

  मलयाळम् (14.4%)

  गोण्डी (1.2%)

  ब्राहुई (0.9%)

  तुळु (0.7%)

  कुडुख (0.8%)

  ब्यारि (0.7%)

  Others (2.3%)

१९८१ तमे वर्षात् आरभ्य भारतस्य जनगणनायां केवलं १०,००० तः अधिकाः वक्तारः युक्ताः भाषाः एव ज्ञापिताः, यत्र १७ द्राविडीयभाषाः अपि सन्ति | १९८१ तमे वर्षे एतेषु भारतस्य जनसङ्ख्यायाः प्रायः २४% भागः आसीत् ।

२००१ तमे वर्षे जनगणनायां तेषु २१.४ कोटिः (214 मिलियन्) जनाः आसन्, ये भारतस्य कुलजनसङ्ख्यायाः १०२ कोटिः (1.02 बिलियन्) जनसङ्ख्यायाः २१% भागः आसीत् । तदतिरिक्तं भारतात् बहिः बृहत्तमः द्रविडीयभाषिणां समूहः श्रीलङ्कादेशे तमिळ्भाषिणां सङ्ख्या प्रायः ४७ लक्षं (4.7 मिलियन्) भवति । द्रविडीयभाषाभाषिणां कुलसङ्ख्या २२.७ कोटि- (227 मिलियन्) जनानाम् अस्ति, यत् भारतीय उपमहाद्वीपस्य जनसङ्ख्यायाः १३% परिमितम् अस्ति ।

द्राविडीयभाषानां बृहत्तमः समूहः दक्षिणद्राविडीयः अस्ति, यत्र प्रायः १५ कोटि-(150 मिलियन्) भाषिणः सन्ति । तमिळ्, कन्नड, मलयाळभाषाः भाषिणः ९८% भागं भवन्ति, यत्र क्रमशः ७.५ कोटयः (75 मिलियन्), ४.४ कोटयः (44 मिलियन्), ३.७ कोटयः (37 मिलियन्) देशीभाषिणः सन्ति ।

तदनन्तरं बृहत्तमं दक्षिण-केन्द्रीयशाखा अस्ति, यत्र ७.८ कोटयः (78 मिलियन्) देशीभाषिणः सन्ति, येषु बहुसङ्ख्यकाः तेलुगुभाषिणः सन्ति । येषां प्रथमभाषा तेलुगुभाषा नास्ति तेषां सह तेलुगुभाषाभाषिणां कुलसङ्ख्या ८.४ कोटयः (84 मिलियन) जनानाम् अस्ति । अस्मिन् शाखायां मध्यभारते भाष्यमाणा आदिवासीभाषा गोण्डी अपि अन्तर्भवति ।

द्वितीया लघुशाखा उत्तरशाखा अस्ति, यत्र प्रायः ६३ लक्षं (6.3 मिलियन्) वक्तारः सन्ति । एषः एव उपसमूहः अस्ति यस्य भाषा पाकिस्थानदेशे भाष्यते — ब्राहुईभाषा ।

लघुतमा शाखा केन्द्रीयशाखा अस्ति, यत्र केवलं प्रायः लक्षद्वयं (200,000) वक्तारः सन्ति । एताः भाषाः अधिकतया आदिवासीः सन्ति, मध्यभारते भाष्यन्ते च ।

• भारतस्य भाषाः
• भारतस्य आधिकारिकभाषाः
• हिन्द-आर्यभाषाः
• भाषाकुटुम्बः
• भाषाकुटुम्बानां सूची
• मातृभाषावक्तृणां सङ्ख्यानुसारं भाषासूची