हिन्दुधर्मः • इतिहासः
त्रिमूर्तयः ब्रह्मा • विष्णुः • महेश्वरः अन्यदेवताः सरस्वती · लक्ष्मीः · पार्वती शक्तिः · दुर्गा · काली गणेशः · सुब्रह्मण्यः · अय्यप्पः रामः · कृष्णः हनूमान् प्रजापतिः · रुद्रः इन्द्रः · अग्निः · वायुः · निॠतिः भूमिः · वरुणः · कुबेरः · ईशानः
वेदान्ततत्त्वानि ब्रह्म · ॐ · ईश्वरः आत्मा · माया कर्म · संस्काराः पु्रुार्थाः धर्मः · अर्थः · कामः · मोक्षः
शास्त्राणि आस्तिकवादाः साङ्ख्यम् · योगः न्यायः · वैशेषिकम् पूर्वमीमांसा उत्तरमीमांसा /वेदान्तः (द्वैतम् , अद्वैतम् , विशिष्टाद्वैतम् )
नास्तिकवादाः चार्वाकवादः बौद्धवादः जैनवादः
वेदाः ऋग्वेदः • यजुर्वेदः सामवेदः • अथर्ववेदः विभागाः संहिता, ब्राह्मणः, आरण्यकः, उपनिषत्
उपवेदाः आयुर्वेदः • धनुर्वेदः गान्धर्वेदः • स्थापत्यवेदः
वेदाङ्गानि शिक्षा · छ्न्दः · व्याकरणम् निरुक्तः · कल्पः · जौतिषम्
उपनिषदः ऋग्वेदीयः ऐतरेया युजुर्वेदीयाः बृहदारण्यकः · ईशवास्यः तैत्तरीयः · कठः · श्वेताश्वतरः सामवेदीयाःSama vedic छान्दोग्यः · केनः अथर्ववेदीयाः मुण्डकः · माण्डूक्यः · प्रश्नः
पुराणानि ब्रह्मसम्बद्धानि ब्रह्मपुराणम् · ब्रह्माण्डपुराणानि ब्रह्मवैवर्तपुराणम् मारकाण्डेयपुराणम् · भविष्यपुराणम् विष्णुसम्बद्धानि विष्णुपुराणम् · भागवतपुराणम् नारदपुराणम् · गरुडपुराणम् · पद्मपुराणम् शिवसम्बद्धानि शिवपुराणम् · लिङ्गपुराणम् स्कन्दपुराणम् · अग्निपुराणम् · वायुपुराणम्
इतिहासः रामायणम् · महाभारतम्
हिन्दूधर्मग्रन्थाः भगवद्गीता धर्मशास्त्रम् · मनुस्मृतिः अर्थशास्त्रम् · योगवासिष्ठः सूत्राणि · स्तोत्राणि · तन्त्राणि योगसूत्राणि
हिन्दूसाहित्यम्
परम्पराः
हिन्दूधर्मस्य पूजापद्धतिः पूजाः · जपः · भजनम् तपः · ध्यानम् यज्ञम् · होमः तीर्थस्थानानि · नैवेद्यम् हैन्दवमन्दिराणि · विग्रहः · भक्तिः
संस्काराः · गर्भाधानसंस्कारः · पुंसवनसंस्कारः · सीमन्तोन्नयनसंस्कारः · जातकर्मसंस्कारः · नामकरणसंस्कारः · कर्णवेधसंस्कारः · निष्क्रमणसंस्कारः · अन्नप्राशनसंस्कारः · चूडाकर्मसंस्कारः · उपनयनसंस्कारः · वेदारम्भसंस्कारः · केशान्तसंस्कारः · समावर्तनसंस्कारः · विवाहसंस्कारः · विवाहाग्निपरिग्रहसंस्कारः · अन्त्येष्टिसंस्कारः
वर्णाश्रमधर्मः वर्ण्यव्यवस्था ब्राह्मणः · क्षत्रियः वैश्यः · शूद्रः आश्रमव्यवस्था ब्रह्मचर्याश्रमः · गृहस्थाश्रमः वानप्रस्थाश्रमः · सन्यासाश्रमः
हिन्दू उत्सवाः नवरात्रोत्सवः विजयदशमी (दसरा) दीपावली · शिवरात्रिः · होली विशु · बिहु · Baisakhi · Puthandu गणेशचतुर्थी · ओणम् रामनवमी · कृष्णजन्माष्टमी रक्षाबन्धनम्
तत्त्वज्ञानिनः
प्राचीनाः गौतमः · जैमिनिः · कणादः · कपिलः · मार्काण्डेयः · पतञ्जलिः · वाल्मीकिः · व्यासः
मध्यकालीनाः शङ्कराचार्यः · बसवेश्वरः · चैतन्यमहाप्रभुः · जयन्तभट्टः · कबीरदासः · कुमारिलभट्टः · मधुसूदनसरस्वती स्वामिनः · विद्यारण्यः · नामदेवः · निम्बार्कः · प्रभाकरः · रामानुजाचार्यः · वेदान्तदेशिकः · सन्त तुकारामः · तुलिसीदासः · वाचस्पतिमिश्रः · वल्लभाचार्यः
आधुनिकाः श्री अरविन्दः · दयनन्दसरस्वती · महात्मागान्धी · कृश्णानन्दः · नारायणगुरुः · प्रभुपादः · श्रीरामकृष्णपरमहंसः · रमणमहर्षिः · सर्वपल्ली राधाकृष्णन् · स्वामी शिवानन्दसरस्वती · विवेकानन्दः · योगानन्दः
अन्यविषयाः
Hindu denominations राष्ट्रानुगुणं सनातनधर्मः सनातनधार्मिकता • सनातनपञ्चाङ्गम् हैन्दवनियमाः • सनातनमूर्तिशिल्पः [[सनातनरष्ट्रियता] • हिन्दुत्वम् सनातनतीर्थस्थानानि सनातनधर्मस्य समस्याः • सनातनटीका सनातनः निघण्टुः
प्रवेशद्वारम्:सनातनधर्मः प्रवेशद्वारम्:सनातनाध्यत्मिकप्रवेशः
सञ्जीवनीपर्वतोद्धरणं कुर्वाणः हनूमान् जन्म
शिवः पार्वत्याः गर्भं नाभिप्रदेशात् निष्कास्य वायुना पुत्रप्राप्त्यर्थं तपः आचरन्त्याःगौतमपुत्र्याः अञ्जनायाः हस्ते स्थपितवान् ।अञ्जना तद्गर्भं गीर्णवती । तेन कारणेन पराक्रमशालिनः हनूमतः जन्म अभवत् । शिवांशसम्भूतस्य हनूमतः आञ्जनेयः इति अपरं नाम ।
नामौचित्यम्
वायुपुत्रः बाल्यकाले फलभ्रान्त्यासूर्यं खादितुम् उत्पतनमकरोत् । तदा अनर्थः भविष्यतीति हेतोः इन्द्रः वज्रायुधेन अञ्जनेयं प्रहरति । तदा हनूप्रदेशः विकृतः सन् बालः आञ्जनेयः मरणमवाप । तदा एव सः हनूमान् इति नाम प्राप्तवान् ।
चिरञ्जीवी
पुत्रवियोगेन सन्तप्तः वायुदेवः स्वकार्यात् विमुखोऽभूत् । तदाब्रह्मदेवः आञ्जनेयस्य जीवदानं कृत्वा इतः परं येन केनापि वा आयुधेन आञ्जनेयस्य मरणं मा भवतु इति वरं दत्तवान् । तदारभ्य हनूमान् चिरञ्जीवी अभवत् ।
इत्येते सप्त चिरजीविनः । तेषु हनूमान् अपि अन्यतमः ।|
मुनिशापः
बाल्यकाले आञ्जनेयः ऋष्याश्रमं प्रविश्य तान् बहु पीडयति स्म । तदा कुपिता ऋषयः 'श्रीरामसन्दर्शनपर्यन्तम् आञ्जनेयस्य कृते स्वस्य शक्तेः ज्ञानं मा भवतु इति शापं दत्तवन्तः ।
हनूमान्सुग्रीवस्य सचिवः आसीत् |रामभक्तः हनूमान् लङ्कां प्रविश्य सीतायाः शोधं कृतवान् । लङ्काप्रवेशसमये सिंहिका, लङ्किणी इत्याद्यसुरशक्तीः जित्वा सीतां दृष्ट्वा आभरणविशेषंचूडामणिं सम्प्राप्य लङ्कादहनं कृत्वा श्रीरामस्य सकाशमागत्य शुभवार्तामब्रवीत् ।
हनुमान चालीसा
हनुमान चालीसा अर्थ है हनुमान चालीस एक हिंदू भक्ति भजन (स्तोत्र) है जो भगवान हनुमान को संबोधित है। इसे 16 वीं शताब्दी के कवि तुलसीदास ने अवधी भाषा में लिखा है और यह रामचरितमानस के अलावा उनका सबसे प्रसिद्ध ग्रंथ है। "कालिसा" शब्द "छालियों" से लिया गया है, जिसका हिंदी में मतलब चालीस है, क्योंकि हनुमान चालीसा में 40 छंद हैं (शुरुआत और अंत में दोहे को छोड़कर)। गुलशन कुमार और हरिहरन द्वारा गाए गए हनुमान चालीसा के एक प्रस्तुतीकरण को 28 मई, 2020 तक YouTube पर 1 बिलियन से अधिक बार देखा जा चुका है, जो इस उपलब्धि को हासिल करने के लिए मंच का पहला भक्ति गीत बन गया है।
This article uses material from the Wikipedia संस्कृतम् article हनुमान् , which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0") ; additional terms may apply (view authors ). भिन्नोल्लेखः यावत् न भवेत्, तावत् CC BY-SA 4.0 इत्यत्र उल्लेखो भवति । Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki संस्कृतम् (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.