Template:In altre lingue 'U jadde (Gallus gallus domesticus o Gallus sinae, Linnaeus 1758), jè 'nu acidde domestèche derivande da varie specie selvateche, de origgene Indiane. Darwin attribuì 'a paternità sule ad 'u Gallus gallus bankiva pè varie motive, 'mbrà cui 'a somiglianze d'u culure d'u piumaggie cu quidde de alcune razze domestèche, 'u cangiaminde de le sottospecie de Gallus gallus a seconne d'u luèche de spannaminde, 'a fecondità de le uéve derivande da l'accoppiamende cu le jadde domestèche. Quèste posiziune jè assaje cangiate jndr'ô curse d'u vendesime sèchele, sus 'a base de esperienze de ibridaziune effettuate cu le otre specie selvatèche. Ôsce se pòte affermà ca varie specie onne condrebbuite ad 'a creaziune de le jadde domestèche Gallus gallus domesticus. Le jadde domestèche sonde sembre state allevate pè 'nu munne de scope: carne, uéve, piume, combagnie, gare de combattimènde 'mbrà jadde, motivaziune releggiose, sportive od ornamendale.
Jadde domestèche | |
---|---|
Jadde (a mmanghe) e jaddìne | |
Classificazione scientifica | |
Regno | Animalia |
Phylum | Chordata |
Classe | Aves |
Ordine | Galliformes |
Famiglia | Phasianidae |
Genere | Gallus |
Specie | Gallus gallus |
Sottospecie | Gallus gallus domesticus |
Nomenclatura binomiale | |
Gallus gallus domesticus Linnaeus, 1758 |
'U màsche riproduttore jè cchiù propriamende chiamate jadde, 'a femmene (l'esemblare da uéve), jaddìne.
A seconne de l'età e d'u pese 'u jadde jè definite pure:
Storecamende 'u nome Jadde (Pollo jndr'à lènga tagliáne) derive da 'u latine "pullus" ca vuè segnefecà anemale sciuvane; 'a presenze soje jè documendate da 'u 4000 a.C. jndr'à piane de l'Indo (jè accussì arrevate jndr'à Grece, e de aqquà jndr'à Europe, attraverse 'a Persie).
Ôsce jndr'à maggior parte de le standard de le razze pure avicole, quèste venène classefecate a seconne d'u paise de provenienze. Jndr'ô passate (e jndre 'na mesure minore angore ôsce jndre alcune libbre e riviste) le razze avicole pòtene essere scucchiáte seconne varie metode, a seconne de le esigenze d'u lettore. Une de le classefecaziune cchiù canosciute jè quèdde stilate 'n base ad 'u scope pè cui jè allevate 'na razze:
Oppure 'u scucchiámende pòte essere fatte 'n base ad 'u pise e a le dimensiune d'a razze:
Inoltre 'a classefecaziune pòte avvenì 'n base ad 'u culure de le pide, ad 'u culure d'a pelle, ad 'u tipe de creste, o ad 'u culure de le uéve.
L' American Poultry Association scucchie le razze prengepalmende jndre dò granne categorije, quèdde de le razze granne e quèdde de le razze piccele, e totte e dò quèste categorije sonde scucchiáte jndre varie classe.
Razze granne:
Razze piccele:
Pe approfondimende, 'ndruche 'a vôsce Liste de razze de jadde. |
Jndr'à lènga tagliáne 'u termine indicande 'a specie, jadde, identifeche jndr'à lènga comune l'anemale 'ndese accume prodotte alimendare. Jndr'à lènga tagliáne cumme jndre le varie forme lenguìsteche, dialèttale naziunale e de le lènghe reggionale, sonde cchiù spesse ausate le termine jaddìne e gallo , cu 'nu preponderande referimende ad 'a prime definizione pè indecà totte 'a specie, date 'a sproporzione (jndr'ô allevamende) 'mbrà 'u numere de le prime e quidde de le seconne.
Abbruzze | la Cajina,locca, procca(chiocce) le pollastre, le cajinelle, ju o lu jàll', ju pòll', ju capun', i pùcin |
Basilicata | iaddina, joccola, Da 'u Pescopaganese: garrina, 'arr (jadde), p'cen (pulcino), voccola (chiocce) chichirinella (piccele jaddìne) |
Calavrie | gaddru , gaddrina , Gaiu,jaddu, gaìna,gadina,jaddina, jhocca , pudedu (jadde piccele), puiastra (pollastra) |
Campania | chicchinella, pullastro, pullo, huallo, hallo, cioccua, vallena , pullicino |
Emilia-Romagna | Ciòza (chiocce), Gàl (jadde), Galèna (jaddìne), Pòl (jadde) |
Friuli-Venezia Giulia | gjaline, gjâl, poleč (jadde), polečut (jadde piccele), galina (variande venete reggionale)
|
Liguria | gallu, gallinnha, pollin, pulìn |
Lombardia | gall, galina,closa(chioccia, poia |
Marche | gallu, gajina, pujo o pójo, puju, biocca o viocca , pucì o pucinéllu o pùlcio (jadde piccele)
|
Piemonte | Pula, Galina |
Pugghie | (Salènde) Caddhu, caddhuzzu, caddhina, puricinu, iaddìn, (nord barese) Gaddun, gardidd, u'poll |
Sardegna | puddu, pudda |
Sicilia | jaddina ('addina), jaddu, puddicinu, chicchinédda |
Toscana | pitta |
Trendine-Ìrte Adige | gal, galina, poiàt |
Umbrie | biòcca, ciòcchia, purginu, pulla
|
Veneto | gało, gałina ('gaeo, ga'ina) |
This article uses material from the Wikipedia Tarandíne article Jadde, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). 'U condenute jè disponibile sotte a CC BY-SA 4.0 senze otre note. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tarandíne (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.