O achém ou achinês (Basa Acèh / بهسا اچيه) é uma língua austronésia falada no território de Achém, na ilha de Sumatra, Indonésia.
Achém Basa Acèh /بهسا اچيه | ||
---|---|---|
Falado(a) em: | Indonésia | |
Região: | Achém, Sumatra | |
Total de falantes: | 3,5 milhões | |
Família: | Austronésia Malaio-polinésia Malaio-polinésia nuclear Malaio-sumbawana Châmica Achém | |
Escrita: | Alfabeto latino Jawi | |
Códigos de língua | ||
ISO 639-1: | -- | |
ISO 639-2: | ban | |
ISO 639-3: | ban |
A língua achém já usou a escrita árabe numa forma então chamada Jawoë ou Jawi que também já foi usada pela língua malaia.
Hoje, o achém usa para sua escrita o alfabeto latino, como também o usa a língua indonésia. Porém, essa escrita é usada numa forma própria aqui informada de forma resumida, como se segue:
O som 'ɨ' é representado por 'eu' e o som ʌ é representado por 'ö'. A letra 'ë' representa o som schwa que forma a segunda metade de cada ditongo.
São os seguintes os fonemas do achém.
Anterior | Central | Posterior | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
oral | Nasal | oral | Nasal | oral | Nasal | |
Fechada | i | ĩ | ɨ | ɨ̃ | u | ũ |
Média | e | ɛ̃ | ə | ʌ̃ | o | ɔ̃ |
Meio-aberta | ɛ | ʌ | ɔ | |||
Aberta | a | ã |
As vogais em sua maioria se apresentam em pares oral + nasal, havendo apenas três vogais médias nasalizadas, enquanto que há o dobro de vogais médias orais. /ʌ/ não é estritamente central, embora seja mostrada aqui por razões esatáticas. De forma similar, /ɨ/ tenha sido represetada como uma vogal mais posterior [ɯ].
Além das vogais monotongos mostradas acima, o achém apresenta cinco ditongos orais, mais os correspondentes nasais.
Labial | Alveolar | Palatal | Velar | Glotal | |
---|---|---|---|---|---|
Nasal | m | n | ɲ | ŋ | |
Plosiva | p b | t d | c ɟ | k g | ʔ |
Fricativa | s | ʃ | h | ||
Aproximante | w | l | j | ||
Vibrante | r |
/s/ é uma alveodental laminal. /ʃ/ é pós-alveolar, mas está na coluna palatal por razões estéticas;
Bandum manusia lahee bebah merdeka deungon hak ngon martabat nyang sama. Ngon akai taseumikee, ngon atee tameurasa bandum geutanyoe lagee syedara.
|arquivourl=
requer |arquivodata=
(ajuda) 🔗|arquivourl=
requer |arquivodata=
(ajuda) 🔗|arquivourl=
requer |arquivodata=
(ajuda) 🔗
This article uses material from the Wikipedia Português article Língua achém, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Conteúdo disponibilizado nos termos da CC BY-SA 4.0, salvo indicação em contrário. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Português (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.