ڈبل میجک
نیوکلیئر فزکس (nuclear physics) وچ جادوئی نمبر (magic number) توں مراد ایسا ایٹمی مرکزہ (nucleus) ہُندا اے جس وچ نیوکلیون (یعنی نیوٹرون یا پروٹون) دی تعداد اِنّی ہُندی اے کہ مرکزے دے اندر دے شیل (shell) پوری طرح بھر جاندے نيں تے ایسا مرکزہ زیادہ بائنڈنگ انرجی ہونے دی وجہ توں نسبتاً زیادہ پائیدار ہُندا اے۔
- پروٹون دے لئی ایہ نمبر 2, 8, 20, 28, 50, 82 تے 114 نيں جدوں کہ
- نیوٹرون دے لئی ایہ نمبر 2, 8, 20, 28, 50, 82, 126 تے 184 نيں۔ ایہ سارے نمبر جفت (even) نيں تے انہاں وچ کوئی وی طاق (odd) نمبر نئيں اے -
ایسے ایٹمی مرکزے جنہاں وچ نیوٹرون تے پروٹون دونے دی تعداد انہاں نمبراں وچوں کوئی ہو اوہ تے وی زیادہ پائیدار ہُندے نيں تے ڈبل میجک نمبر والے کہلاندے نيں۔ مثال دے طور پر
- ہیلیئم4 (دو نیوٹرون تے دو پروٹون)
- آکسیجن16 (اٹھ نیوٹرون تے اٹھ پروٹون)
- کیلشیئم40 (بیس نیوٹرون تے ویہہ پروٹون)۔ اس توں وڈے تے پائیدار ایٹمی مرکزاں وچ نیوٹرون تے پروٹون برابر تعداد وچ نئيں ہو سکدے۔
- کیلشیئم48 (28 نیوٹرون تے 20 پروٹون)
- نکل48 (20 نیوٹرون تے 28 پروٹون)۔ ایہ ایٹم 1999 وچ ایجاد ہويا۔
- نکل78 (50 نیوٹرون تے 28 پروٹون)
- سیسہ208 (126 نیوٹرون تے 82 پروٹون)
کائنات وچ صرف ہائیڈروجن1 ایسا ایٹم اے جس وچ نیوٹرون نئيں ہُندا۔
صرف دو ایسے پائیدار (stable) ایٹمی مرکزے وجود رکھدے نيں جنہاں وچ نیوٹرون دی تعداد پروٹون دی تعداد توں کم ہُندی اے۔ اوہ ہیلیئم3 تے نکل48 نيں۔ باقی سارے ایٹمی مرکزاں وچ نیوٹرون دی تعداد یا تو پروٹون دی تعداد دے برابر ہُندی اے یا پروٹون توں زیادہ ہُندی اے۔
ہلدے ایٹماں وچ کیلشیئم48 ایسا ایٹم اے جس وچ نیوٹرون دی وڈی بہتات ہُندی اے۔
نکل48 ایسا ایٹم اے جس وچ پروٹون دی وڈی بہتات ہُندی اے۔ عام طور اُتے (بہت ہلدے ایٹماں دے علاوہ) ہر ایٹم وچ نیوٹرون دی تعداد پروٹون توں زیادہ ہُندی اے۔
قلعی یعنی Tin دے ایٹمی مرکزے وچ 50 پروٹون ہُندے نيں تے ٹِن دے دس پائیدار ہم جا (isotopes) پائے جاندے نيں۔ اینٹیمنی وچ 51 پروٹون ہُندے نيں تے اینٹیمنی دے صرف دو ہم جا پائیدار ہُندے نيں۔
| نیوٹرون دی تعداد | پروٹون دی تعداد | پائیدار آئسوٹوپ دی تعداد |
|---|---|---|
| جفت (even) | جفت (even) | 168 |
| جفت (even) | طاق (odd) | 50 |
| طاق (odd) | جفت (even) | 52 |
| طاق (odd) | طاق (odd) | 4 |
وہ چار پائیدار ایٹم جنہاں وچ نیوٹرون تے پروٹون دونے ہی طاق تعداد وچ ہُندے نيں ایہ نيں۔
- ڈیوٹیریئم جس وچ اک پروٹون تے اک نیوٹرون ہُندا اے۔
- لیتھیئم6 جس وچ تن پروٹون تے تن نیوٹرون ہُندے نيں۔
- بورون10 جس وچ پنج پروٹون تے پنج نیوٹرون ہُندے نيں۔
- نائٹروجن14 جس وچ ست پروٹون تے ست نیوٹرون ہُندے نيں۔
ڈبل میجک نمبراں توں ملنے والی پائیداری دی وجہ توں ہیلیئم4 کائنات وچ اِنّی فراواں اے جدوں کہ ہیلیئم3 یا لیتھیئم بہت نایاب اے۔ اسی طرح بھاری ایٹماں وچ سیسہ208 بھاری ترین پائیدار مرکزہ رکھدا اے۔
ہور ویکھو
- پائیداری عناصر
- نیوٹرون
- کریٹیکل ماس
- تابکاری
- spontaneous fission
- Binding energy
- Bond energy
- فیوزر
- نیوٹرونی مقطع neutron cross section
- یورینیئم
- جائنٹ ریزونینس
حوالے
ایہ اک نامکمل لیکھ اے۔ تسیں اس وچ وادھا کر کے ویکیپیڈیا دی مدد کر سکدے او۔This article uses material from the Wikipedia شاہ مکھی پنجابی (Shāhmukhī Pañjābī) article ڈبل میجک, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). لکھت CC BY-SA 4.0 لسنس تھلے ہیگا اے۔ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki شاہ مکھی پنجابی (Shāhmukhī Pañjābī) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.