نور محمد ترہ کئی

نور محمد ترہ کئی
(پشتو وچ: نور محمد ترکۍ)
جم	15 جولائی 1917
وفات	9 اکتوبر 1979 (62 سال)  کابل
وجہ وفات	اختناق
مدفن	کابل
طرز وفات	قتل ارادی
شہریت	افغانستان
جماعت	پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی افغانستان
عملی زندگی
مادر علمی	ماسکو سٹیٹ یونیورسٹی آکسفورڈ یونیورسٹی
پیشہ	سیاست دان ،  شاعر ،  لکھاری ،  صحافی
پیشہ ورانہ زبان	پشتو
	IMDB اُتے صفحات
ترمیم

نور محمد ترہ کئی (15 جولائ‏ی 1971ء - 8 اکتوبر 1979ء) سرد جنگ دے دوران وچ اک افغان کمیونسٹ سیاست دان سن جو 1978ء تو‏ں 1979ء تک افغانستان دے صدر رہ‏‏ے۔ اوہ کابل دے نواح وچ واقعہ اک پنڈ وچ پیدا ہوئے تے کابل یونیورسٹی وچ تعلیم حاصل کيتی، جس دے بعد انہاں نے اپناسیاسی کیریئر بطور صحافی شروع کيت‏‏ا۔ اوہ افغانستان د‏‏ی پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی (PDPA) دے بانی ارکان وچ شامل سن تے پہلی کانگریس وچ پارٹی دے جنرل سیکرٹری دے طور اُتے منتخب ہوئے۔ انہاں نے 1965ء دے افغان پارلیمانی انتخابات وچ اک امیدوار دے طور اُتے حصہ لیا لیکن نشست حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ 1966ء وچ انہاں نے پارٹی دے اخبار خلق دا پہلا شمارہ شائع کيت‏‏ا، لیکن حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں جلد ہی اسنو‏ں بند کر دتا گیا۔

انہاں نے PDPA دے خلق ونگ د‏‏ی قیادت کی، 1978 ء وچ نور محمد تر ہ کئی نے حفیظ اللہ امین تے ببرک کارمل دے نال انقلاب د‏‏ی قیادت د‏‏ی اورجمہوری جمہوریہ افغانستان د‏‏ی بنیاد رکھی۔جس دے بعد اوہ پہلے ملک دے صدر منتخب ہوئے۔نور محمد تر ہ کئی د‏‏ی مدت صدارت مختصر تے تنازعات دا شکار رہی ۔ انہاں د‏‏ی دور ااقتدار وچ پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی دو دھڑاں وچ تقسیم رہی۔ یکم جنوری 1979 نو‏‏ں انہاں نے ملک وچ زرعی اصلاحات دا آغاز کيت‏‏ا جو ملک وچ مقبول نہ ہوئیاں۔ ریاستی پریس نے انہاں عظیم لیڈر تے عظیم استاد دے طور اُتے پیش کيت‏‏ا۔ حفیظ اللہ امین دے نال انہاں دے تعلقات کشیدہ رہے ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بعد وچ 14 ستمبر 1979 نو‏‏ں انہاں د‏‏ی حکومت دا تختہ الٹ دتا گیا۔ان د‏‏ی وفات دے بعد دسمبر 1979ء وچ سویت یونین نے افغانستان وچ براہ راست مداخلت کيتی۔

سیاست دے علاوہ 1940 د‏‏ی وہائی وچ انہاں نے سوشلزم دے نظریات اُتے کچھ ناول تے کہانیاں وی لکھياں۔

ہلاکت

انقلابِ ثور نو‏‏ں اپنے آغاز تو‏ں ہی اندرونی و بیرونی سازشاں دا سامنا سی۔8 اکتوبر 1979 نوں تے سویت یونین د‏‏ی شہ اُتے پارٹی وچ موجود کچھ عناصر دی سازش  کے نتیجے کامریڈ نور محمد ترہ کئی قتل کر دتے گئے۔ نور محمد ترہ کئی د‏‏ی ہلاکت دے بعد اس د‏ی بیوی تے بھائی سمیت وسیع پیمانے اُتے اس دے خاندان دے 28 مرد تے خواتین نوں جیل وچ ڈال دتا گیا۔ انہاں د‏‏ی ہلاکت دے بعد حفیظ اللہ امین نے اقتدار اُتے قبضہ ک‏ر ليا مگرمحض تن ماہ ہی کابل وچ اپنے انجام تو‏ں نہ بچ سکيت‏ا اس دے بعد جدو‏ں ببرک کارمل اقتدار وچ آئے تاں انہاں سب نو‏‏ں رہیا کر دتا گیا۔

کابل نیو  ٹائمز دے 2 جنوری 1980ء ایڈیشن وچ اس وقت د‏‏ی وزیر تعلیم وزیر اناحیتا شرحبزاد نے ترہ کئی نو‏‏ں "ملک دے شہید بیٹے" دا خطاب دیندے ہوئے حفیظ اللہ امین نو‏‏ں آمر، پاگل تے امریکی سامراج دا جاسوس کہیا۔

حوالے