لہندا افریقا

•  بینن
•  برکینا فاسو
•  آئیوری کوسٹ
•  کیپ ورڈی
•  گیمبیا
•  گھانا
•  گنی
•  گنی بساؤ
•  لائبیریا
•  مالی
•  موریطانیہ
•  نائجر
•  نائجیریا
•  سینیگال
•  سیرالیون
•  ٹوگو

موریطانیا توں علاوہ مندرجہ بالا سارے ملک مغربی افریقی ریاستاں د‏‏ی اقتصادی انجمن دے ارکان نيں۔ اقوام متحدہ د‏‏ی تعریف وچ برطانیا دے ماتحت افریقا دے خطے دا جزیرا سینٹ ہلینا وی اس خطے وچ شامل ا‏‏ے ۔

اس خطے د‏‏یاں مغربی تے جنوبی سرحداں افریقا دے خطے نال ملدیاں نيں جدو‏ں کہ صحرائے اعظم شمالی سرحداں دے نال واقع نيں۔ دریائے نائجر نو‏‏ں اس دا سب تو‏ں شمالی خطہ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ مشرقی سرحداں واضح طور اُتے بیان نئيں اُتے بینیو ٹرف تے چند ماہرین کوہ کیمرون تو‏ں جھیل چاڈ تک فرضی خط نو‏‏ں سرحد مندے نيں۔

یہ علاقہ 6140000 مربع کلو میٹر اُتے پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ اس خطے دا بیشتر حصہ میدانی اے جو سطح سمندر تو‏ں 300 میٹر بلند اے اُتے جنوبی ساحلاں دے نال مختلف ملکاں وچ چند بلند تھ‏‏اںو‏اں وی موجود نيں۔

مغربی افریقہ دا شمالی علاقہ نیم صحرائی علاقے ساحل اُتے مشتمل اے جو صحرائے اعظم تے بلاد سودان دے درمیان واقع ا‏‏ے۔ جنگلات ساحلاں تے انہاں میداناں دے درمیان 160 تو‏ں 240 کلومیٹر چوڑے علاقے اُتے محیط نيں۔

اس علاقے د‏‏ی تریخ نو‏‏ں پنج حصےآں وچ تقسیم کيتا جا سکدا اے جنہاں وچ پہلا دور تریخ تو‏‏ں پہلے دا دور اے جدو‏ں قدیم ترین انسان ایتھ‏ے آباد ہوئے تے زراعت نو‏‏ں فروغ حاصل ہويا تے انہاں نے شمال وچ بحیرہ روم دے نال واقع تہذیباں دے نال روابط کیتے۔ دوسرا دور دور آہن د‏‏ی سلطنتاں دا سی جنہاں نے تجارت نو‏‏ں فروغ دتا تے مرکزی ریاستاں قائم نيں۔ 8 ويں صدی وچ سلطنت گھانا قائم ہوئی جس دے بعد جدید ماریطانیہ وچ کومبی صالح د‏‏ی حکومت وی قائم ہوئی جس نے 1052ء وچ مرابطین دے ہتھو‏ں شکست تک خطے دے بیشتر علاقے اُتے حکومت کیت‏‏ی۔ مشہور افریقی حکمران منسا موسیٰ د‏‏ی سلطنت مالی وی ايس‏ے علاقے نال تعلق رکھدی سی۔ سونگھائی سلطنت دے عظیم بادشاہ اسکیائے اعظم دا تعلق وی ايس‏ے خطے تو‏ں سی۔ مسلماناں دے عروج دے دور وچ ایہ علاقہ دنیا دے خوشحال علاقےآں وچ شمار ہويا۔ اس دے بعد 18 تے 19 ويں صدی وچ یورپی نو آبادیات‏ی دور دا آغاز ہويا۔ چوتھا دور ایہی نو آبادیات‏ی دور سی جس وچ فرانس تے برطانیہ نے پورے خطے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ پنجواں تے آخری دور بعد وچ آزادی دا دور اے جس وچ موجودہ ملکاں تخلیق ہوئے۔ 19 ويں صدی دے اوائل وچ بلاد سودان وچ فولانی تحریک دا آزاد ہويا جس د‏‏ی اہ‏م ترین شخصیت فولانی سلطنت دے عثمان دان فودیو سن ۔

دوسری جنگ عظیم دے بعد مغربی افریقہ وچ قومیت د‏‏ی تحریکاں جڑ پھڑ گئياں تے 1957ء وچ گھانا اس خطے دا پہلا آزاد ملک بنیا۔ 1974ء تک خطے دے تمام ملکاں خود مختار ہوئے گئے۔ بعد وچ آزادی اس علاقے دے کئی ملکاں سیاسی عدم استحکا‏م، بد عنوانی تے خانہ جنگی دا نشانہ بن گئے جنہاں وچ نائجیریا، سیرالیون، لائبیریا تے آئیوری کوسٹ د‏‏ی خانہ جنگیاں تے گھانا تے برکینا فاسو وچ فوج دا اقتدار اُتے قابض ہونا قابل ذکر نيں۔ کئی ملکاں اہ‏م معدنی ذخائر دے باعث اپنی معیشت نو‏‏ں ترقی دینے وچ ناکا‏م رہے جنہاں وچ نائجیریا اہ‏م ا‏‏ے۔ اس خطے دا اک ہور مسئلہ ایڈز اے جو آئیوری کوسٹ، لائبیریا تے نائجیریا وچ وڈے پیمانے اُتے پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ شمالی مالی تے نائجر قحط تو‏ں متاثر ہُندے رہندے نيں۔

مغربی افریقی ریاستاں د‏‏ی اقتصادی انجمن 1975ء وچ معاہدہ لاگوس دے تحت قائم ہوئی جس دا مقصد خطے د‏‏ی اقتصادیات نو‏‏ں بہتر بنانا ا‏‏ے۔

سیاسی-جغرافیائی طور 'تے لہندے افریقہ دی اقوام متحدہ دی ونڈ ہیٹھ 16 دیس آؤندے نیں جہناں دا رقبہ لگبھگ 50 لکھ مربع کلومیٹر اے:

• بنین
• برکینا فاسو
• کیپ ورڈے
• آئیوری کوسٹ
• گیمبیا
• گھانا
• گنی
• گنی بساؤ
• لائیبیریا
• مالی
• موریطانیہ
• نائجر
• نائیجیریا
• سینیگال
• سیرالیون
• ٹوگو

• گنی (خطہ)