فارسی: ایران دی مقامی بولی

فارسی اک ہند یورپی زبان اے جیہڑی ایران ، افغانستان ، تاجکستان اچ تے ازبکستان دے کجھ علاقیاں اچ بولی جاندی اے ۔

فارسی زبان نوں ایران ، افغانستان تے تاجکستان وچ دفتری زبان دی حثیت حاصل اے ۔ ایران ، افغانستان ، تاجکستان تے ازبکستان وچ فارسی تقریبا 8 کروڑ 20 لکھ لوکاں دی ماں بولی اے ۔

فارسی , اک بولی اے جیہڑی ایران، افغانستان، تاجکستان اتے ازبکستان دی پہلی تے سرکاری بولی اے۔ اسنوں 7.5 کروڑ لوک بولدے نیں۔ بولی پریوار دے لحاظ نال ایہہ ہند یورپی بولیاں دی شاخ ہند ایرانی بولیاں دی اک شاخ ایرانی بولیاں دی میمبر ہے اتے ہندی دی طرحاں اس وچّ کریا واک دے آخر وچّ آؤندی اے۔ ایہہ سنسکرت نال کافی رلدی ملدی اے تے اردو (یا ہندی) وچّ اس دے کئی شبد ورتے جاندے نیں۔ ایہہ عربی - فارسی لپی وچّ لکھی جاندی اے۔ انگریزاں دے آؤن توں پہلاں برصغیر وچّ فارسی دی ورتوں درباری کماں اتے لکھائی دی بولی دے روپ وچّ ہندی سی۔ دربار وچّ ورتوں ہون دے کارن ہی افغانستان وچّ اس داری کیہا جاندا ہے۔

ونڈ

اسنوں ہند یورپی بولیاں دی شاخ ہند ایرانی بولیاں دی اک شاخ ایرانی بولیاں دے لہندے حصے(لہندیاں ایرانی بولیاں وچّ ونڈ کیتا جاندا اے۔ حالانکہ برصغیر وچّ فارسی نوں غلطی نال عربی بولی دے نیڑے سمجھیا جاندا اے، بولی علم حساب توں ایہہ عربی توں بہت وکھ اتے سنسکرت دے بہت نیڑے آ۔ سنسکرت اتے فارسی وچّ کئی ہزاراں رلدے ملدے سجاتی شبد ملدے نیں جو دوناں بولیاں دی سانجھی امانت نیں، جویں کہ ہفتہ/ ہفدا، نر / نر (پرکھ)، دور / دور، ہست / دست (ہتھ)، شت / صد (سو)، تسی / آب (پانی)، ہر / جر (فارسی وچّ پیلا - سنہرا، سنسکرت وچّ پیلا - ہرا)، مے / نشہ / شہد (شراب / شہد)، استی / است (ہے)، روچن / روشن (چمکیلا)، اک / ییک، کپِ / کپِ (باندر)، دنت / دند (دند)، ماتا / ماں، پتر / پدر، بھراتر / بھائی (بھرا)، دہتر / دختر (دھی)، خاندان / بچّ / بچہ، شکر / کھوک (سور)، گھوڑا / اسب (گھوڑا)، گاں / گٔو (گاں)، ویکتی / جان (سنسکرت وچّ ویکتی / جیو، فارسی وچّ جیون)، بھوت / بود (سی، اتیت)، ددامِ / دادن (دینا)، یون / جوان، نوَ / نوَ (نواں) اتے برابر / اسیں (برابر)۔

نرکتی

فارسی دے وکھ-وکھ نام

• فارسی جاں پارسی ناں 20ویں صدی تکّ اس لئی ورتیا جاندا رہیا اے۔
• دری فارسی دا سمانارتھی شبد سی پر 20ویں صدی دے آخری کجھ دہاکیاں توں ایہہ نام افغانستان وچّ بولی جا رہی فارسی لئی ورتیا جاندا جے جتھے ایہہ دو دفتری بولیاں وچوں اک اے۔ اسنوں انگریزی وچّ افغان فارسی وی کیہا جاندا اے۔
• تاجکی فارسی دی اک اپبھاشا ہے جو تاجکستان اتے ازبیکستان وچّ بولی جاندی اے۔ اسنوں تاجکی فارسی وی کیہا جاندا اے۔
• پرشیئن: یونانی لوک فارس نوں پرشیا (پرانی گریک وچّ پرسس، Πέρσις) آکھدے سن جسدے کارن اتھے دی بولی پرشیئن (Persian) کہائی۔ ایہی ناں انگریزی سہت ہور یورپی بولیاں وچّ ورتیا جاندا اے۔

مقامی بولی اتے بولیاں

فارسی نوں تاجکستان وچّ تاجکی کیہا جاندا اے نالے سریلک لپی وچّ لکھیا جاندا اے۔ افغانستان وچّ اسنوں داری (دربار وچّ ورتی جان والی بولی) کہندے نیں۔

حوالے