Szadli Bendżedid: Algierski polityk i wojskowy, 3. prezydent Algierii (1979–1992)

14 kwietnia 1929 w Zeitouna, zm. 6 października 2012 w Algierze) – algierski polityk, od 9 lutego 1979 do 11 stycznia 1992 prezydent Algierii, sekretarz generalny i członek Biura Politycznego Frontu Wyzwolenia Narodowego (FLN).

Szadli Bendżedid

Szadli Bendżedid, 1979
Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1929 Zeitouna
Data i miejsce śmierci	6 października 2012 Algier
Prezydent Algierii
Okres	od 9 lutego 1979 do 11 stycznia 1992
Przynależność polityczna	Front Wyzwolenia Narodowego
Poprzednik	Rabah Bitat
Następca	Mohamed Boudiaf
Odznaczenia
Multimedia w Wiki Commons

Pochodził z rodziny chłopskiej. Ukończył szkołę średnią w Annabie. W czasie wojny algierskiej zdezerterował z armii francuskiej w stopniu podoficera i nawiązał czynną współpracę z algierską partyzantką. Od 1954 był działaczem Frontu Wyzwolenia Narodowego oraz dowódcą batalionu Narodowej Armii Wyzwoleńczej. W latach 1956–1961 dowodził sektorem wojskowym na wschodzie kraju, był m.in. zastępcą dowódcy i dowódcą strefy wojskowej Konstantyny. W latach 1961–1962 był członkiem dowództwa operacyjnego sztabu generalnego Armii Wyzwolenia Narodowego w strefie północnej, w latach 1962 – 1963 dowódcą V okręgu wojskowego Konstantyny w stopniu majora, a w latach 1964 – 1978 dowódcą II okręgu wojskowego Oranu. W 1965 wszedł w skład Rady Rewolucyjnej. W 1969 nadano mu stopień pułkownika, w grudniu 1978 – po śmierci Huari Bumediena, został mianowany ministrem obrony.

Po śmierci Bumediena, rozpoczęła się walka o władzę pomiędzy cywilnym i popierającym wolny rynek kandydatem Abd al-Azizem Butefliką a wojskowym Mohammedem Yahiaoui, opowiadającym się za wzmocnieniem socjalistycznego kursu. Brak wyraźnej przewagi między jednym z kandydatów, spowodował, że wojsko skłoniło się w stronę Bendżedida któremu zaproponowano objęcie tymczasowych rządów. Na IV zjeździe FLN w styczniu 1979 wybrano go sekretarzem generalnym i członkiem Biura Politycznego partii. 7 lutego 1979 w wyborach bezpośrednich został wybrany prezydentem Algierii uzyskując 94,23% głosów poparcia. Po zapewnieniu sobie obu stanowisk doprowadził do usunięcia z kierownictwa partii dotychczasowych rywali: Buteflikę i Yahiaouiego a rządy oparł na rodzinie i wojsku.

Przeprowadził rozluźnienie w sferze polityczno-ekonomicznej - zniósł wizy wyjazdowe, ograniczył wpływy służb specjalnych oraz uwolnił więźniów politycznych, w tym Ahmeda Ben Bellę. W sferze gospodarczej prowadził prywatyzację i liberalizację ekonomii. Zmiany nie zatrzymały kurczenia się gospodarki co spowodowało wprowadzenie polityki oszczędności. Polityka ta była w społeczeństwie mało popularna. W 1980 roku odrodziły się wpływy opozycji co związane było z protestami studentów berberyjskich. Domagali się oni poszanowania ich kultury i zaprzestania polityki arabizacji. Protesty zintensyfikowały się na wiosnę 1981 roku. Kolejną grupą niezadowoloną (początkowo rząd był im przychylny ze względu na sprzeciw islamistów wobec marksizmu który był podporą wielu opozycyjnych ruchów) z sytuacji w kraju byli islamiści wywodzący się z Bractwa Muzułmańskiego. Członkowie tego radykalnego stowarzyszenia przybyli do Algierii w 1971 roku z sąsiedniego Egiptu gdzie zostali zwolnieni z tamtejszych więzień. Radykalizacji islamistów i ich dążeniem do utworzenia państwa islamskiego towarzyszyły pierwsze akcje terrorystyczne, które miały być furtką do rewolucji islamskiej. Za akty terroru odpowiedzialna była założona w 1982 roku paramilitarna organizacja Islamski Ruch Algierii. Ruch ten został osłabiony aresztowaniami, pod koniec 1982 roku aż w końcu został w zupełności rozbity w lutym 1987, Rząd pod presją islamistów zliberalizował przepisy dotyczący budowy meczetów i tworzenia islamskich szkół wyższych.

W 1985 Bendżedid został ponownie wybrany na stanowisko prezydenta kraju. W październiku 1988 roku odbyły się poważne protesty społeczne które przerodziły się w antyrządowe zamieszki. Zamieszanie wykorzystali islamiści. W roku 1989 zainicjował proces demokratyzacji kraju (wprowadził system wielopartyjny). Po pierwszej turze wyborów parlamentarnych w grudniu 1991, w której zwyciężył Islamski Front Ocalenia, został zmuszony do ustąpienia ze stanowiska prezydenta.

W maju 1985 przywódca Kuby Fidel Castro przyznał mu Order José Martí, najwyższe kubańskie odznaczenie.