Skrót

Ten artykuł dotyczy skróconego zapisu wyrazu. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Skrót zbudowany jest z jednej lub kilku liter (inna nazwa to: abrewiatura). Skróty zapisuje się stosownie do przepisów ortograficznych przyjętych dla danego języka, zwyczajowych konwencji pisowni dla konkretnych skrótów (różne znaczenia, wyjątki) lub w sposób swoisty dla skrótów nazw własnych, szczególnie jeśli są to skróty stosowane w odniesieniu do podmiotów gospodarczych i instytucji.

Zgodnie z polskimi przepisami ortograficznymi skróty pisane są:

• małymi literami z kropką na końcu, jeśli skrót nie zawiera ostatniej litery skracanego wyrazu (np. inż., godz., tel., płn., ppoż., gosp.-polit., ul.) oraz w wypadku skrótów utworzonych z pierwszych liter wyrazów składających się na skracane wyrażenie, o ile żaden z tych wyrazów (poza pierwszym) nie rozpoczyna się samogłoską (np. cdn., jw., itd., itp.);
• małymi literami bez kropki na końcu, gdy skrót zawiera ostatnią literę skracanego pojedynczego wyrazu (np. bp, dr, mgr, nr, wg, z-ca, mjr, płk), chyba że skrót występuje w formie odmienionej (patrz niżej); również małymi literami bez kropki w przypadku skrótów będących symbolami matematycznymi (np. sin, log, lim), chemicznymi, międzynarodowymi oznaczeniami jednostek miar, skrótów nazw rodzimej waluty (zł i gr; skróty utworzone od nazw innych walut zamyka się kropką, np. dol., rub.) oraz ksiąg biblijnych – wszystkie te skróty są nieodmienne;
• małymi literami z kropką po każdym wyrazie, jeśli którykolwiek z kolejnych wyrazów (poza pierwszym) wchodzących w skład skrótu zaczyna się samogłoską (np. p.n.e., p.o., k.o.), w przypadku skrótów złożonych z więcej niż jednej litery któregoś z członów (np. m.in., m.st., Sz.P. – w tym ostatnim duże litery stosuje się ze względów grzecznościowych) oraz w celu odróżnienia niektórych skrótów od identycznych skrótów utworzonych od innych wyrażeń (np. b.r. – „brak roku [wydania]” w odróżnieniu od br. – „bieżącego roku”), a także w wypadku kilku skrótów pisanych tradycyjnie w ten sposób (np. n.p.m.).

Przy tworzeniu liczby mnogiej, najczęściej gdy dotyczy to tytułów osób (choć nie wyłącznie), stosuje się następujące zasady:

• skróty jednoliterowe podwaja się, kończąc kropką, np. spotkałem oo. paulinów („spotkałem ojców paulinów”) lub mm. nad- i podgrzebieniowy („mięśnie nad- i podgrzebieniowy”) czy pp. Kowalscy („państwo” lub „panowie”);
• skróty wieloliterowe można podwajać, np. mgr mgr Kowalski, Janiak, Michalewski, lub dodawać końcówkę -owie, np. mgrowie Kowalski, Janiak, Michalewski.

Ponadto skróty nie podlegają regułom fleksji, z wyjątkiem skrótów pojedynczych wyrazów zawierających w skrócie ostatnią literę wyrazu – wtedy w innej formie fleksyjnej można dodać końcówkę lub postawić kropkę na końcu, np. doktor – dr, doktora – dr. lub dra.

Od skrótów właściwych należy odróżnić skrótowce (akronimy). Jednostki te powstają w wyniku skrócenia dwu- lub kilkuwyrazowych połączeń słownych. Należą do nich skrócone formy nazw własnych instytucji, organizacji, struktur politycznych, państwowych i społecznych, procedur technicznych, biznesowych. Skrótowcami określa się również wiele obiektów zainteresowania nauk ścisłych i humanistycznych – od fizyki i chemii, przez biologię, medycynę, ekonomię, po psychologię.

Zobacz hasło skrót w Wikisłowniku

• skrótowiec
• zrost
• zbitka wyrazowa

• JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758  (słow.).