1919–1922 Sejm Ustawodawczy: Organ parlamentarny wybrany dla uchwalenia konstytucji II Rzeczypospolitej

Pierwsze posiedzenie odbyło się 10 lutego 1919, zaś ostatnie 27 listopada 1922.

Rzeczpospolita Polska

Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka II RP Ustrój polityczny Konstytucja Mała Konstytucja z 1919 roku Statut Organiczny Województwa Śląskiego Konstytucja marcowa (Nowela sierpniowa) Konstytucja kwietniowa Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Sądownictwo Najwyższy Trybunał Administracyjny Inwalidzki Sąd Administracyjny Trybunał Stanu Trybunał Kompetencyjny Sąd Najwyższy Prokuratoria Generalna Parlament Sejm(inne języki) Sejm Ustawodawczy Sejm I kadencji Sejm II kadencji Sejm III kadencji Sejm IV kadencji Sejm V kadencji Posłowie Senat(inne języki) Senat I kadencji Senat II kadencji Senat III kadencji Senat IV kadencji Senat V kadencji Senatorowie Sejm Śląski Sejm Śląski I kadencji Sejm Śląski II kadencji Sejm Śląski III kadencji Sejm Śląski IV kadencji Prezydenci Premierzy Rząd Wojsko Polskie II RP Podział administracyjny Wojewodowie Wybory parlamentarne Partie polityczne Polityka zagraniczna Naczelnik Państwa Wikiprojekt Polityka

Porządek uroczystości związanych z pierwszym posiedzeniem Sejmu

28 listopada 1918 w Warszawie został wydany „Dekret o wyborach do Sejmu Ustawodawczego”. Sejm został wyłoniony częściowo w drodze demokratycznych wyborów pięcioprzymiotnikowych (bezpośrednich, powszechnych, równych, tajnych i proporcjonalnych) 26 stycznia 1919 uzupełniony polskimi posłami parlamentów państw zaborczych. Stopniowo uzupełniany wyborami w poszczególnych dzielnicach do 1922. Na koniec kadencji liczył 442 posłów, z czego 364 wybrano w wyborach zarządzonych przez władze polskie, 20 w drodze uchwały o włączeniu w skład izby wybranych w drodze wyborów delegatów Sejmu Litwy Środkowej, 35 posłów posiadało mandaty z tytułu wyborów do parlamentów państw zaborczych (w tym 28 z izby poselskiej austriackiej Rady Państwa i 7 posłów niemieckiego Reichstagu), 6 posłów znalazło się w wyniku kompromisu wyborczego na Śląsku Cieszyńskim.

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Polsce w 1919 roku.

Pierwsze posiedzenie odbyło się 10 lutego w budynku byłego Instytutu Aleksandryjsko-Maryjskiego Wychowania Panien przy ul. Wiejskiej. Obrady otworzył przemówieniem Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, który nominował Marszałka seniora Ferdynanda Radziwiła. Marszałek senior powołał tymczasowych sekretarzy ks. Zygmunta Kaczyńskiego (ZLN) i Mieczysława Niedziałkowskiego (PPS). Na pierwszym posiedzeniu, przedstawiono Sejmowi 210 dekretów rządu do zatwierdzenia.

Na drugim posiedzeniu Sejmu 14 lutego 1919 przyjęto przygotowany przez rząd „Tymczasowy regulamin obrad Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej”. Regulamin ten z niewielkimi zmianami obowiązywał do lutego 1923.

W okresie od 10 do 14 lutego 1919 obradom przewodził Marszałek Senior Ferdynand Radziwiłł, 14 lutego 1919 marszałkiem Sejmu wybrano Wojciecha Trąmpczyńskiego, zaś wicemarszałkami: Jakuba Bojko z PSL Piast, Andrzeja Maja z ZSLN, Jędrzeja Moraczewskiego z PPS, Stanisława Osieckiego z PSL Wyzwolenie, Józefa Ostachowskiego z PZL.

20 lutego 1919 Sejm przyjął przez aklamację uchwałę o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa) nazywaną „Małą Konstytucją”.

Do ważniejszych ustaw uchwalonych przez ten Sejm należą: Mała Konstytucja, Konstytucja marcowa z 17 marca 1921 oraz Statut Organiczny Województwa Śląskiego i szeroki pakiet ustaw socjalnych.

W 1920 Sejm powołał nadzwyczajny i tymczasowy organ parlamentarno-rządowy Radę Obrony Państwa, w skład którego wchodziło 10 przedstawicieli Sejmu.

Sejm Ustawodawczy funkcjonował do momentu ukonstytuowania się wybranych na mocy konstytucji Sejmu i Senatu, co nastąpiło 1 grudnia 1922 (wybór marszałków obu izb). Sejm ten odbył 342 posiedzenia plenarne, uchwalając 571 ustaw, w tym 166 dotyczących aparatu państwowego i wymiaru sprawiedliwości oraz 181 ustaw skarbowych.

Osobny artykuł: Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1919–1922).

Z tym tematem związana jest kategoria: Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1919–1922).

Po przeprowadzonych wyborach, w których wybrano 296 posłów, oraz powołaniu 46 posłów z dotychczasowych parlamentów zaborczych skład polityczny Sejmu przedstawiał się następująco:

• Statut Organiczny Województwa Śląskiego
• Ustawa o nadaniu ziemi żołnierzom Wojska Polskiego
• Ustawa o przyznaniu stopni i praw oficerskich weteranom z roku 1831, 1848 i 1863
• Ustawa o tymczasowym ustroju władz szkolnych
• Ustawa o ustaleniu i oszacowaniu świadczeń i strat wojennych
• Ustawa w przedmiocie kar za pogwałcenie przepisów, dotyczących powszechnego obowiązku służby wojskowej

• Polski Sejm Dzielnicowy

• Andrzej Ajnenkiel, Od rządów ludowych do przewrotu majowego. Zarys dziejów politycznych Polski 1918–1926, Warszawa 1978
• Tadeusz A. Siedlik, Historia Polski 1900–1939, Warszawa 1993
• Adam Próchnik, Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej, Warszawa 1983.