Film 1991 Rodzina Addamsów: Film

Powstał na podstawie komiksu Charlesa Addamsa, publikowanego w tygodniku The New Yorker w latach 1938-1988 oraz serialu telewizyjnego z 1964 roku o tym samym tytule.

Rodzina Addamsów

The Addams Family

Gatunek	czarna komedia
Rok produkcji	1991
Data premiery	22 listopada 1991 PL: 21 luty 1992
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Czas trwania	99 minut
Reżyseria	Barry Sonnenfeld
Scenariusz	Caroline Thompson, Larry Wilson
Muzyka	Marc Shaiman
Zdjęcia	Owen Roizman
Scenografia	Richard Macdonald, Margie Stone McShirley, Cheryal Kearney, John Sweeney
Kostiumy	Ruth Myers
Montaż	Dede Allen, Jim Miller
Produkcja	Scott Rudin
Wytwórnia	Orion Pictures Paramount Pictures
Dystrybucja	PL: Syrena Entertainment
Budżet	30 milionów USD
Przychody brutto	191,5 milionów USD
Kontynuacja	Rodzina Addamsów 2 (1993)
Nagrody
3 wygrane i 13 nominacji
Cytaty w Wikicytatach

Film Rodzina Addamsów został wyreżyserowany przez Barry’ego Sonnenfelda, będąc zarazem jego kinowym debiutem. W głównych rolach wystąpili: Anjelica Huston jako Morticia Addams, Raúl Juliá jako Gomez Addams i Christopher Lloyd jako Wujek Fester.

Powstały następujące kontynuacje filmu: Rodzina Addamsów 2 (1993), Rodzina Addamsów: Zjazd rodzinny (1998) oraz film animowany Rodzina Addamsów (2019), a także serial Wednesday (2022) opowiadający o historii Wednesday Addams.

Addamsowie są rodziną ekscentryków, mieszkającą w upiornej posiadłości na odludziu, nieopodal cmentarza. Głową rodziny jest Gomez Addams, który wraz z żoną Morticią wychowuje dwójkę dzieci – Wednesday i Pugsleya. Rodzina Addamsów przepada za wszystkim co groźne i upiorne.

W momencie rozpoczęcia akcji filmu Gomez Addams obwinia się o zaginięcie brata, który zniknął 25 lat wcześniej. Rodzina organizuje seans spirytystyczny, mający na celu przywołanie Festera. W tym samym czasie zadłużony adwokat Tully Alford usiłuje wyłudzić pieniądze od Addamsów. Abigail Craven, której Alford jest winien dużą sumę pieniędzy, domaga się zwrotu długu. Adwokat zauważa, że jej syn, Gordon, przypomina wyglądem zaginionego brata Gomeza, Festera. Alford proponuje kobiecie wprowadzenie Gordona do rezydencji Addamsów, pod pozorem powrotu Festera po latach, w celu odnalezienia i obrabowania ukrytego w domu skarbca (krypty), pełnego złota oraz cennych przedmiotów.

Tully, wraz ze swoją żoną Margaret, udaje się na seans spirytystyczny do rodziny Addamsów, podczas którego próbują przywołać duszę Festera. W tym momencie pojawia się Gordon, przedstawiający się jako zaginiony brat Gomeza oraz Abigail Craven, udająca Dr. Gretę Pinder-Schloss. Opowiadają Addamsom, że Fester ostatnie 25 lat spędził w Trójkącie Bermudzkim, a odnaleziono go miesiąc wcześniej w Miami, zaplątanego w sieci rybackiej.

Gomez cieszy się z powrotu brata i zabiera go do krypty, gdzie oglądają filmy z młodości. W tych okolicznościach Addams przywołuje powód zniknięcia brata – mężczyźni pokłócili się o syjamskie bliźniaczki Florę i Faunę. Podejrzenia Gomeza wzbudza fakt, że brat zupełnie nie przypomina sobie wydarzeń z przeszłości. Gordon - Fester usiłuje dostać się ponownie do skarbca, nie jest jednak w stanie pokonać pułapki, znajdującej się przed wejściem.

Morticia zabiera Gordona na przydomowy cmentarz i opowiada o tym, jak ważna jest dla Addamsów rodzina oraz że są w stanie zrobić wszystko, aby ją chronić. Gordon obawia się, że Addamsowie podejrzewają jego postęp i domyślili się, że tylko udaje Festera. Abigail Craven, nadal podając się za lekarkę, rozmawia z Gomezem i wmawia mu, że jego nieufność do brata spowodowana jest przeniesieniem.

W tym czasie Gordon nawiązuje bliższą relację z dziećmi Addamsów, Wednesday i Pugsleyem, którym pomaga przygotować efektowną inscenizację walki na miecze, na potrzeby szkolnego przedstawienia. Abigail namawia Gordona, aby odmówił przyjścia na przedstawienie, jednak on się sprzeciwia.

Gordon, udający Festera, informuje rodzinę, że musi wkrótce wyjechać, Addamsowie wyprawiają więc przyjęcie pożegnalne. Podczas przyjęcia Abigail zamierza włamać się do skarbca, jednak Wednesday słyszy, jak omawia ten plan z Gordonem. Dziewczynka ucieka przed oszustami i chowa się na rodzinnym cmentarzu. Kiedy reszta rodziny orientuje się, że jej nie ma, wszyscy wyruszają na poszukiwania, a w domu pozostają tylko Gordon, Abigail oraz Tully Alford, który dowiedział się, że spadkobiercą posiadłości jest najstarszy z braci Addams, czyli Fester. Korzystając z pomocy sąsiada Addamsów, sędziego Womacka, Alford pozbawia Gomeza majątku.

Abigail, Gordon i Tully zajmują rezydencję oraz bezskutecznie usiłują włamać się do krypty. W tym czasie rodzina Addamsów zamieszkuje w motelu, a żeby zarobić na utrzymanie Morticia zatrudnia się w przedszkolu, Wednesday i Pugsley sprzedają toksyczną lemoniadę, a Rączka, ożywiona dłoń, poruszająca się na palcach, zostaje kurierem.

Morticia udaje się do rezydencji, ale zostaje schwytana przez Alforda i Craven, którzy torturują ją, aby dowiedzieć się, jak dostać się do skarbca. Widzi to, podążająca za Morticią, Rączka i przekazuje tę wiadomość Gomezowi, który przybywa żonie na ratunek. Jednak Abigail grozi, że zabije Morticię, jeżeli Gomez nie wprowadzi ich do krypty. Z pomocą przychodzi Gordon, który odwraca się od matki. Przy pomocy zaczarowanej księgi wywołuje w posiadłości huragan, który strąca Abigail i Tullyego wprost do otwartych grobów, wykopanych dla nich przez Wednesday i Pugsleya.

Film kończy się epilogiem, który ma miejsce siedem miesięcy później, w Halloween. Okazuje się, że Gordon przez cały czas rzeczywiście był Festerem, a historia z jego odnalezieniem na wybrzeżu była prawdziwa, jednak cierpiał on na amnezję, więc nie zdawał sobie sprawy z tego, kim naprawdę jest. Odzyskał pamięć dzięki porażeniu piorunem podczas huraganu. Na koniec rodzina postanawia zagrać w „budzenie zmarłych”, a Morticia wyznaje Gomezowi, że jest w kolejnej ciąży.

• Anjelica Huston jako Morticia Addams z d. Frump, pani domu i żona Gomeza. Według niektórych źródeł, amerykańska piosenkarka Cher ubiegała się o rolę Mortici, jednak zarówno Sonnenfeld, jak i Rudin przyznają, że Huston była jedyną aktorką, którą rzeczywiście widzieli w tej roli.
• Raúl Juliá jako Gomez Addams, mąż Morticii, przedstawiany jako biznesmen i właściciel pokaźnego majątku, wpisujący się wizerunkiem w stereotyp hiszpańskiego kochanka, pasjonat walki na szpady.
• Christopher Lloyd jako Fester Addams / Gordon Craven, biologiczny brat Gomeza, który po kłótni z nim zniknął na 25 lat, nie pamiętając później swojej przeszłości. Dopiero porażenie piorunem przywraca mu pamięć i dawną osobowość.
• Elizabeth Wilson jako Abigail Craven / Dr. Greta Pinder-Schloss.
• Christina Ricci jako Wednesday Addams, córka Morticii i Gomeza o mrocznej osobowości i skłonnościach sadystycznych, przejawiająca szczególne zainteresowanie Trójkątem Bermudzkim.
• Jimmy Workman jako Pugsley Addams, syn Morticii i Gomeza.
• Dan Hedaya jako Tully Alford, oszust finansowy.
• Dana Ivey jako Margaret Alford, później Margaret Addams, wdowa po Tullym, która po śmierci męża decyduje związać się z Kuzynem Coś.
• Judith Malina jako Esmerelda Frump, matka Morticii. W Rodzinie Addamsów, babcia Wednesday i Pugsleya, mieszkająca z rodziną, przedstawiona jest jako matka Mortici, podobnie jak miało to miejsce w komiksach Charlesa Addamsa. Jednak w serialu telewizyjnym z lat 60., była matką Gomeza i Festera, a zatem pochodziła z rodu Addamsów.
• Paul Benedict jako George Womack, sędzia i sąsiad Addamsów, który chce się zemścić na rodzinie za to, że Gomez atakuje piłkami golfowymi jego dom, więc pomaga Alfordowi pozbawić Addamsów ich posiadłości.
• Carel Struycken jako Lurch, lokaj Addamsów, inspirowany postacią potwora Frankensteina z powieści Mary Shelley.
• Mercedes McNab jako Amanda Buckman, harcerka, która w tej części filmu pojawia się jedynie w scenie, w której Wednesday i Pugsley sprzedają lemoniadę; występuje jednak ponownie w Rodzinie Addamsów 2, uczestnicząc razem z Wednesday i Pugsleyem w obozie wakacyjnym.
• Barry Sonnenfeld – reżyser pojawił się w filmie w epizodycznej roli pasażera w pociągu Gomeza.

Chociaż film został ostatecznie wyprodukowany przez wytwórnię Paramount, pomysł na niego powstał w 20th Century Fox. Producent Scott Rudin zainicjował pomysł pełnometrażowego filmu na podstawie komiksów Charlesa Addamsa. Jednak Orion Pictures, do którego należały prawa do sfilmowania Rodziny Addamsów, nie zdecydowało się ich sprzedać, ponieważ w planach był kolejny serial o komiksowej rodzinie.

Wytwórnia Orion Pictures odkupiła pełne prawa do Rodziny Addamsów od wdowy po rysowniku, zatrudniono Scotta Rudina i rozpoczęto prace nad filmem. Scenariusz napisali Caroline Thompson i Larry Wilson. Jak stwierdził reżyser, w pierwotnej wersji historii zakończenie nie miało jasno zdradzać, czy Fester Addams okazał się oszustem czy nie, jednak aktorzy, obsadzeni w filmie, zasugerowali zmianę zakończenia, co ostatecznie uczyniono.

Film został wyreżyserowany przez Barry’ego Sonnenfelda, stanowiąc jego reżyserski debiut. Jak podają niektóre źródła, głównym kandydatem do reżyserowania Rodziny Addamsów był Tim Burton, odmówił jednak ze względu na realizację filmu Powrót Batmana.

Film nagrano w większości w Hollywood Center Studios w Los Angeles, gdzie kręcono także serial o Rodzinie Addamsów. Sceny, w których widoczna jest rezydencja Addamsów, również nagrano w Los Angeles, w dzielnicy Toluca Lake, gdzie zbudowano atrapę frontowej elewacji domu. Zdjęcia trwały od 26 listopada 1990 roku do 16 kwietnia 1991 roku.

Podczas kręcenia filmu wystąpiły liczne problemy, włącznie z odejściem z produkcji, na trzy miesiące przed zakończeniem zdjęć, operatora Owena Roizmana, który został zastąpiony przez Gale’a Tattersalla. Ostatecznie Sonnenfeld sam przejął obowiązki operatora, jednocześnie reżyserując film.

Produkcję filmu utrudniły także problemy finansowe studia Orion Pictures. Film o 5 milionów USD przekroczył zakładany budżet (który pierwotnie ustalono na poziomie 25 mln. USD). Prawa do międzynarodowej dystrybucji filmu zostały sprzedane wytwórni Columbia Pictures, a ostatecznie zadecydowano także o sprzedaży, będącego nadal w trakcie realizacji, filmu do Paramount Pictures.

Ścieżkę dźwiękową do filmu Rodzina Addamsów stworzyli Hummie Mann i Marc Shaiman. Utwory zostały skomponowane przez Duke’a Ellingtona, Irvinga Millsa, Marca Shaimana i Saxie Dowella, za aranżację odpowiadał Hummie Mann. Album ze ścieżką dźwiękową został wydany 3 grudnia 1991 roku przez Capital Records. Na potrzeby filmu powstał także singiel Addams Groove, w wykonaniu MC Hammera. Teledysk, w którym raper występuje wraz z członkami obsady, był pokazywany w amerykańskich kinach przed seansami Rodziny Addamsów. Piosence przyznano Złotą Malinę w kategorii Najgorsza Piosenka.

Światowa premiera filmu odbyła się 22 listopada 1991 roku.

Jeszcze przed premierą David Levy, producent serialu telewizyjnego o Rodzinie Addamsów z lat 60., pozwał wytwórnię Paramount Pictures, twierdząc, że film narusza jego autorskie prawa majątkowe. Zawarto jednak ugodę, prawdopodobnie z obawy, że proces sądowy mógłby opóźnić produkcję planowanej kontynuacji Rodziny Addamsów.

Box office

W pierwszy weekend po premierze film zarobił 24 203 754 USD, co czyniło go numerem jeden w Stanach Zjednoczonych. Ostatecznie film osiągnął przychody rzędu 191,5 mln USD na świecie (z czego 113,5 mln USD w Stanach Zjednoczonych).

Reakcje krytyków

Film spotkał się z mieszaną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 64% z 47 zebranych recenzji, zostało uznanych za pozytywne, a średnia wystawionych ocen wyniosła 5,8/10. Serwis podsumowuje opinie krytyków stwierdzeniem, że „film jest pełen zabawnych żartów sytuacyjnych i dowcipów, jednak chaotyczny scenariusz nie łączy ich w spójną całość”. Podobną opinię wyraził Roger Ebert, pisząc, że „Same w sobie, te dialogi są zabawne, podobnie jak komiksy, które je zainspirowały. Ale nie budują historii”. W serwisie Metacritic średnia ważona ocen wystawionych na podstawie 19 recenzji wyniosła 57 na 100.

Nagrody i nominacje

Rodzina Addamsów została wydana na VHS w 1992 roku w USA, a w 2000 roku na DVD – ta wersja zawierała zwiastuny filmu w charakterze dodatkowych materiałów. W 2006 film został wydany ponownie, razem z Rodziną Addamsów 2. Od 2014 roku film dostępny jest w wersji Blu-Ray.

Scena, kiedy Morticia i Gomez przebijają swoje ceny na aukcji, jest niemalże dokładną kopią sceny z serialowego odcinka pt. Morticia's Favorite Charity z telewizyjnej produkcji z lat 60.

Zapalanie żarówki w ustach wujka Festera to również motyw znany z oryginalnego serialu TV.

Na podstawie filmu powstał także krótkometrażowy dokument The Making of The Addams Family, wyemitowany w 1991 roku, prezentujący kulisy pracy nad Rodziną Addamsów.

W marcu 1992 roku zaprezentowano także, zainspirowany filmem, automat do gry typu flipper, który jest uznawany za jeden z najlepiej sprzedających się w Stanach Zjednoczonych automatów tego typu.

• Poster
• Rodzina Addamsów w bazie IMDb (ang.)
• Rodzina Addamsów w bazie Filmweb
• Nieoficjalna strona Rodziny Addamsów