Lis
Vulpes |
Frisch, 1775 |
|
Przedstawiciel rodzaju – lis rudy (V. vulpes) |
Systematyka |
Domena | eukarionty |
Królestwo | zwierzęta |
Typ | strunowce |
Podtyp | kręgowce |
Gromada | ssaki |
Podgromada | żyworodne |
Infragromada | łożyskowce |
Rząd | drapieżne |
Podrząd | psokształtne |
Infrarząd | Canoidea |
Rodzina | psowate |
Rodzaj | lis |
Typ nomenklatoryczny |
Canis vulpes Linnaeus, 1758 |
Synonimy | - Vulpes Skjöldebrand, 1777
- Fennecus Desmarest, 1804
- Megalotis Illiger, 1811
- Vulpes Oken, 1816
- Vulpis: J.E. Gray, 1821
- Vulpes: Bowdich, 1821
- Vulpes: Fleming, 1822
- Alopex Kaup, 1829
- Cynalopex C.H. Smith, 1839
- Leucocyon J.E. Gray, 1869
- Mamvulpesus Herrera, 1899
- Xenalopex Kretzoi, 1954
| |
Gatunki |
30 gatunków (w tym 18 wymarłych) – zobacz opis w tekście | |
|
|
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Afryce i Ameryce Północnej.
Morfologia
Długość ciała 33,3–90 cm, długość ogona 12,5–44 cm; masa ciała samic 0,8–7 kg, samców 0,8–14 kg.
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1775 roku niemiecki entomolog Johann Leonhard Frisch w publikacji własnego autorstwa dotyczącej systematyki zwierząt czworonożnych. Frisch nie wymienił gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 1979 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej na typ nomenklatoryczny wyznaczyła lisa rudego (V. vulpes).
- Vulpes (Vulpis): łac. vulpes, volpe lub vulpis ‘lis’. Gatunek typowy: Skjöldebrand (1777) (oznaczenie monotypowe): Vulpes minimus Skjöldebrand, 1777 (= Canis zerda E.A.W. Zimmermann, 1780); Bowdich (1821) i Fleming (1822): Canis vulpes Linnaeus, 1758.
- Fennecus: mauretańska nazwa fennec lub fennek dla lisa. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Fennecus arabicus Desmarest, 1804 (= Canis zerda A.E.W. Zimmermann, 1780).
- Megalotis: gr. μεγαλως megalōs ‘niezmiernie’, od μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki’; -ωτις -ōtis ‘-uchy’, od ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Canis cerdo J.F. Gmelin, 1788 (= Canis zerda A.E.W. Zimmermann, 1780).
- Alopex: gr. αλωπηξ alōpēx, αλωπεκος alōpekos ‘lis’. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Canis lagopus Linnaeus, 1758.
- Cynalopex: gr. κυναλωπηξ kunalōpēx „pies-lis”, od κυων kuōn, κυνος kunos „pies”; αλωπηξ alōpēx, αλωπεκος alōpekos „lis”. Gatunek typowy: Smith wymienił kilka gatunków – Canis chrysurus J.E. Gray, 1837 (= Canis bengalensis G. Shaw, 1800), Canis kokree Sykes, 1831 (= Canis bengalensis G. Shaw, 1800), Canis corsac Linnaeus, 1768, Canis pallidus Cretzschmar, 1826, Cynalopex insectivorus C.H. Smith, 1839 (= Canis bengalensis G. Shaw, 1800) i Cynalopex turcicus C.H. Smith, 1839 (= Canis corsac Linnaeus, 1768) – z których typem nomenklatorycznym jest Cynalopex insectivorus C.H. Smith, 1839 (= Canis bengalensis G. Shaw, 1800).
- Leucocyon: gr. λευκος leukos ‘biały’; κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Canis lagopus Linnaeus, 1758<.
- Mamvulpesus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku, polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka „Mam” (od Mammalia).
- Xenalopex: gr. ξενος xenos ‘obcy, dziwny’; αλωπηξ alōpēx, αλωπεκος alōpekos ‘lis’. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Xenalopex remenyii Kretzoi, 1954.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące współcześnie żyjące gatunki:
- Vulpes zerda (A.E.W. Zimmermann, 1780) – fenek pustynny
- Vulpes cana Blanford, 1877 – lis afgański
- Vulpes chama (A. Smith, 1833) – lis przylądkowy
- Vulpes bengalensis (G. Shaw, 1800) – lis bengalski
- Vulpes pallida (Cretzschmar, 1826) – lis blady
- Vulpes rueppellii (Schinz, 1825) – lis piaskowy
- Vulpes vulpes (Linnaeus, 1758) – lis rudy
- Vulpes corsac (Linnaeus, 1768) – lis stepowy
- Vulpes ferrilata Hodgson, 1842 – lis tybetański
- Vulpes macrotis Merriam, 1888 – lis długouchy
- Vulpes velox (Say, 1823) – lis płowy
- Vulpes lagopus (Linnaeus, 1758) – lis polarny
Opisano również gatunki wymarłe:
- Vulpes alopecoides (Forsyth Major, 1877) (Europa; pliocen–plejstocen).
- Vulpes beihaiensis Qiu Zhanxiang & Tedford, 1990 (Azja; pliocen).
- Vulpes galatica Ginsburg, 1998 (Azja; pliocen).
- Vulpes hassani Geraads, 2011 (Afryka; pliocen).
- Vulpes kernensis Tedford, Wang Xiaoming & B.E. Taylor, 2009 (Ameryka Północna; hemphillian).
- Vulpes khomenkoi (Bogachev, 1938) (Azja; pliocen).
- Vulpes mathisoni Geraads, Drapeau, Bobe & Fleagle, 2015 (Afryka; pliocen).
- Vulpes palmaria Hay, 1917 (Ameryka Północna; plejstocen).
- Vulpes pattisoni Broom, 1948 (Afryka; plejstocen).
- Vulpes praecorsac Kormos, 1932 (Europa; pliocen).
- Vulpes praeglacialis (Kormos, 1932) (Europa; plejstocen).
- Vulpes pulchra Broom, 1939 (Afryka; plejstocen).
- Vulpes qiuzhudingi Wang Xiaoming, Tseng, Li Qiang, G.T. Takeuchi & Xie Guangpu, 2014 (Azja; pliocen).
- Vulpes remenyii (Kretzoi, 1954) (Europa; plejstocen).
- Vulpes riffautae de Bonis, Peigné, Likius, Mackaye, Vignaud & Brunet, 2007 (Afryka; miocen).
- Vulpes rooki Bartolini Lucenti, 2021 (Azja; pliocen).
- Vulpes skinneri Hartstone-Rose, Kuhn, Nalla, Werdelin & Berger, 2013 (Afryka; plejstocen).
- Vulpes stenognatha Savage, 1941 (Ameryka Północna; pliocen).
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Identyfikatory zewnętrzne:
This article uses material from the Wikipedia Polski article Lis (ssaki), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.