Komunistyczny Związek Młodzieży Polski

KZMP powstał 17 marca 1922 jako sekcja polska Komunistycznej Międzynarodówki Młodzieży. Do 1930 działał pod nazwą Związek Młodzieży Komunistycznej w Polsce. Jego nazwa była odpowiednikiem nazwy działającego w ZSRR Komunistycznego Związku Młodzieży (Komsomołu). Od 1923 w jego składzie (na prawach autonomicznych organizacji obwodowych) działały Komunistyczny Związek Młodzieży Zachodniej Białorusi (KZMZB) i Komunistyczny Związek Młodzieży Zachodniej Ukrainy (KZMZU), z czasem do organizacji włączono struktury Komcukunftu. Od 1925 r. KZMP kierował organizacją pod nazwą „Pionier”, miała ona na celu krzewienie kultury, oświaty i sportu wśród młodzieży. Współpracował m.in. z Organizacją Niezależnej Młodzieży Ludowej „Orka”, Związkiem Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Życie” i w ograniczonym zakresie z Organizacją Młodzieży TUR.

W 1929 r. KZMP liczył 4100 członków. Oprócz tego w więzieniach przebywało ich 2500. Obliczono, że oprócz wyżej wymienionych „ścisłych” członków KZMP kieruje bezpośrednio wielotysięczną liczbą młodzieży zgrupowanej w nielegalnych i legalnych organizacjach pokrewnych, na które KZMP miał bezpośredni wpływ. Organizacje będące transmisjami KZMP do różnych środowisk młodzieży nazywano „przybudówkami”. Należały do nich: Związek Młodzieży Szkolnej (ZMS) – działający wśród młodzieży gimnazjalnej, średnich szkół technicznych i seminariów nauczycielskich; Związek Robotniczej Młodzieży Szkolnej – tak zwany „Zeteremsza”, odpowiednik poprzednio wymienionej organizacji na terenie szkół zawodowych; Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (ZNMS) – „Życie” (późniejsza nazwa: Organizacja Młodzieży Socjalistycznej „Życie”) – lewicowa organizacja akademicka; Pionier – organizacja dziecięca; rewolucyjne koła poborowych (nazwa ta określa ściśle teren działania), jak również szereg innych organizacji.

W czasie II Zjazdu liczebność tych organizacji przedstawiała się w sposób następujący:

W liczbach tych nie są uwzględnione dane liczbowe dotyczące ilości członków Pioniera, Związku Młodzieży Szkolnej, Związku Robotniczej Młodzieży Szkolnej oraz „Życia”. Wiadomo na przykład, że Pionier liczył w tym czasie ponad 3000 dzieci.

Związek w 1936 opracował Deklarację Praw Młodego Pokolenia Polski, która zakładała, iż czynne prawo wyborcze powinno być dozwolone od 21 lat, że należy walczyć z faszyzmem i rasizmem w sposób radykalny i stanowczy, i dążyć do wprowadzenia ustroju komunistycznego w Polsce.

Główni działacze: Bronisław Berman, Aleksander Kowalski, Alfred Lampe, Antoni Lipski, Roman Zambrowski. W latach 1922–1936 organem prasowym KZMP był „Towarzysz”, a w latach 1937–1938 „Towarzysz Młodzieży”. Według danych ze sprawozdań KZMP Związek liczył w 1931 roku około 7 tysięcy działaczy a dwa lata później około 15 tysięcy. Większość członków stanowili Polacy pochodzenia chłopskiego. Po wymordowaniu w ZSRR przez NKWD działaczy Komunistycznej Partii Polski w okresie „wielkiego terroru” i rozwiązaniu tej partii w sierpniu 1938 przez Komintern, również KZMP zakończył działalność.

W czasie okupacji hitlerowskiej niektórzy członkowie KZMP organizowali ZWM.

Obecnie do tradycji i działalności KZMP nawiązuje Postępowa Młodzież Polski

Z tym tematem związana jest kategoria: Działacze Komunistycznego Związku Młodzieży Polski.

• Komsomoł

• Komunistyczny Związek Młodzieży Polski, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2018-02-18] .
• Gereon Iwański, Komunistyczny Związek Młodzieży Polski (1922–1938), Warszawa 1984, wyd. ZSMP Zarząd Główny, Nasze tradycje, nr 2
• Archiwum Zakładu Historii Partii. KPP
• „Towarzysz”, II i IV 1936, nr 2 i 3.
• Wielka Encyklopedia PWN t. 14, red. Jan Wojnowski, Warszawa 2003.