Jāzeps Vītols

26 lipca 1863 w Valmiera, zm. 24 kwietnia 1948 w Lubece)  – łotewski kompozytor, twórca narodowego stylu w łotewskiej muzyce artystycznej.

Jāzeps Vītols

Data i miejsce urodzenia	26 lipca 1863 Valmiera
Pochodzenie	łotewskie
Data i miejsce śmierci	24 kwietnia 1948 Lubeka
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna, muzyka romantyczna
Zawód	kompozytor, pedagog
Odznaczenia
Multimedia w Wiki Commons

Pochodził ze zgermanizowanej rodziny nauczycielskiej i początkowo używał zniemczonych form imienia i nazwiska – Joseph Wihtol. Absolwent Konserwatorium Petersburskiego (w klasie teorii Juliusa Johannsena i kompozycji Nikołaja Rimskiego-Korsakowa), a następnie jego wykładowca i profesor (do jego wychowanków należeli m.in. Nikołaj Miaskowski i Siergiej Prokofjew) .

Czterokrotny laureat Nagrody im. Michaiła Glinki. Świadomość narodową wraz ze znajomością rodzimego języka uzyskał w wieku dojrzałym pod wpływem udziału w ryskim festiwalu pieśni, organizowanym z okazji święta letniego przesilenia „Ligo” (prawykonania poświęconego mu poematu symfonicznego dokonała w Rydze w 1910 roku Orkiestra Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga).

Po odzyskaniu niepodległości organizator narodowej sceny operowej oraz szkolnictwa muzycznego. Był profesorem i rektorem Konserwatorium Łotewskiego w latach 1919-1944. Po wojnie osiadł na emigracji Niemczech. Jako pierwszy przyswoił muzyce łotewskiej klasyczne formy symfonii, kwartetu smyczkowego, sonaty i suity. Zasłynął jako autor licznych kompozycji chóralnych oraz kantat i ballad wokalno-instrumentalnych.

16 listopada 1926 otrzymał Order Trzech Gwiazd III klasy, a 17 stycznia 1927 odznaczono go II klasą tego samego orderu. 16 listopada 1938 został odznaczony Krzyżem Uznania I klasy.

• Poemat symfoniczny op. 4 „Ligo” (1889)
• Ballada op. 28 „Beverīnas dziedonis” (pol. Bajarz z Beverinas) (1900)
• Kantata op. 35 „Dziesma” (pol. Pieśń) (1908)
• Kantata op. 45 „Ziemelblāzma” (pol. Zorza północy) (1913)
• Suita orkiestrowa op. 66 „Dārgakmeņi” (pol. Klejnoty) (1924)

• Joachim Braun: Vītols, Jāzeps [Wihtol, Joseph]. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. R. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
• Lesław Czapliński. Jāzeps Vītols, pionier muzyki łotewskiej. „Muzyka 21”. 10/2011. (pol.). brak numeru strony

• Jāzeps Vītols – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project