Humanizm renesansowy – główny prąd intelektualny epoki renesansu; ruch filozoficzny, kulturowy i moralny powstały w XV wieku we Włoszech, a zarysowujący się już w XIV wieku w wielu aspektach kultury średniowiecznej, zmierzający do odrodzenia znajomości literatury i języków klasycznych.
Pomimo, że z humanizmu renesansowego wywodzi się wiele współczesnych postaw światopoglądowych, nie należy go utożsamiać z humanitaryzmem, ani współczesnymi postaciami humanizmu, takimi jak obecne w egzystencjalizmie i personalizmie.
Termin humanizm powstał w XIX wieku, kiedy niemiecki uczony Friedrich Immanuel Niethammer użył go jako określenia wykształcenia literackiego opartego na znajomości łaciny i greki oraz literatury powstałej w tych językach, a także humanizmu włoskiego. Wywodzi się ono z rzymskiego pojęcia „cultus atque humanitas” analizowanego przez Cycerona, który stał się patronem duchowym humanistów.
Humanizm był najbardziej charakterystycznym nurtem renesansu, decydując o odrębności epoki wobec średniowiecza. Rozwinął się w XV i XVI w. we Włoszech, skąd jego wpływy rozprzestrzeniły się na całą Europę. Swój właściwy początek miał we Florencji w ostatnich dziesięcioleciach XIV wieku, np. w twórczości Petrarki.
Nurt ten miał dwie charakterystyczne cechy: fascynację kulturami starożytnej Grecji i Rzymu, oraz antropocentryzm. Filozofia uprawiana przez humanistów, w odróżnieniu od filozofii scholastycznej, przestaje być służebnicą teologii. Najbardziej znanym rysem humanizmu było zainteresowanie kulturą antyczną. Silne przywiązanie do kultury antycznej, odróżnia z kolei renesansową postać humanizmu od innych nurtów określanych tym mianem. Humanizm ożywił studia klasycznej łaciny i greki, co spowodowało odnowę nauki i filozofii starożytnej, a także klasycznej poezji i sztuki. Wypracował wzorzec „człowieka renesansu”, który swoją kreatywność rozwija w wielu różnych dziedzinach, osiągając w ten sposób pełnię człowieczeństwa.
Humanizm stawiał jednostkę w centrum zainteresowania, kładąc podstawy pod nowożytny indywidualizm. Koncentrował uwagę na sprawach ludzkich, godności człowieka i jego wolności. Propagował rozwój fizyczny, psychiczny i intelektualny oraz harmonijne współżycie w społeczeństwie, podkreślał możliwości ludzkiego rozumu, oraz wartość wiedzy o świecie i możliwość jej zdobycia.
Humanizm epoki odrodzenia swoim antropocentryzmem przeciwstawiał się niektórym tendencjom średniowiecza (szczególnie teocentryzmowi), w związku z czym nawiązywał do idei starożytności. Naczelne hasło humanizmu zaczerpnięte zostało z rzymskiego utworu komediopisarza Terencjusza II w. p.n.e. pt. Sam siebie karząc (Samoudręczyciel). Hasłem humanizmu stała się[potrzebny przypis] maksyma Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce
(łac. homo sum et nihil humani a me alienum esse puto). Popularne są też stwierdzenia Protagorasa: Człowiek jest miarą wszechrzeczy, jak i zawarte w słynnej „Mowie o godności człowieka” Giovanniego Pico della Mirandoli słowa: Człowiek jest kowalem swojego losu
(łac. Homo fortunae suae ipse faber).
Znanymi reprezentantami humanizmu renesansowego byli m.in. holenderski teolog Erazm z Rotterdamu, angielski autor (i święty kościoła katolickiego) Thomas More, francuski pisarz François Rabelais, włoski poeta Petrarka, filozof Giovanni Pico della Mirandola, czy Leonardo da Vinci.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Humanizm renesansowy, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.