Bruksela (fr. Bruxelles, niderl. Brussel, niem. Brüssel) – stolica Belgii, miasto położone w środkowej części kraju nad rzeką Zenne.
Aglomeracja brukselska (w sensie geograficznym) prócz obszaru Regionu Stołecznego Brukseli obejmuje także pewną liczbę gmin flamandzkich.
Widok na centrum miasta z ratuszem | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Region stołeczny | |||||
Burmistrz | |||||
Powierzchnia | 32,61 km² | ||||
Wysokość | 70 m n.p.m. | ||||
Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy | 02 | ||||
Kod pocztowy | 1000, 1020, 1040, 1120, 1130; dodatkowo – specjalne kody pocztowe: Komisja Europejska: 1049; Rada UE: 1048; Parlament Europejski: 1047 | ||||
Położenie na mapie Brukseli | |||||
Położenie na mapie Belgii | |||||
50°50′N 4°21′E/50,833333 4,350000 | |||||
Strona internetowa |
Bruksela jest siedzibą króla i parlamentu belgijskiego, a ponadto jest siedzibą instytucji Unii Europejskiej, NATO i Euroatomu. Ważny ośrodek handlowy, bankowo-finansowy i kulturalno-naukowy kraju. Siedziba dwóch królewskich akademii umiejętności (walońskiej i flamandzkiej), Królewskiej Akademii Sztuki (zał. 1711), Biblioteki Królewskiej (zał. 1837); dwóch uniwersytetów (ULB i VUB), konserwatorium i instytutów naukowo-badawczych, teatrów, 30 muzeów.
Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z 966, wtedy była to osada obronna. Później Bruksela była stolicą krainy historycznej Brabancji.
Od XIII w. miasto rozwijało się jako znaczący i prężny ośrodek tkactwa oraz ważny przystanek na szlaku handlowym z Brugii do Kolonii. Powstało wówczas dzisiejsze centrum miasta z rynkiem (Grand Place).
W 1695 miasto poważnie ucierpiało w wyniku najazdu króla Francji, Ludwika XIV.
Austriacki minister pełnomocny w 1769 założył w Brukseli Towarzystwo Literackie (Literarische Gesellschaft), które było zaczątkiem przyszłej Belgijskiej Akademii Nauk.
W 1830 Bruksela została stolicą niepodległej Belgii. Rok później król Leopold I nakazał wyburzenie murów obronnych i rozbudowę miasta. Rozwój ten kontynuował jego następca, Leopold II.
W latach 60. XIX w. burmistrz Jules Anspach zapoczątkował wielką „sanację” i przebudowę miasta. Dokonano wyburzeń zabudowy wzdłuż rzeki Zenne, jej kanalizacji; przebito (na wzór „bulwarów” Haussmanna) szeroką ulicę między dworcami Midi i Nord, zbudowano Giełdę, stworzono nową dzielnicę wokół Notre-Dame-aux-Neiges, przedłużono avenue Louise, rue de la Régence i rue Belliard, stworzono Parc du Cinquantenaire. Stworzono nowy system dystrybucji wody i gazu. Starania drugiego kolejnego burmistrza, Karela Bulsa, pozwoliły jednak na ocalenie znacznej części historycznych zabudowań.
W czasie II wojny światowej Bruksela ucierpiała w wyniku bombardowań z lat 1940 oraz 1943-1944.
Po wojnie miasto stało się centrum zjednoczonej Europy; od 1958 mieści się tutaj siedziba EWG, późniejszej Wspólnoty Europejskiej. W 1967 została tu również przeniesiona z Paryża kwatera główna NATO.
Do XIX wieku Bruksela była miastem, w którym dominującą rolę odgrywały dialekty języka flamandzkiego. Po uzyskaniu przez Belgię niepodległości, językiem urzędowym był język francuski, a napływ urzędników oraz klasy wyższej do nowej stolicy spowodował stopniową frankofonizację Brukseli. Dziś w Brukseli obowiązują dwa języki urzędowe: język francuski i język niderlandzki, jednak ludność stolicy posługuje się głównie językiem francuskim. Flamandzki jest używany tylko przez kilka procent populacji. W wyniku masowej imigracji po II wojnie światowej w stolicy Belgii mieszka również wiele osób posługujących się m.in. językami arabskim i tureckim oraz duża liczba pracowników instytucji międzynarodowych, tj. Unii Europejskiej, którzy używają na co dzień języka angielskiego.
W 2000 roku Bruksela została wybrana Europejską Stolicą Kultury.
W marcu 2016 w Brukseli miały miejsce zamachy bombowe przeprowadzone przez terrorystów z tzw. Państwa Islamskiego, w których zginęły 34 osoby.
W Brukseli znajdują się liczne przykłady architektury secesyjnej.
Zbudowany z okazji Expo 1958, 103-metrowej wysokości model kryształu żelaza (powiększonego 150 miliardów razy). Składa się z 9 stalowych sfer o średnicy 18 m i łączących je 20 korytarzy, każdy o długości ok. 40 m. Na szczyt budowli można wjechać windą. Z okien najwyższej sfery widać panoramę Brukseli, a także Mini Europę – kompozycję miniaturowych obiektów z niektórych miast w Europie, która znajduje się w pobliskim Bruparku. W innych znajdują się wystawy dotyczące mody, mebli i stylu życia lat 50. ubiegłego stulecia.
Konstruktorem budowli jest André Waterkeyn. Znajduje się ona w Laeken, będącym częścią miasta.
„Dzielnica Europejska” jest nieformalnym obszarem odpowiadającym w przybliżeniu głównemu wschodniemu obszarowi część dzielnicy Léopold, w dzielnicy Luksemburg i dzielnicy Schuman.
Parlament Europejski jest zlokalizowany w pobliżu Place du Luxembourg, przy Espace Léopold. Komisja Europejska, mieszcząca się w tzw. budynku „Berlaymont”, zlokalizowana jest w dzielnicy Schuman, niedaleko ronda o tej samej nazwie i parku Cinquantenaire. Znajduje się tu także Rada Europejska i Pałac Résidence.
Ta „dzielnica” obsługiwana jest przez dwie stacje, Bruksela-Schuman i Bruksela-Luksemburg, która znajduje się pod ziemią i dawniej nazywała się Quartier Léopold. Przecinają ją także dwie linie brukselskiego metra, linia 1 i linia 5.
Duży ośrodek przemysłowy; m.in. włókiennictwa (wyrób koronek), montażu samochodów (Citroën, Renault, Audi), piwowarstwa, hutnictwa metali nieżelaznych, elektroniki. Wielki ośrodek finansowo-handlowy (giełda, banki międzynarodowe).
Węzeł kolejowy i drogowy oraz port śródlądowy, połączony kanałem z Antwerpią, cztery linie metra oraz dwie linie premetra (podziemny tramwaj).
Na podstawie zbieranych od 2006 danych producent urządzeń nawigacyjnych, firma TomTom w 2010 opublikowała informację, że wśród 59 miast Europy Bruksela posiada największy udział głównych dróg (37,7%), na których prędkość poruszania bywa mniejsza niż 70% ograniczenia prędkości.
Na terenie miasta znajduje się Stadion Króla Baudouina I, wybudowany na miejscu wcześniejszego stadionu Heysel, na którym doszło do znanych zamieszek w 1985.
W latach 2011–2013 rozgrywany był na kortach Royal Primerose Tennis Club kobiecy turniej tenisowy Brussels Open.
Miasto Bruksela wraz z całym regionem stołecznym posiada oficjalnie status obszaru dwujęzycznego, gdzie działają dwie wspólnoty językowe: flamandzka i francuska. Równoprawne języki urzędowe to francuski, którym posługuje się większość ludności (85-90%) oraz niderlandzki (10-15% ludności). Zasada dwujęzyczności jest ściśle przestrzegana m.in. w odniesieniu do nazw ulic, znaków drogowych, wszelkich oficjalnych obwieszczeń itp. Każda z grup językowych posiada odrębne szkoły, uczelnie, biblioteki, teatry.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Bruksela, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.