Biblioteka Warszawska: Miesięcznik literacko-naukowy ukazujący się w Warszawie w latach 1841–1914

Biblioteka Warszawska.

Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi – miesięcznik literacko-naukowy ukazujący się w Warszawie w latach 1841–1914, przez cały czas swego istnienia utrzymujący wysoki poziom i cieszący się dużym zainteresowaniem czytelników.

Biblioteka Warszawska
Ilustracja
Strona tytułowa tomu 1, 1841
Częstotliwość

miesięcznik

Państwo

Biblioteka Warszawska: Miesięcznik literacko-naukowy ukazujący się w Warszawie w latach 1841–1914 Królestwo Polskie

Wydawca

Stanisław Jan Strąbski (do 1848)

Tematyka

literatura

Język

polski

Pierwszy numer

1841

Ostatni numer

1914

Założycielami było grono pisarzy, krytyków i prawników warszawskich, m.in. Michał Baliński, Ludwik Łubieński, Wincenty Majewski, Leon Potocki, Antoni Szabrański, Aleksander Tyszyński i Kazimierz Władysław Wóycicki. Redaktorami głównymi, tj. naczelnymi pisma byli kolejno: Antoni Józef Szabrański (1841–1842), Kazimierz Władysław Wóycicki (1843–1844 i 1850–1879), Józef Kazimierz Plebański (1880–1890), Józef Weyssenhoff (1891–1896), Michał Piotr Radziwiłł (1897–1900) i Adam Krasiński (1901–1909).

Zespół redakcyjno-dziennikarski „Biblioteki” był silnie związany z Towarzystwem Przyjaciół Nauk, co miało istotny wpływ na treść czasopisma. Stało się przeglądem najnowszych doniesień ze wszystkich dyscyplin nauki polskiej i światowej, starając się jednak faworyzować dziedziny stosowane i historię ojczystą. Unikało jednak zagadnień bieżącej polityki. Programowo redakcja wystrzegała się określenia ideowego, co spotkało się z ostrą krytyką innych czasopism i środowisk politycznych, zarówno konserwatystów (koła petersburskie), jak i demokratów (zwłaszcza środowiska „Przeglądu Naukowego”). W praktyce wypracowało stanowisko konserwatywno-organicznikowskie, prowadząc od 60. XIX w. polemikę ideowo-wydawniczą i filozoficzną z „Przeglądem Tygodniowym”.

Do założenia „Ateneum” w 1876 było to jedyne czasopismo ogólnonaukowe w Królestwie Polskim. W latach 40. i 50. XIX redakcja periodyku stała się ważnym ośrodkiem życia kulturalnego, poprzez otwarcie jej posiedzeń dla publiczności i przedstawianie w ich trakcie odczytów popularnonaukowych i literackich. Wygłaszali je m.in. Julian Bartoszewicz, August Cieszkowski, Aleksander Przezdziecki, Fryderyk Skarbek i Gustaw Zieliński. W owym okresie, za sprawą Wóycickiego, czasopismo odeszło od swoich pierwotnych założeń przeglądu różnych dziedzin nauk, poświęcając niemal całą swoją treść zagadnieniom historycznym i historyczno-literackim. Spowodowało to również trywializację prezentowanych poglądów naukowych na temat zróżnicowania rasowego i kulturowego ludzkości. Od 80. XIX w. następuje wyraźny zwrot do wcześniejszego programu wydawniczego, obierając nowoczesny rys w duchu pozytywistycznym. Redakcja kontynuowała jednak działalność prelekcyjną z dziedziny historii Polski, wykładanej przez m.in. Wacława Aleksandra Maciejowskiego i Władysława Smoleńskiego. Od 1891 w skład redakcji wchodził kierownik naukowy, Dionizy Henkiel, którego zasługą było podźwignięcie poziomu tekstów z zakresu nauk przyrodniczych.

„Biblioteka Warszawska” miała również ambicje kształtowania gustów czytelniczych. Stałym kierownikiem działu literackiego od początku wydawania pisma był Tyszyński, który faworyzował poezję. Na łamach miesięcznika publikowali swoje dzieła m.in. Cyprian Kamil Norwid (Pióro 1842, Moja piosenka 1845 i in.), Teofil Lenartowicz (Zachwycenie 1853 i in.), Włodzimierz Wolski, Roman Zmorski. Po 1863 ze szpalt niemal zupełnie zniknęła poezja, pozostawiając miejsce prozie artystycznej. Publikowała pierwodruki m.in. Pamiętników Seglasa Skarbka, powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego i Jana Zachariasiewicza. W 70. XIX w. dział literacki zdominowały przekłady literatury obcej, opracowane przez m.in. Edmunda Chojeckiego. Krytyka literacka jaką prowadziło pismo, obok przeglądu piśmiennictwa, dała kilka poważnych rozpraw estetycznych (m.in. Filozofię sztuk pięknych Karola Libelta) oraz wnikliwe recenzje Piotra Chmielowskiego, Edwarda Lubowskiego i Henryka Struve'a. W 1891 nowym kierownikiem działu literackiego został Władysław Bogusławski, który nawiązał współpracę z wybitniejszymi pisarzami i historykami literatury. Należeli do nich m.in. Aleksander Brückner, Zdzisław Dębicki, Aureli Drogoszewski, Konstanty Marian Górski, Józef Kallenbach, Maria Konopnicka, Lucjan Rydel. Zamieszczał pierwodruki wierszy Konopnickiej, nowel i Rodziny Połanieckich Henryka Sienkiewicza (1893), a także Śmierci Ignacego Dąbrowskiego (1892), Fermentów Władysława Stanisława Reymonta (1896) oraz utworów Tadeusza Garbowskiego (1902–1903).

Do stałych publicystów krajoznawczo-historycznych należeli m.in. Konstanty Górski, Tadeusz Korzon.

Przypisy

Linki zewnętrzne

Tags:

18411914MiesięcznikWarszawa

🔥 Trending searches on Wiki Polski:

SanahMarylandPiAleksander KwaśniewskiCynizm2023Tadeusz SznukAtak terrorystyczny na szkołę w BiesłanieLiga Narodów UEFA (2024/2025)Miami OpenCalvin KleinRewolucja październikowaReprezentacja Gruzji w piłce nożnej mężczyznMateusz MorawieckiLeszek BugajskiWyspy OwczePartie polityczne w PolsceMBankMercedes-Benz klasy CStrefa interesów (film)CzeczeniaMacedonia PółnocnaFreddie MercuryMaurizio PolliniArtur WichniarekPaństwa członkowskie NATORodzina Ulmów25 Brygada Kawalerii PowietrznejJaponiaInstagramAdolf HitlerZwiązek Socjalistycznych Republik RadzieckichWładimir PutinKowel-Wołyń KowelWłodzimierz LubańskiArleta BojkeAllegro (portal internetowy)Śmigus-dyngusKsiężycBydgoszczAkcja pod ArsenałemSingapurNiezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”Okrągły Stół (Polska)Platforma ObywatelskaŻydziReprezentacja Polski U-21 w piłce nożnej mężczyznJan ZumbachKanał ZeroEliminacje Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2024/BarażeEliminacje Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2024/Grupa DCezary PazuraKoło Fortuny (teleturniej)Rzeczpospolita Obojga NarodówGazeta WyborczaIga ŚwiątekVito BambinoKrólestwo Polskie (kongresowe)Magda GesslerRobert LewandowskiJoanna TyrowiczAngliaOppenheimer (film)Witold PileckiMetamfetaminaAtak atomowy na Hiroszimę i NagasakiMonakoZespół AspergeraKarol IIIŁukasz MejzaAndrzej SewerynMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024 (eliminacje)Narodowy socjalizm (nazizm)Polsat 1PisankaJózef StalinMistrzostwa świata w piłce nożnej mężczyznChatGPTMagdalena Filiks🡆 More