Bank Polski Spółka Akcyjna – bank prywatny z prawem emisji z siedzibą w Warszawie, założony 15 kwietnia 1924 (a faktycznie działający od 28 kwietnia 1924), na mocy ustawy o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej, w formie spółki akcyjnej z kapitałem 100 mln zł.
Później kapitał podniesiono do 150 mln, podzielonych na 1,5 mln akcji po 100 zł każda.
Budynek Banku Państwa, późniejsza siedziba Banku Polskiego, ok. 1914 | |
Forma prawna | |
---|---|
Data założenia | 15 kwietnia 1924 |
Państwo | |
Siedziba | |
Prezes | |
Rodzaj banku | |
Kapitał własny | 100 mln zł (w chwili założenia) |
Siedziba banku mieściła się w budynku dawnego rosyjskiego Banku Państwa przy ul. Bielańskiej 10.
Głównymi zadaniami Banku Polskiego S.A. były: emisja pieniądza, regulowanie obiegu pieniężnego i ułatwianie kredytu. Powołanie Banku było jednym z etapów reformy pieniądza Władysława Grabskiego. Ponieważ Bank był spółką akcyjną prawa handlowego, której akcje nabyli w drodze emisji publicznej zwykli obywatele, był w dużej mierze niezależny od rządu, ale realizował jego politykę pieniężną.
Władzami banku byli:
Prezesi Banku Polskiego:
W latach 1926 i 1927 rząd zrzekł się ostatecznie prawa do emisji waluty polskiej na rzecz Banku Polskiego S.A., potwierdził jego niezależność od rządu i powołał stanowisko zagranicznego doradcy członka Rady Banku. Stanowisko to objął Charles Dewey, były zastępca sekretarza skarbu Stanów Zjednoczonych.
Bank miał monopol państwowy na emisję banknotów do 31 grudnia 1944 (przedłużony w 1939 r. do 31 grudnia 1954). Co najmniej 30% pieniądza miało mieć pokrycie w złocie (w mniejszej ilości w srebrze) i dewizach, po reformie z 1927 roku zwiększono ten próg do 40%. Dywidenda wypłacana akcjonariuszom nie mogła przekraczać 8%. Gdy zysk wynosił od 8 do 12%, to połowa przypadała Skarbowi Państwa, a druga połowa akcjonariuszom jako superdywidenda. Powyżej 12% państwo pobierało 2/3.
Likwidacja banku, wygaśnięcie przywileju lub dalsze prowadzenie banku jako zwykłego banku wymagały 2/3 głosów Walnego Zgromadzenia.
We wrześniu 1939 roku Ignacy Matuszewski i Henryk Floyar-Rajchman w dramatycznych okolicznościach ewakuowali poprzez Rumunię, Turcję i Syrię cały zapas złota i dewiz Banku Polskiego na terytorium Francji.
Siedzibą Banku Polskiego od 19 września 1939 roku był Paryż, a od 1 lipca 1940 r. – Londyn, skąd w roku 1946, decyzją zarządu pod przewodnictwem Bohdana Winiarskiego, Bank Polski przeniósł siedzibę władz do Warszawy. Do kraju przeniesiono także zapas złota z depozytów Banku w bankach brytyjskich, francuskich i amerykańskich, jak również wydrukowane w Wielkiej Brytanii banknoty, przeznaczone do obiegu w Polsce. Nie zostały jednak one dopuszczone do obiegu, ponieważ Rząd Tymczasowy (sukcesor PKWN) powołał 2 lutego 1945 roku Narodowy Bank Polski, odbierając BP prawo emisji. Z tego powodu BP wszedł 1951 r. w okres likwidacji zakończony w 1952 roku.
Zapas złota – majątek – będący pokryciem banknotów Banku Polskiego został rozdysponowany przez władze komunistyczne na wydatki budżetowe w latach 1946–1958, w tym częściowo został przeznaczony na odszkodowania dla wywłaszczonych w wyniku ustawy o nacjonalizacji przemysłu obywateli państw obcych (poprzez przekazanie stosownych kaucji rządom USA, Wielkiej Brytanii i Francji w konsekwencji stosownych umów kompensacyjnych (clearingowych), gdzie rządy tych krajów przejęły zobowiązania wobec swych obywateli z tytułu majątku pozostawionego (i wywłaszczonego) na terenie Polski).
This article uses material from the Wikipedia Polski article Bank Polski Spółka Akcyjna, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.