Aleksiej Jelisiejewicz Kułakowski, ps.
Eksiukulach Eleksiej (ur. 4 marca 1877 w ułusie tattińskim, zm. 6 czerwca 1926 w Moskwie) – jakucki poeta i pisarz. Jeden z twórców literatury jakuckiej, obok Aniempodista Sofronowa i Nikołaja Nieustrojewa.
Ukończył szkołę realną, następnie pracował jako niski rangą urzędnik oraz jako nauczyciel. Był jednym z pierwszych jakuckich twórców literatury. Jego twórczość czerpie z folkloru Jakutów, w tym z ustnej twórczości ludowej, oraz z klasycznej rosyjskiej literatury realistycznej. Przyjaźnił się z rosyjskimi zesłańcami na Syberię, narodnikami. Jego wiersz "Zaklinanije Bajanaja", napisany w 1900, jest pierwszym w historii utworem pisanej literatury jakuckiej. Jest autorem dziesiątek wierszy i poematów, spośród których wyróżnia się napisany w 1910 utworów "Snowidienija szamana", wyróżniający się poziomem refleksji filozoficznej i obrazowości języka, powstały po długich rozważaniach Kułakowskiego nad losami Jakutów i obecną sytuacją na świecie. W 1908 Kułakowski przełożył na język jakucki fragmenty poematu Michaiła Lermontowa Demon.
W 1912 wystąpił z planem "ratowania ludu jakuckiego" i jego kultury, sugerując skupienie się Jakutów wokół inteligencji i tojonów (tradycyjnych przywódców jakuckich). Twierdził, że wpędzając Jakutów w biedę, bogacze wyrobili u nich zarazem energię i gotowość do ciężkiej pracy. Tworzył pod pseudonimem Eksikulach Aleksiej, używając nazwy mitycznego jakuckiego orła o dwóch głowach. Uważał się równocześnie za Jakuta, jak i za obywatela wielkiej Rosji, państwa, którego częścią pozostawała i winna pozostawać Jakucja.
W 1917 został komisarzem Rządu Tymczasowego na okręg wierchojański. Był przeciwny rewolucji październikowej i nie uznawał rządów Rady Komisarzy Ludowych ani Centralnego Komitetu Wykonawczego Rad Syberii, w marcu 1918 kierowany przez niego zjazd okręgowy określił bolszewików jako "niewiernych synów ojczyzny, zarówno Moskwy, jak i Syberii". W pierwszym okresie władzy radzieckiej do Jakucji (lipiec-sierpień 1918) ukrywał się w tundrze. Powrócił do działalności publicznej po powstaniu Ogólnorosyjskiego Rządu Tymczasowego w Omsku.
Po klęsce Aleksandra Kołczaka i zwycięstwie bolszewików w wojnie domowej w Rosji Kułakowski był zatrudniony w instytucjach kulturalno-oświatowych, był także nauczycielem. Brał udział w antybolszewickim powstaniu Jakutów w 1922. Zostało ono stłumione, jednak jego przywódców objęto amnestią, dzięki której Kułakowski mógł wrócić do Jakucka i przygotowywać swoje prace literackie i krajoznawcze do publikacji. W 1925 wyruszył do Baku na I zjazd turkologiczny, jednak zachorował i zmarł w drodze. Został pochowany na Cmentarzu Daniłowskim w Moskwie.
W 1943 biuro obwodowego komitetu KPZR zabroniło druku, rozpowszechniania i studiowania tekstów Kułakowskiego, ogłoszonego "nacjonalistą", jednak już rok później decyzja ta została zmieniona. W 1952 ten sam organ partyjny ponownie zabronił druku dzieł jakuckiego poety. W 1962 partia ponownie ogłosiła, że Kułakowski był jednym z pierwszych twórców literatury jakuckiej, wybitnym działaczem kulturalnym i społecznym, a ostatnie ograniczenia dotyczące publikowania jego tekstów zostały zniesione podczas pieriestrojki.
W 1992 rząd Republiki Jakucji wystawił na jego grobie nowy pomnik. Kułakowski jest patronem szeregu instytucji kulturalnej w Jakucji, przyznawana jest również nagroda jego imienia za działalność na rzecz kultury duchowej ludów Jakucji.
This article uses material from the Wikipedia Polski article Aleksiej Kułakowski, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.