Urządzenie Dźwignicowe Żuraw: Rodzaj urządzenia unoszącego ciężary

Żuraw dawniej zwany był również w Polsce kranem od nazwy crane funkcjonującej na zachodzie Europy w wielu innych językach. W języku angielskim słowo crane również oznacza ptaka żurawia. Nazwa ta utrzymała się do przełomu XIX i XX wieku i funkcjonowała równolegle obok polskiej nazwy żuraw. Jako podstawową nazwę kran obok nazwy żuraw wymienia ją wydana w 1904 Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana. Obecnie potocznie nazywany jest również dźwigiem lub bardziej fachowo dźwignicą wspornikową od funkcji użytkowej urządzenia polegającej na dźwiganiu ciężarów.

Jest to urządzenie dźwignicowe obsługujące ograniczoną przestrzeń, stożkiem lub walcem, którego wysokość określa maksymalna wysokość podnoszenia żurawia, a promień podstawy – wysięg. Żurawie dostępne są w różnych rozmiarach od niewielkich, ręcznie napędzanych jednostek posiadających zasięg i wysokość podnoszenia rzędu paru metrów, do olbrzymich o zasięgu ponad stu metrów w obu kierunkach. Zawsze łączy je kilka wspólnych cech.

Dwoma podstawowymi elementami konstrukcji żurawia jest kolumna i wysięgnik. Kolumna w wielu przypadkach zredukowana jest do obrotowej podstawy żurawia na której zainstalowany jest wychylny wysięgnik, niekiedy o budowie teleskopowej. Na końcu wysięgnika zainstalowany jest cięgnik. Innym rozwiązaniem jest gdy kolumna przyjmuje postać wysokiej (zwykle kratownicowej) wieży. Na jej szczycie zamontowany jest wychylny wysięgnik z cięgnikiem na końcu, bądź stały (poziomy) z ruchomym cięgnikiem. Takie rozwiązanie konstrukcyjne stosowane jest w żurawiach wieżowych.

Głównym parametrem żurawia jest maksymalny moment obciążający – iloczyn maksymalnego możliwego do podniesienia przez urządzenie ciężaru w tonach oraz poziomej odległości od punktu podparcia wysięgnika mierzonej w metrach. Jego jednostką jest tonometr (Tm).

Ze względu na rodzaj wyróżnia się:

• żurawie samojezdne (samobieżne),
• żurawie wieżowe,
• przenośnych np. żuraw przeładunkowy HDS
• przewoźnych.

Inne typy: żuraw bramowy, żurawie portowe (żurawie stoczniowe), żurawie pływające oraz żurawie warsztatowe.

•  
  Kolejowy samobieżny żuraw parowy znajdujący się w Skansenie Maszyn Parowych przy Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach
•  
  Żuraw samojezdny na podwoziu kołowym z wysięgnikiem teleskopowym o udźwigu maksymalnym 500 t
•  
  Ośmioosiowe podwozie żurawia, o wielkości maszyny najlepiej świadczy wielkość kabiny kierowcy
•  
  Żuraw wieżowy Liebherr-710 HC-L 32/64 Litronic

• hydrauliczny dźwig samochodowy
• żuraw przeładunkowy

• Witold Surowiak: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich, seria ilustrowanych encyklopedii technicznych i naukowych, tom Maszyny, hasło "Żuraw, żuraw bramowy, żuraw Derricka, żuraw jednoszynowy, żuraw jezdniowy, żuraw masztowy, żuraw pływający, żuraw samochodowy, żuraw wieżowy". Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1973, s. 513-515.
• Saturnin Sikorski: Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana, t. XXXIX, seria I, hasło "Kran czyli żóraw". Warszawa: Nakład i druk Saturnina Sikorskiego, 1904, s. 677.