اتر پرديش
اتر پرديش(انگريزي: Uttar Pradesh ) (/ˌʊtər prəˈdɛʃ/ جنھن جو پراڻو نالو يونائيٽيڊ پروانسز ھيو ; IAST: Uttar Pradeś ( ٻڌو)) انڊيا جي اتر ۾ واقع ھڪ رياست جو نالو آهي جنھن جي آبادي ويھ ڪروڙ آهي.
جيڪا پھرين اپريل 1937 ۾ يونائيٽيڊ پراونسز آف آگرا اينڊ اوڌ جي نالي سان قائم ٿي ۽ 1950 ۾ کيس اتر پرديش جو نالو ڏنو ويو. ھي رياست ارڙھن انتظامي ڊويزنن ۾ ورھايل آھي جن ۾ 75 ضلعا واقع آھن. رياست جو گاديءَ جو هنڌ لکنو شھر آھي. 9 نومبر 2000 ۾ ھن رياست مان ھڪ حصو ھماليا وارو پھاڙي خطو علحده ڪري نئين رياست اتر کنڊ قائم ڪئي وئي.
| اتر پرديش | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رياست | ||||||||
گھڙيالي چڪر وانگر مٿان کان هيٺ: تاج محل;آگرا وارو قلعو; فتح پور سيڪري; سرناٿ; منيڪارنيڪا گھاٽ ۽ نئين جمنا پل | ||||||||
| ڀانڃ: اتر (معنيَ: اتر طرف وارو ) ۽ پرديش ( معنيَ: صوبو يا خطو) | ||||||||
 انڊيا جي نقشي ۾ اتر پرديش جو مقام | ||||||||
 | ||||||||
| جاگرافي بيهڪ: 26°51′N 80°55′E / 26.85°N 80.91°E 80°55′E / 26.85°N 80.91°E | ||||||||
| ملڪ |  ڀارت | |||||||
| رياست جو درجو | 24 January 1950 | |||||||
| گاديءَ جو هنڌ | لکنو | |||||||
| ڪل ضلعا | 75 ضلعا | |||||||
| حڪومت | ||||||||
| • قسم | ٻہ ايواني ليجسليٽو ڪائونسل 100 ليجسليٽو اسيمبلي 403 +1 اينگلو انڊين کي گورنر نامزد ڪندو راجيا سڀا 31 لوڪ سڀا 80 | |||||||
| • مجلس | اتر پرديش جي حڪومت | |||||||
| • گورنر | رام نائڪ | |||||||
| • وزير اعلي | يوگي آديتيا ناٿ (بي جي پي ) | |||||||
| • ڊپٽي وزير اعلي | ڪيشو پرساد موريا (بي جي پي ) دنيش شرما (بي جي پي ) | |||||||
| • چيف سيڪريٽري، انڊيا | انوپ چندر پانڊي , آي اي ايس | |||||||
| • ڊائريڪٽر جنرل پوليس، اتر پرديش | او. پي. سنگھ , آء پي ايس | |||||||
| پکيڙ | ||||||||
| • ڪل | 243,290 ڪ.م2 (93,930 ميل2) | |||||||
| پکيڙ ۾ درجو | 4th | |||||||
| آبادي (2011) | ||||||||
| • ڪل | 199,812,341 | |||||||
.jpeg)
.jpg)
.jpg)
تاريخ
سن 700 کان 300 ق م ۾ ڪوسالا جي بادشاھت اڄوڪي اتر پرديش واري علائقي تي مشتمل ھئي جنھن جو گاديءَ جو هنڌ ايوڌيا ھيو ھندو ديومالائي قصن مطابق اتي رامائڻ جي اوتار رام جي پڻ حڪومت رھي. ۽ ھندو مذهب جي اٺين اوتار ڪرشن جو ذڪر بہ ساڳئي علائقي سان منصوب ڪيل آهي جيڪو مھاڀارت جو ديومالائي ڪردار ھيو ۽ قصن مطابق مٿرا شھر ۾ ڄائو. گنگا نديءَ جي ميداني علائقن تي مشتمل ھن اتر پرديش جي ڌرتي ڪيتريون ئي بادشاھتون ڏٺيون جن ۾ موريا گھراڻي جي ايمپائر (320–200 ق م)، ، ڪشن ايمپائر (250 کان 100 عيسوي)، گپتا گهراڻي جي ايمپائر (300 کان 600 ع)، گرجارا پراٽيھارا ايمپائر (650 کان 1036 ع) . غلام گھراڻي جي سلطنت، سيدن جي سلطنت، خلجي گھراڻي جي سلطنت، تغلق گھراڻي جي سلطنت، لوڌي گھراڻي جي سلطنت، مغلن جي سلطنت شامل آهن. ايسٽ انڊيا ڪمپني جي سرڪار ھن علائقي کي 1807 ۾ فتح ڪيو. 14 نومبر 1834 ۾ آگري جي پريزيڊنسي قائم ڪئي وئي. پھرين جنوري 1836 ۾ ڪمپني سرڪار ھن علائقي کي نارٿ ويسٽرن پراونسز جو نالو ڏنو. بعد ۾ اوڌ کي پنجاب ۾ شامل ڪيو ويو. وري 15 فيبروري 1877 ۾ اوڌ جي علائقي کي نارٿ ويسٽرن پراونسز ۾ شامل ڪيو. 22 مارچ 1902 ۾ ھن علائقي کي يونائيٽيڊ پراونسز آف آگرا اينڊ اوڌ جو نئون نالو ڏنو ويو.3 جنوري 1921 ۾ ھن علائقي کي يونائيٽيڊ پراونسز آف برٽش انڊيا جو نالو ڏنو ويو. پھرين اپريل 1937 ۾ کيس نئون نالو يونائيٽيڊ پروانسز ڏنو ويو. 15 آگسٽ 1947 ۾ ھي علائقو انڊيا جو حصو ٿي ويو. 24 جنوري 1950 ۾ کيس نئون نالو اتر پرديش ڏنو ويو.
ٻوليون
ھتان جي سڀ کان وڌيڪ ڳالهائي ويندڙ ٻولي ھندي آھي جيڪا رياست جي سرڪاري ٻولي آھي.
جاگرافي
ھن رياست جون حدون اولھ ۾ راجھستان، اتر اولھ ۾ ھريانا، ھماچل پرديش ۽ دھلي سان ، اتر ۾ اتر کنڊ ۽ نيپال سان ، اوڀر ۾ بھار سان، ڏکڻ ۾ مڌيا پرديش، ڏکڻ اوڀر ۾ جرکنڊ ۽ ڇتيس ڳڙھ سان ملن ٿيون.ھن رياست جا ٻہ وڏا درياء گنگا ۽ جمنا الہ آباد جي علائقي پرياگ راج لڳ ملي ھڪ ٿين ٿا ۽ گنگا جي نالي سان اڳتي اوڀر طرف وھن ٿا. ھن رياستجي پکيڙ 243٬290 ڪلوميٽرزچورس (93٬933 sq mi) آھي جيڪا ملڪ جي ڪل پکيڙ جو 7.34 سيڪڙو آھي ۽ پکيڙ ۾ ھي رياست انڊيا جي چوٿين وڏي رياست آھي
گنگا واري ميداني علائقي جو وڏو حصو اتر ۾ آهي جنھن ۾ گنگا جمنا وارو دوآبو، گھاگھرا وارو ميداني علائقو، تيرائي پڻ شامل آهي. جن جي ڏکڻ ۾ ونڌيا جبلن جون ننڍڙيون قطارون واقع آھن. ھن رياست ۾ 32 ننڍيون وڏيون نديون آهن جن ۾ گنگا، جمنا، سرسوتي، سارايو، بيٽوا ۽ گھاگھرا شامل آهن.
معيشت
ھي رياست انڊيا جي رياستن ۾ چوٿين وڏي معيشت آھي. 15.79 لک پائونڊ گراس ڊوميسٽڪ پراڊڪٽ ۽ 47.48 في ڪس جي ڊي پي رکندڙ آھي. ھن جي معيشت جا وڏا حصا زراعت ۽ خدمت واريون صنعتون آھن. خدمت واري سيڪٽر ۾ سفر ۽ سياحت، ھوٽلن واري صنعت، ريئل اسٽيٽ، انشورنس ۽ مالياتي صلاحڪاري شامل آهن.
انتظامي ورھاست
اتر پرديش 75 ضلعن ۾ ورھايل آھي جيڪي 18 ھيٺين ڊويزنن ۾ شامل آهن:
|
|
ھيٺ آبادي جي لحاظ کان اتر پرديش جا وڏا ضلعا بيان ڪجن ٿا.
| شمار (انڊيا ۾) | ضلعو | آبادي | واڌ جي شرح(%) | جنس جي شرح (عورتون 1000 مردن جي ڀيٽ ۾ | تعليمي شرح (%) |
|---|---|---|---|---|---|
| 13 | الہ آباد | 5,954,391 | 20.63 | 901 | 72.32 |
| 26 | مراد آباد | 4,772,006 | 25.22 | 906 | 56.77 |
| 27 | غازي آباد | 4,681,645 | 42.27 | 881 | 78.07 |
| 30 | اعظم ڳڙھ | 4,613,913 | 17.11 | 1019 | 70.93 |
| 31 | لکنو | 4,589,838 | 25.82 | 917 | 77.29 |
| 32 | ڪانپور نگر | 4,581,268 | 9.92 | 862 | 79.65 |
| 50 | بريلي | 4,448,359 | 22.93% | 887 | 58.5 |
| اتر پرديش جا ڏھ لکن کان مٿي آبادي وارا شهر(2011 جي آدمشماري مطابق) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نالو | آبادي | ||||||
| ڪانپور | 2,920,067 | ||||||
| لکنو | 2,901,474 | ||||||
| غازي آباد | 2,358,525 | ||||||
| آگرا | 1,746,467 | ||||||
| ويرانسي | 1,435,113 | ||||||
| ميروت | 1,424,908 | ||||||
| الہ آباد | 1,216,719 | ||||||
| بريلي | 979,933 | ||||||
ھر ضلعي جو انتظامي نگران ڊسٽرڪٽ ماجسٽريٽ آهي جيڪو انڊين ايڊمنسٽريٽو سروس ھوندو آھي. ھر ضلعو ذيلي ڊويزنن ۾ ورھايل آھي جيڪي بلاڪن پوء پنچائتن، ننڍن شھرن ، ميونسيپلٽين ۽ ڳوٺن ۾ ورھايل آھن. اتر پرديش کي ٻين رياستن جي ڀيٽ ۾ سڀ کان گھڻا وڏي آبادي وارا شھر آھن. ھن رياست جي شھري آبادي ساڍن چئن ڪروڙن جي لڳ ڀڳ آهي جيڪا انڊيا جي شھري آبادي جو 11.8 سيڪڙو آھي. رياست ۾ ميونسپل ڪارپوريشنن جو تعداد 14 آھي.
حوالا
This article uses material from the Wikipedia سنڌي، سندھی ، सिन्ध article اتر پرديش, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). مواد CC BY-SA 4.0 ھيٺ موجود آھي جيسيتائين ٻي صورت واضع نہ ڪئي وڃي. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki سنڌي، سندھی ، सिन्ध (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.