Lingua Punjabi
O punjabi (nome local: ਪੰਜਾਬੀ / pañjābī ou پنجابی / panjābī) é unha lingua indoeuropea da rama das linguas indoiranias falada na India (rexión do Punjab) e no Paquistán, por preto de 100 millóns de falantes (entre todos os dialectos; ese número pode ser ben máis pequeno de excluírmos certos dialectos); deriva de prácritos, como o hindi, pero é máis arcaico, e, xa que logo, máis irregular que este.
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xuño de 2009.) |
| Punjabi ਪੰਜਾਬੀ ou پنجابی | ||
|---|---|---|
| Pronuncia: | pañjābī, panjābī | |
| Falado en: | Paquistán, India, e noutros países con inmigrantes punjabis. | |
| Rexións: | Punjab | |
| Total de falantes: | 104 millóns (aprox.) | |
| Posición: | 10 | |
| Familia: | Indoeuropea Indoirania Indoaria Punjabi | |
| Escrita: | Gurmukhi, Shahmukhi | |
| Estatuto oficial | ||
| Lingua oficial de: | Punjab, Haryana, Chandigarh e Delhi. | |
| Regulado por: | sen regulador oficial | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | pa | |
| ISO 639-2: | pan | |
| ISO 639-3: | varios:pan — Punjabi (xenérico)pnb — Punjabi (oeste)pmu — Punjabi (Mirpuri)lah — Landés | |
| Mapa | ||
 | ||
| Status | ||
 | ||
Para a súa escritura emprega principalmente o semisilabario gurmukhî, así como o devanágari ou o alfabeto árabe na súa variante persa.
Esta lingua sería, co hindi, a lingua nai do romaní, a lingua dos xitanos. O panjabiano é unha lingua con acento de altura, á maneira do sánscrito outrora, e funciona con tres entoacións. É unha das poucas linguas indoarias modernas dese tipo.
O punjabi actual
Na India, o punjabi é unha das 22 linguas con estatuto oficial da India. É a primeira lingua oficial do Punjab e do Estado do Territorio da Unión (Union Territory State) Chandigar (Chandigarh)) e a segunda lingua oficial de Hariana (Haryana), Estado de Himachal (mal chamado Himachal Pradesh, xa que pradesh quere dicir estado, país) e Delhi. no Paquistán, o punjabi é a lingua provincial do Punjab (Paquistán), a principal provincia paquistaniana.
Entre os escritores modernos en lingua punjabi de nacionalidade paquistaniana, destacan:
- Shareef Kunjahi
- Mir Tanha Yousafi
- Sanawar Chadhar
- Alam Lohar
- Abid Tamimi
- Anwar Masood
- Aatish
- Shaista Nuzhat
- Raja Muhammed Ahmed
Algúns coñecidos poetas modernos do Punjab indio son:
- Prof. Mohan Singh
- Amrita Pritam
- Balwant Gargi
- Shiv Kumar Batalvi
- Surjit Paatar
Fonoloxía
| Anterior | Case anterior | Central | Case posterior | Posterior | |
|---|---|---|---|---|---|
| pechada | iː | uː | |||
| semipechada | eː | ɪ | ʊ | oː | |
| media | ə | ||||
| semiaberta | ɛː | ɔː | |||
| aberta | aː |
A lingua punjabi tamén conta con vogais nasalizadas.
| Bilabial | Labiodental | Dental/ Alveolar | Retroflexa | Palatal | Velar | Glotal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nasal | m | n | ɳ | ɲ | ŋ | |||
| Oclusiva e africada | xorda | p | t̪ | ʈ | ʧ | k | ||
| aspirada xorda | pʰ | t̪ʰ | ʈʰ | ʧʰ | kʰ | |||
| sonora | b | d̪ | ɖ | ʤ | g | |||
| Fricativa | (f) | s (z) | (ʃ) | ɦ | ||||
| Vibrante | ɾ | ɽ | ||||||
| Aproximante | ʋ | l | ɭ | j | ||||
Lingua Punjabi
O punjabi (nome local: ਪੰਜਾਬੀ / pañjābī ou پنجابی / panjābī) é unha lingua indoeuropea da rama das linguas indoiranias falada na India (rexión do Punjab) e no Paquistán, por preto de 100 millóns de falantes (entre todos os dialectos; ese número pode ser ben máis pequeno de excluírmos certos dialectos); deriva de prácritos, como o hindi, pero é máis arcaico, e, xa que logo, máis irregular que este.
Morfoloxía
Substantivos
O punjabi distingue dous xéneros, dous números, e cinco casos que son o directo, oblicuo, vocativo, ablativo e locativo/instrumental. Os dous últimos casos son basicamente vestixios na lingua actual: o ablativo só aparece no singular, en variación libre co caso oblicuo máis ablativo posposición, e o locativo/instrumental déixase só para expresións adverbiais. É posible facer unha subdivisión entre os substantivos, dividíndoos entre subclases declinables extensibles e inextensibles, cuxo remate característico é para os masculinos en -ā átono e para os femininos -ī.
Adxectivos
Os adxectivos divídense en categorías declinables e indeclinables. As declinables márcanse na súa terminación, para o xénero, número e caso do substantivo que define. En comparación, o número de terminacións dos adxectivos declinables é similar a dos substantivos aínda que máis simplificado
| Pl. | Sg. | |||
|---|---|---|---|---|
| Declin. | Masc. | Dir. | -ā | -e |
| Obl. | -e | -e, -iā̃ | ||
| Fem. | -ī | -īā̃ | ||
| Indeclin. | ||||
Os adxectivos indeclinables son totalmente invariables e poden rematar tanto en consoantes coma vogais (incluíndo ā e ī ). Dir. masc. sing. (-ā) é a forma que aparece nos dicionarios.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Notas
Véxase tamén
| Existe unha versión da Wiki en Lingua punjabi |
Outros artigos
Ligazóns externas
This article uses material from the Wikipedia Galego article Lingua punjabi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Todo o contido está dispoñible baixo a licenza CC BY-SA 4.0, agás que se indique o contrario. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Galego (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.