ਭੱਖੜਾ

ਭੱਖੜਾ
ਪੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਫੁੱਲ
Scientific classification
Kingdom:	ਪੌਦਾ
(unranked):	ਐਜੀੲਸਪਰਮ
(unranked):	ਇਓਡਿਕੋਟਸ
(unranked):	ਰੋਸਿਡਸ
Order:	ਜ਼ਿਗੋਫੀਲਾਸੇਸ
Family:	ਜ਼ਿਗੋਫੀਲਾਸੀਆ
Genus:	ਟ੍ਰੀਬੁਲਸ
Species:	ਟੀ. ਟੇਰੈਸਟ੍ਰੀਸ
Binomial name
ਟ੍ਰੀਬੁਲਸ ਟੇਰੈਸਟ੍ਰੀਸ ਕਾਰਲ ਲਿਨਾਅਸ
ਕਿਸਮਾਂ
ਟ੍ਰੀਬੁਲਸ ਟੇਰੈਸਟ੍ਰੀਸ ਵਾਰ. ਬਿਕੋਰਨੁਟਸ

ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਕੰਡਿਆਲਾ ਨਦੀਨ (ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸੁੱਤੇ ਸਿੱਧ ਉੱਗਣ ਵਾਲੀ ਘਾਹ ਬੂਟੀ) ਹੈ। ਇਹ ਸਖਤ ਥਾਂ ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਵਿਛੀ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਵੇਲ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੁੱਕ ਜਾਣ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬੀਜ ਕੰਡੇਨੁਮਾ ਖਲਾਰ ਜਿਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨੰਗੇ ਪੈਰਾਂ 'ਚ ਚੁਭਣ ਤੇ ਕਾਫੀ ਪੀੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਈ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਸੁਆਹ ਖੰਡ ਵਿੱਚ ਰਲਾ ਕੇ ਫੱਕਣ ਨਾਲ ਖੰਘ ਹਟਦੀ ਹੈ। ਬੀਜਾਂ ਸਮੇਤ ਕੁੱਟ ਕੇ ਕਾੜ੍ਹਾ ਬਣਾ ਕੇ ਪੀਓ ਮੂਤਰ ਰੋਗਾਂ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਵੇਗਾ। ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਖਾਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਣਿਆਂ ਨੂੰ ਤਰਲ ਨੂੰ ਗਾੜ੍ਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪਤਲੀ ਕੀਤੀ ਲੱਸੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗਾੜ੍ਹੀ ਲੱਸੀ ਦੀ ਦਿੱਖ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

• ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ 'ਚ ਗੋਰਸ਼ੁਰੂ
• ਹਿੰਦੀ 'ਚ ਗੋਖਰੂ
• ਮਰਾਠੀ 'ਚ ਸਰਾਟੇ
• ਗੁਜਰਾਤੀ 'ਚ ਗੋਖਰੂ
• ਬੰਗਾਲੀ 'ਚ ਗੋਖਰੀ
• ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ ਲੇਂਡ ਕੇਲਟ੍ਰਾਪਸ
• ਲਾਤੀਨੀ 'ਚ ਟ੍ਰਿਬੁਲਸ ਟੇਰੇਸਿਟ੍ਰਸ
• ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ (ਪੰਜਾਬ) 'ਚ ਭੱਖੜਾ

ਭਾਰਤੀ ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਪੌਦਾ ਠੰਡਾ, ਵਾਤ, ਪਿੱਤ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਮਸਾਨੇ ਨੂੰ ਸਾਫ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਤਾਕਤ ਵਾਲਾ, ਪੱਥਰੀ ਨੂੰ ਗਾਲ ਦੇਣ ਵਾਲਾ, ਢਿੱਡ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਰਸ ਨੂੰ ਖੁਰਾਕ ਪੂਰਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਬਾਡੀ ਬਿਲਡਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਭੱਖੜਾ ਟੈਸਟੋਸਟ੍ਰੋਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਇਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵੀ ਸਾਬਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਾਕਤ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ।

• ਇਸ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ 'ਚ 7.22ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, 4.63 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਵ੍ਹਾ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਫ਼ਾਸਫ਼ੋਰਸ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ 79 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਇਸ ਦੇ ਫਲ ਵਿੱਚ ਐਲਕੋਲਾਇਡ, ਰਾਲ, ਟੈਨਿਨ, ਸਿਟਰੋਲ, ਨਾਈਟ੍ਰੇਟਸ, ਤੇਲ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਇਸ ਦੇ ਬੀਜਾਂ 'ਚ ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

•  
•  
•  
•  
•  
•  
  ਗੋਖੜੂ (ਭੱਖੜਾ) ਦੇ ਫਲ ਨੂੰ ਘਾਹ ਵਿੱਚ ਛੁਪਿਆ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ
•  
  ਭੱਖੜੇ ਦੀ ਵੇਲ