ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ (11 ਦਸੰਬਰ 1935 – 31 ਅਗਸਤ 2020) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਰਾਜਨੇਤਾ ਸੀ ਜਿਸਨੇ 2012 ਤੋਂ 2017 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ 13ਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ। ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਰੀਅਰ ਵਿੱਚ, ਮੁਖਰਜੀ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਚੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੁਖਰਜੀ 2009 ਤੋਂ 2012 ਤੱਕ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਰਾਮ ਨਾਥ ਕੋਵਿੰਦ ਦੁਆਰਾ, 2019 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ, ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ | |
---|---|
13ਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 25 ਜੁਲਾਈ 2012 – 25 ਜੁਲਾਈ 2017 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | |
ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ | ਮੁਹੰਮਦ ਹਾਮਿਦ ਅੰਸਾਰੀ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਪਾਟਿਲ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਰਾਮ ਨਾਥ ਕੋਵਿੰਦ |
ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 24 ਜਨਵਰੀ 2009 – 24 ਜੁਲਾਈ 2012 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 5 ਜਨਵਰੀ 1982 – 31 ਦਸੰਬਰ 1984 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਆਰ. ਵੈਂਕਟਾਰਮਨ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਵੀ. ਪੀ. ਸਿੰਘ |
ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 22 ਮਈ 2004 – 26 ਅਕਤੂਬਰ 2006 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਜਾਰਜ ਫਰਨਾਂਡੀਜ਼ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਏ. ਕੇ. ਐਂਟੋਨੀ |
ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 24 ਅਕਤੂਬਰ 2006 – 22 ਮਈ 2009 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ (ਐਕਟਿੰਗ) |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਐਸ. ਐਮ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 10 ਫਰਵਰੀ 1995 – 16 ਮਈ 1996 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਪੀ. ਵੀ. ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਦਿਨੇਸ਼ ਸਿੰਘ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਸਿਕੰਦਰ ਬਖਤ |
15ਵੇਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਨੇਤਾ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 22 ਮਈ 2004 – 26 ਜੂਨ 2012 | |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਸੁਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਿੰਦੇ |
ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਉਪ ਚੇਅਰਮੈਨ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 24 ਜੂਨ 1991 – 15 ਮਈ 1996 | |
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ | ਪੀ. ਵੀ. ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਮੋਹਨ ਧਾਰੀਆ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਮਧੂ ਦੰਡਵਤੇ |
14ਵੇਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਨੇਤਾ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਜਨਵਰੀ 1980 – 31 ਦਸੰਬਰ 1984 | |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਕੇ. ਸੀ. ਪੰਤ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਵੀ ਪੀ ਸਿੰਘ |
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਲੋਕ ਸਭਾ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 10 ਮਈ 2004 – 26 ਜੂਨ 2012 | |
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਅਬੁਲ ਹਸਨਤ ਖਾਨ |
ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਅਭਿਜੀਤ ਮੁਖਰਜੀ |
ਹਲਕਾ | ਜੰਗੀਪੁਰ |
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਰਾਜ ਸਭਾ | |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 10 ਜੁਲਾਈ 1969 – 10 ਜੁਲਾਈ 1981 | |
ਹਲਕਾ | ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ |
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 14 ਅਗਸਤ 1981 – 13 ਅਗਸਤ 1987 | |
ਹਲਕਾ | ਗੁਜਰਾਤ |
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
ਜਨਮ | ਮੀਰਾਤੀ, ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਆ (ਹੁਣ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਭਾਰਤ) | 11 ਦਸੰਬਰ 1935
ਮੌਤ | 31 ਅਗਸਤ 2020 ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ | (ਉਮਰ 84)
ਕੌਮੀਅਤ | ਭਾਰਤੀ |
ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ | ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ (1972–1986; 1989–2020) |
ਹੋਰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧ |
|
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | |
ਬੱਚੇ | 3 |
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਬੀ.ਏ., ਐੱਮ.ਏ., ਐੱਲ.ਐੱਲ.ਬੀ.) |
ਪੁਰਸਕਾਰ |
|
ਵੈੱਬਸਾਈਟ | pranabmukherjee |
ਛੋਟਾ ਨਾਮ |
|
ਮੁਖਰਜੀ ਨੂੰ 1969 ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਬ੍ਰੇਕ ਮਿਲਿਆ ਜਦੋਂ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਟਿਕਟ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਸਦ ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਸਦਨ ਰਾਜ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਇੱਕ ਮੌਸਮੀ ਵਾਧੇ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ 1973 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਕੈਬਨਿਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੰਤਰੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਮੁਖਰਜੀ ਦੀ ਕਈ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ 1982-84 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ। ਉਹ 1980 ਤੋਂ 1985 ਤੱਕ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਦਨ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵੀ ਰਹੇ।
ਮੁਖਰਜੀ ਨੂੰ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1984 ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਾ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਾ ਕਿ ਭੋਲੇ ਭਾਲੇ ਰਾਜੀਵ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਕਾਂਗਰਸ ਬਣਾਈ, ਜੋ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1989 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਨ ਹੋ ਗਈ। 1991 ਵਿੱਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੁਖਰਜੀ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੀ.ਵੀ. ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1991 ਵਿੱਚ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਮੁਖੀ ਅਤੇ 1995 ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਰਾਜਨੇਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਮੁਖਰਜੀ 1998 ਵਿੱਚ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਤੱਕ ਚੜ੍ਹਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਸਨ।।
ਜਦੋਂ 2004 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਗਠਜੋੜ (ਯੂਪੀਏ) ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਈ, ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਲੋਕ ਸਭਾ (ਸੰਸਦ ਦੇ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਹੇਠਲੇ ਸਦਨ) ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2012 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਅਸਤੀਫੇ ਤੱਕ, ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮੁੱਖ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਸੰਭਾਲੇ – ਰੱਖਿਆ (2004-06), ਵਿਦੇਸ਼ ਮਾਮਲੇ (2006-09), ਅਤੇ ਵਿੱਤ (2009-12) – ਕਈ ਮੁਖੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ (GoMs) ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਦਨ ਦਾ ਨੇਤਾ ਵੀ ਰਹੇ। ਜੁਲਾਈ 2012 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਲਈ ਯੂਪੀਏ ਦੀ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ (ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨਿਵਾਸ) ਦੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਪੀ.ਏ. ਸੰਗਮਾ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ, ਚੋਣ-ਕਾਲਜ ਦੀਆਂ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੋਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ।
2017 ਵਿੱਚ, ਮੁਖਰਜੀ ਨੇ "ਬੁਢਾਪੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ" ਦੇ ਕਾਰਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੜ ਚੋਣ ਨਾ ਲੜਨ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ 25 ਜੁਲਾਈ 2017 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਰਾਮ ਨਾਥ ਕੋਵਿੰਦ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣੇ। ਜੂਨ 2018 ਵਿੱਚ, ਮੁਖਰਜੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਵੈਮ ਸੇਵਕ ਸੰਘ (ਆਰਐਸਐਸ) ਦੇ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣੇ।
This article uses material from the Wikipedia ਪੰਜਾਬੀ article ਪ੍ਰਣਬ ਮੁਖਰਜੀ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ CC BY-SA 4.0 ਹੇਠ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ਪੰਜਾਬੀ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.