ਪੂਰਨ ਨਾਥ

ਮੋਹਣ ਸਿੰਘ ਦੀਵਾਨਾ, ਪੱਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਜੈਨ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਾਥ ਬਾਣੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ' ਤੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰਨ ਨਾਥ, ਸਲਵਾਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਰਾਣੀ ਲੂਣਾ ਦੇ ਕਹਿਣ ' ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਪੂਰਨ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਥੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਛੰਦਰ ਨਾਥ ਨੇ ਕਢਵਾਇਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰਨ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਜੋਗ ਧਾਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਚੌਰੰਗੀ ਨਾਥ ਪੈ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਿਆਲਕੋਟ ਵਿੱਚ ਪੂਰਨ ਦਾ ਖੂਹ ਤੇ ਤੋਰਾ, ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਵਜੋਂ ਅਜੇ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਡਾ . ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਜਾ ਸਲਵਾਨ ਦਾ 1040 ਈ . ਵਿੱਚ ਚੰਬੇ ਤੋਂ ਸਿਆਲਕੋਟ ਤੱਕ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ' ਸੀ। ਲੂਣਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਰਾਜਾ ਰਸਾਲੂ, ਪੂਰਨ ਭਗਤ ਦਾ ਹੀ ਛੋਟਾ ਮਤਰੇਆ ਭਰਾ ਸੀ। ਪੰਡਤ ਅਯੋਧਿਆ ਸਿੰਘ ਉਪਾਧਿਆਇ, ਚੌਰੰਗੀ ਨਾਥ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਭਗਤ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਪਰੰਤੂ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸੋ, ਇਹ ਮਨੋਤ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। | ਰੰਗੀ ਨਾਥ ਪੂਰਨ ਨਾਥ ਦੇ ਸ਼ਲੋਕ, ਸ਼ਬਦ ਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਪ੍ਰਾਣ ਸੰਗਲੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਉਸਦੀ ! ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਣ ਪ੍ਰਤੱਖ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਤਾਨੀ ਤੇ ਹੋਰ ਉਪ - ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਝਲਕ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ: ਸਾਹਿਬਾ ਤੇ ਮਨ ਮੀਰ ਸਾਹਿਬਾਂ ਲੁਟਿਆ ਪਵਨ ਭੰਡਾਰ ਸਾਹਿਬਾਂ ਤੋਂ ਪੰਚ ਤਤਿ ਸਾਹਿਬ ਸੋਇਬਾ ਤੋਂ ਨਿਰੰਜਨ ਨਰਿੰਕਾਰ ॥ ਚੌਰੰਗੀ ਨਾਥ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਪਭ੍ਰਸ਼ ਦੇ ਅਧਿਕ ਕਲਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵਿਦਵਾਨ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਮਾਂ 1000 ਈ . ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਬਹੁਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਉਸ ਦਾ ਸਮਾਂ 1000 ਤੋਂ 1200 ਈ . ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਸਹਿਮਤ ਹਨ।