ଖଣ୍ଡୁଆ

ଉତ୍ପତ୍ତି

ଖଣ୍ଡୁଆ ଶବ୍ଦଟିର ଅର୍ଥ ମୁଖ୍ୟତଃ 'ଖଣ୍ଡ'ରୁ ହୋଇଥିବା କୁହାଯାଏ । ସେହି ଅନୁସାରେ ଏହି ବସ୍ତ୍ରକୁ ଶରୀରରେ ନିମ୍ନ ଅଂଶରେ ପରିଧାନ କରାଯାଉଥିବାରୁ ଏହାକୁ 'ଖଣ୍ଡୁଆ' କୁହାଯାଏ । ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଅବକାଶ ଓ ବଡ଼ସିଂହାର ବେଶରେ ଖଣ୍ଡୁଆ ବସ୍ତ୍ରଲାଗି କରାଯାଏ । ଏହି ଖଣ୍ଡୁଆକୁ କେନ୍ଦୁଲି ଖଣ୍ଡୁଆ କୁହାଯାଏ । କଟକ ଓ ମାଣିଆବନ୍ଧକୁ ଏହାର ଉତ୍ପତ୍ତିସ୍ଥଳ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିବାରୁ ଏହି ବାନ୍ଧକଳାକୁ 'କଟକୀ' ଓ 'ମାଣିଆବନ୍ଧୀ' ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।

ଇତିହାସ

ଏହି ପ୍ରକାର ପାଟ ଶାଢ଼ୀକୁ ସାଧାରଣତଃ ମାଣିଆବନ୍ଧ ଓ ନୂଆପାଟଣା ଅଂଚଳର ବୁଣାକାର (ତନ୍ତୀ) ସଂପ୍ରଦାୟର ବୁଣାକାରମାନେ ବୁଣିବାର ନଜିର ରହିଛି । ଉତ୍କଳରେ ଗଜପତି ରାଜାମାନଙ୍କର ରାଜୁତି ସମୟରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବୁଣାକାରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ କେନ୍ଦୁଲି ଖଣ୍ଡୁଆକୁ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରକୁ ପଠାଯାଉଥିଲା । ସେବାଲାଗି ବ୍ୟବହୃତ ଏହି ପାଟଗୁଡ଼ିକୁ ପାରମ୍ପରିକ ପଦ୍ଧତିରେ ବୁଣାଯାଏ । ଏହାର ଲମ୍ବ ବାର ଫୁଟ ଦୁଇ କାଣି (କହୁଣିଠାରୁ କାଣି ଆଙ୍ଗୁଠି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୂରତ୍ୱ) ହୋଇଥାଏ ।