ଆର୍ତ୍ତବଲ୍ଲଭ ମହାନ୍ତି: ଭାରତୀୟ ଲେଖକ ଓ ଶିକ୍ଷାବିତ

ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା

ଆର୍ତ୍ତବଲ୍ଲଭ ମହାନ୍ତି ୩୦ ଜୁଲାଇ ୧୮୮୭ (ଶ୍ରାବଣ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶୀ, ଶନିବାର) ଦିନ ଓଡ଼ିଶାର କଟକରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ଉମାଦେଈ ଓ ପିତାଙ୍କ ନାମ ବାନାମ୍ଭର ମହାନ୍ତି । ସେ ଉଭୟ ଓଡ଼ିଆ ଓ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷା ସାହିତ୍ୟରେ ସ୍ନାତକ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ । ସେ ନୀଳମଣି ମହାନ୍ତିଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ ଓ । ଏହି ଦମ୍ପତ୍ତିଙ୍କର ଚାରି ପୁଅଙ୍କ ନାମ ରେବତୀ ବଲ୍ଲଭ, ହୃଦୟବଲ୍ଲଭ, ଅମରବଲ୍ଲଭ, ଜାନକୀବଲୁଭ ଓ ଜଣେ ଝିଅଙ୍କ ନାମ ବୀଣାପାଣି । ଲେଖକ ଓ ଅଭିଧାନକାର ବିନୋଦ କାନୁନ୍‌ଗୋ ତାଙ୍କ ଭଣଜା ଥିଲେ ।

ଚାକିରି

ଶିକ୍ଷା ପରେ ସେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରଫେସର ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ପରେ ସେ ସେଠାରେ ସଂସ୍କୃତ ପ୍ରାଧ୍ୟାପକ ପଦକୁ ଉନ୍ନୀତ ହୋଇଥିଲେ ।

ଓଡ଼ିଶାର ପୁରାତନ କାବ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଶୁଦ୍ଧ ସଂସ୍କରଣର ଅଭାବକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଆର୍ତ୍ତବଲ୍ଲଭ ମହାନ୍ତି ନିଜେ ବହୁ ପୁରୁଣା ପୋଥିକୁ ପଢ଼ି ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକର ଶୁଦ୍ଧ ସଂସ୍କରଣ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ବିଦଗ୍ଧ ଚିନ୍ତାମଣି, ମଥୁରା ମଙ୍ଗଳ ଭଳି ପ୍ରଚଳିତ ଗ୍ରନ୍ଥ ସହ ଅନେକ ବିରଳ ପୋଥି ମଧ୍ଯ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲା । ଏହିସବୁ ପୁସ୍ତକ ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ପ୍ରାଚୀ ସମିତିଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ।

• ପଦ୍ମଶ୍ରୀ, ୧୯୬୦