फूल हे फुलझाडांमधील प्रजननाचा अवयव आहे.
या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता. नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
फुलामध्ये पुंकेसर व स्त्रीकेसर असतात व कीटकांना आकर्षित करण्यासाठी आकर्षक, रंगीबेरंगी पाकळ्या असतात. काही फुलांमध्ये मध देखील असतो. फुलांचा छान वास येतो. फूल हे आकर्षित असते त्यामुळे ते लोकांना आवडते. फूल झाडाच्या स्त्री व पुरुष बीजाचे मीलन घडवून आणण्यास मदत करते व त्यानंतर फळाची निर्मिती होते. फुलांचा उपयोग देवासाठी, केसात माळण्यासाठी, त्योहारासाठी करतात. वेगवेगळ्या देवाला वेगवेगळी फुले अरपण केली जातात, अनेक फुलांच्या समूहाला फुलोरा असे म्हणतात.
अनंत काळापासून फुलणारी विविधरंगी, विविधढंगी फुले आपल्या सौंदर्याने केवळ पशुपक्ष्यांना आणि किंटकांनाच नव्हे तर माणसालाही नेहमीच मोहात पाडत आली आहेत. काही फुलांचा रंग, काहींचा आकार, तर काहींचा सुगंध तर काहींचे सगळेच गुण निसर्गातील विविध घटकांना आकर्षित करणारे असतात. शास्त्रीयदॄष्ट्या फूल म्हणजे वनस्पतींचे पुनरुत्पादनाचे रचनात्मक अवयव होय . अंकुराचा मुख्यत्वेकरून पुनरुत्पादनाकरिता रूपांतरीत भाग.
काही वनस्पतींत खोडाच्या टोकावर किंवा पानाच्या खाचेत एकच फूल येते. काही वनस्पतींत त्याच जागी अनेक फुले येऊन फुलांची गुच्छासारखी रचना तयार होते तिला 'फुलोरा' ( Inflorescence) म्हणतात. फुलोऱ्यातील फुलांच्या उमलण्याच्या दिशेवरून त्याची दोन मुख्य प्रकारांत विभागणी केलेली आहे.
फुलांचे अवयव मुख्यत्वे चार मंडलांमधे रचलेले असतात, त्यातील वरील दोन मंडले प्रजोत्पतीचे काम करतात व खालील दोन मंडले त्यांना मदतगार म्हणून काम करतात.
केसरदलाचे तीन भाग असतात:
किंजमंडलाचे सुद्धा तीन भाग असतात.
एकाच फुलात जेव्हा चारी मंडले असतात त्या वेळी त्या पुष्पाला पूर्णपुष्प (Complete Flowers) असे म्हणतात. पण चारांपैकी एक जरी मंडल कमी असले तर ते फूल अपूर्णपुष्प (Incomplete Flower) समजले जाते. केसरमंडल व किंज - मंडल ही दोन्ही मंडले एकाच फुलात असतात. त्याला द्विलिंगी (Hermaphrodite – bisexual) फूल असे म्हणतात. परंतु दोन्ही मंडलापैकी एक जरी मंडल कमी असले तर त्याला एकलिंगी (Unisexual) फूल असे म्हणतात. मग ते फूल केशरपुष्प (Staminate – male), अगर किंजी पुष्प (Pistillate – female) म्हणून ओळखले जाते. जर कोणत्याही फुलात दोन्ही (केसर किंवा किंज मंडले) नसली तर ते फूल वन्ध्यपुष्प समजले जाते (Neuter).
फुलाचे उपयोग सुशोभीकरणासाठी, पूजेसाठी व कीटकांना अन्न म्हणून होतो.
फुले निरनिराळ्या रंगांची, रंगांच्या छटांची असतात.भारतातील सुहासिनी सण त्योहाराच्या वेळी फुले केसात माळतात. फुलात चार प्रकारची रंगद्रव्ये आढळतात. जनुकीय गुणधर्म फुलात निरनिराळी रंगद्रव्ये तयार करण्यास कारणीभूत ठरतात.
This article uses material from the Wikipedia मराठी article फूल, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). इतर काही नोंद केली नसल्यास,येथील मजकूर CC BY-SA 4.0च्या अंतर्गत उपलब्ध आहे. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki मराठी (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.