ଗୋପୀନାଥ ନନ୍ଦ: ଭାଷା-ତତ୍ତ୍ଵ ଆଲୋଚକ ଓ ଗବେଷକ

ଗୋପୀନାଥ ନନ୍ଦ ୧୮୬୯ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୧ ତାରିଖରେ ଆଧୁନିକ ଗଜପତି ଜିଲ୍ଲାସ୍ଥିତ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡିଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ମାତ୍ର ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଠ ପଢ଼ିଥିଲେ । ନିଜ ପ୍ରଚେଷ୍ଠାରେ ସେ ଓଡ଼ିଆ ସମେତ ସଂସ୍କୃତ, ପାଲି, ପ୍ରାକୃତ, ତେଲୁଗୁ, ତାମିଲ, ବଙ୍ଗଳା, ହିନ୍ଦୀ, କନ୍ନଡ଼ ଓ ପାରସୀ ଆଦି ଏଗାରଟି ଭାଷାରେ ପାରଦର୍ଶିତା ଲାଭ କରିଥିଲେ । ତିରିଶ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ନିଜ ଶ୍ରବଣ ଶକ୍ତି ହରାଇଥିଲେ ।

ଗୋପୀନାଥ ନନ୍ଦ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡିରେ ରହି ମୁଖ୍ୟତଃ ତାଙ୍କର ଗବେଷଣା ଓ ରଚନା କରିଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି ମାଡ୍ରାସ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସିର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା ଓ ସେଠାରେ ତେଲୁଗୁ ଭାଷାର ବହୁଳ ପ୍ରଚଳନ ଥିଲା । ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆରେ ରଚନା ଜାରି ରଖିବା ନିମନ୍ତେ ଭାଷାଭିତ୍ତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରତିକୂଳ ପରିସ୍ଥିତିର ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ତାଙ୍କର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସାହିତ୍ୟିକ ରଚନା ଥିଲା ଶବ୍ଦତତ୍ତ୍ୱବୋଧ ଅଭିଧାନ । ଗୋପୀନାଥ ନନ୍ଦ "ବୃହତ ବ୍ୟାକରଣ" ନାମରେ ଏକ ବ୍ୟାକରଣ ଗ୍ରନ୍ଥ ମଧ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାଷାରେ ଲେଖାଥିବା ମହାଭାରତ ସହିତ ସାରଳା ମହାଭାରତର ତୁଳନାତ୍ମକ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରି ସେ ସାରଳା ମହାଭାରତର ମୌଳିକତାକୁ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିପାରିଥିଲେ । ସେ ଓଡ଼ିଆରେ କବିତା ଓ ନାଟକ ମଧ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ ।

କବିତା ଗ୍ରନ୍ଥ

• ଚନ୍ଦ୍ରୋଦୟ
• କର୍ମ ବିପାକ

ନାଟକ

• ସୀତା ବନବାସ
• ଜାନକୀ ପରିଣୟ
• ଉନ୍ମତ୍ତ ରାଘବ
• ବିକ୍ରମୋର୍ବଶୀୟ
• ଦ୍ରୌପଦୀ ବସ୍ତ୍ରହରଣ
• ରାମାଶ୍ୱମେଧ

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ

• ଶବ୍ଦତତ୍ତ୍ୱବୋଧ ଅଭିଧାନ
• ବୃହତ ବ୍ୟାକରଣ
• ଭାରତ ଦର୍ପଣ
• ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାତତ୍ତ୍ୱ