ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ
କବିକଳହଂସ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ (୧୭୮୪ - ୧୮୬୨) ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଜଣେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଓଡ଼ିଶୀ ସଙ୍ଗୀତକାର କବି । ସେ ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍କଳୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ଅନୁସରଣରେ ବହୁସଂଖ୍ୟକ ଓଡ଼ିଶୀ ପ୍ରବନ୍ଧ, ଛାନ୍ଦ, ଚଉତିଶା, ଭଜନ ଓ ଜଣାଣ, କୋଇଲି, ଚଉତିଶା ଆଦି ରଚନା କରିଛନ୍ତି । 'ଉଠିଲୁ ଏଡ଼େ ବେଗି କାହିଁକି ରେ', 'ଅନୁସରିତ ପ୍ରଭୋ କାଳଯାକ ଗଲା ସରିତ', 'ସଙ୍ଗିନୀରେ ରାସ ରଙ୍ଗିନୀରେ' ଇତ୍ୟାଦି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅସଂଖ୍ୟ ଗୀତଗୁଡ଼ିକ ଅଦ୍ୟାବଧି ଓଡ଼ିଶାର ଗ୍ରାମେ ଗ୍ରାମେ ଲୋକମୁଖରେ ଶୁଣାଯାଏ । ତାଙ୍କ କବିତାଗୁଡ଼ିକ ସଂଗୃହିତ ହୋଇ ରଚନାବଳୀ ବା ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ ଭାବେ ଅନେକବାର ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି ।
କବିକଳହଂସ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ | |
|---|---|
 ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡିସ୍ଥ କବିଙ୍କ ବାସଭବନରେ ଥିବା ତାଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି । ଏହି ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ନିଜେ ଦେଖିଥିବା ଶିଳ୍ପୀ ବୃନ୍ଦାବନ ପଟ୍ଟନାୟକ ୧୯୨୧ରେ ଗଢ଼ିଥିଲେ । | |
| ଜନ୍ମ | ୧୭୮୪ (ଆଷାଢ଼ ଶୁକ୍ଳ ପ୍ରତିପଦ- ୧୧ ଦିନ, ଶାଳିବାହନ ଅବ୍ଦ ୧୭୦୭) |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୧୮୬୨ (୧୭୭୮ ଶାଳିବାହନ ଅବ୍ଦ) |
| ଜାତୀୟତା | ଭାରତୀୟ |
| ଅନ୍ୟ ନାମ | ବସନ୍ତ କୋକିଳ,ପାରଳା ଭକ୍ତକବି |
| ବୃତ୍ତି | କବି |
| ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ କୃତି |
|
| ବୈବାହିକ-ସାଥୀ | ହୀରା ଦେଈ (ଅନ୍ୟମତେ ସୁଲକ୍ଷଣା) |
| ସନ୍ତାନ | ଗୌରଚନ୍ଦ୍ର ପଟ୍ଟନାୟକ, ହରିବନ୍ଧୁ ପଟ୍ଟନାୟକ, କରୁଣାନିଧି ପଟ୍ଟନାୟକ |
| ପିତାମାତା(s) | ବନବାସୀ ପଟ୍ଟନାୟକ ଲଳିତାଦେଈ |
ଜୀବନୀ
ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ ୧୭୮୪ ମସିହାରେ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଧାନ ସଂସ୍କୃତି କେନ୍ଦ୍ର ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି ସହରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପିତାଙ୍କ ନାମ ବନବାସୀ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଲଳିତା ଦେଈ । ସେ ପ୍ରାୟ କୋଡ଼ିଏ ବର୍ଷ ବୟସରେ ହୀରା ଦେଈଙ୍କ ସହିତ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପ୍ରଥମେ ପାରଳା ମହାରାଜାଙ୍କ ପାଖରେ ପାଞ୍ଜିଆ କରଣ ହିସାବରେ କାମ କରୁଥିଲେ । ପରେ ତାଙ୍କର କବି ପ୍ରତିଭାର ପରିଚୟ ପାଇ ମହାରାଜା ତାଙ୍କୁ ନିଜ ଦରବାରରେ ଏକ ସମ୍ମାନଜନକ ପଦବୀ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
ବଂଶାବଳୀ
ଗୋପାକୃଷ୍ଣଙ୍କ ବଂଶାବଳୀ
| ମାନ୍ଧାତା ପଟ୍ଟନାୟକ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ନନ୍ଦକିଶୋର (କିଶୋର) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ଭାସ୍କର | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ବଂଶୀଧାରୀ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ଲଳିତା | ବନବାସୀ | ବ୍ରଜବାସୀ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ହୀରାମଣି | ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ | ଜୟକୃଷ୍ଣ | କହ୍ନେଇଚାନ୍ଦ | ରାଧାକୃଷ୍ଣ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ସୁନାମା | ଗୌରଚନ୍ଦ୍ର | ହରିବନ୍ଧୁ (କବି) | କରୁଣାନିଧି (ବାଲ୍ୟମୃତ) | ଲଳିତା ମା | ବିଶାଖା | ସୁଦେବୀ | ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ | ମାଗତା | ଚୈତନ୍ୟ | ଗୋରାଚାନ୍ଦ | ବାଙ୍କବିହାରୀ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ଗୋପୀନାଥ | ବୈଷ୍ଣବ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ରାମକୃଷ୍ଣ | ସୂର୍ଯ୍ୟନାରାୟଣ | ନୀଳମଣି | ବନବାସୀ | ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର | ଚକ୍ରପାଣି | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ରଚନାବଳୀ
ମୁଦ୍ରଣ
ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ହୋଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ରଚନାବଳୀ ବହୁ ଗବେଷକଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଙ୍ଗୃହୀତ ହୋଇ ଅନେକ ଥର ତାଙ୍କ ରଚନାବଳୀ ବା ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି । ତଳେ ତାହାର ତାଲିକା ଦିଆହୋଇଛି ।
| କ୍ରମ | ନାମ | ସଂକଳନକାରୀ | ଜୀବନ କାଳ | ପ୍ରକାଶନ ବର୍ଷ | ପ୍ରକାଶକ | ଅଧିକ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ୧ | ସଙ୍ଗୀତ ସାଗର | ଦାମୋଦର ପଟ୍ଟନାୟକ | ୧୮୬୫-୧୯୧୫ | ୧୮୮୯ରୁ ୧୯୦୩ | ଏହାର ଛଅଟି ତରଙ୍ଗ ୧୮୮୯ରୁ ୧୯୦୩ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶିର ହୋଇଥିଲା । ପ୍ରଥମ ତରଙ୍ଗ ଭୂମିକାରେ ସଂକଳନକାରୀ ଢେଙ୍କାନାଳର ଦାମୋଦର ପଟ୍ଟନାୟକ ଲେଖିଛନ୍ତି- "ଆମ୍ଭେ ଅନେକ ଯତ୍ନ ଓ ପରିଶ୍ରମ ସହକାରେ ସେମାନଙ୍କ (କବିସୂର୍ଯ୍ୟ, ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜ, ବନମାଳୀ, ରାମକୃଷ୍ଣ ଓ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ) ଯେଉଂ ସବୁ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ଗୀତ ସଂଗ୍ରହ କରିଅଛୁଁ, ତହିଁ ମଧ୍ୟରୁ ଏକଶତ ଗୀତ ପ୍ରଥମ ତରଙ୍ଗରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲା ।" | |
| ୨ | ଚଉପଦୀ ଚନ୍ଦ୍ରୋଦୟ | ପଣ୍ଡିତ ଗୋବିନ୍ଦ ରଥ | ୧୮୪୮-୧୯୧୮ | ୧୮୯୫ | କଟକ ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ କମ୍ପାନୀ, କଟକ | ଏଥିରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କବିଙ୍କ ଚଉପଦୀ ସହ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଚଉପଦୀ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । |
| ୩ | ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ କୋଇଲି | ୧୮୯୫ | ଗଜପତି ପ୍ରେସ, ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡି | ଏହା କବିଙ୍କ ଏକ ପ୍ରାଥମିକ ପ୍ରକାଶିତ ରଚନା । ପଦ୍ମନାଭ ନାରାୟଣ ଦେବଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଂଶୋଧିତ ହୋଇଥିଲା । | ||
| ୪ | ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ସଙ୍ଗୀତ | ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ରାଜଗୁରୁ, ରଘୁନାଥ ପରିଚ୍ଛା | ୧୯୧୩ | କଟକ ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ କମ୍ପାନୀ, କଟକ | ||
| ୫ | ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଦାବଳୀ | ରାମକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ (ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅଣନାତି) | ୧୯୧୯ | ୩୦୭ ଗୋଟି ଗୀତ ସଂକଳିତ ହୋଇ ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡିର ମହାରାଜା କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଗଜପତି ନାରାୟଣଦେବଙ୍କ ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । | ||
| ୬ | ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଦ୍ୟାବଳୀ | ୧୯୪୯ | କୃପାସିନ୍ଧୁ ନରେନ୍ଦ୍ର ଦେବଙ୍କଦ୍ୱାରା ସମ୍ପାଦିତ ଓ ବ୍ରହ୍ମପୁରର ସୀମାଦ୍ରି ପଣ୍ଡାଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ । | |||
| ୭ | ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ ଓ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଦାବଳୀ | ବାବାଜୀ ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ଦାସ | ୧୮୯୦-୧୯୬୨ | ଦୁଇ ଖଣ୍ଡରେ, ୧୯୫୯-୬୦ | ଏଥିରେ ୬୧୯ ଗୋଟି ସଙ୍ଗୀତ ସଂକଳିତ ହୋଇଛି । ପାରଳାଖେମୁଣ୍ଡିର ଖାରଡ଼ା ଗ୍ରାମରେ ଥିବା ରାଧାକାନ୍ତ ମଠର ମହନ୍ତ ବାବାଜୀ ଗୋପାଳ ଦାସଙ୍କଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୩୦୦ କବିତା ସଂଗ୍ରହ କରି ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ଏଥିରେ ସନ୍ନିବେଶିର କରିଥିଲେ । | |
| ୮ | ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଦାବଳୀ | କବିଚନ୍ଦ୍ର କାଳୀଚରଣ ପଟ୍ଟନାୟକ | ୧୮୯୭-୧୯୭୮ | ୧୯୫୯ | ||
| ୯ | ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ | ସରୋଜକୁମାର ପାଣିଗ୍ରାହୀ | ୧୯୬୯ | ଓଡ଼ିଶା କୋହେନୂର ପ୍ରେସ, କଟକ | ||
| ୧୦ | ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ରଚନାବଳୀ | ଡଃ କୃଷ୍ଣଚରଣ ବେହେରା | ୨୦୦୨ | ସାହିତ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶନ, ଗୋପାଳପୁର, କଟକ |
ଆଧାର
This article uses material from the Wikipedia ଓଡ଼ିଆ article ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ପଟ୍ଟନାୟକ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ଦର୍ଶାଯାଇନଥିଲେ ସମସ୍ତ ବିଷୟବସ୍ତୁ CC BY-SA 4.0 ରେ ଉପଲବ୍ଧ । Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ଓଡ଼ିଆ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.