କେଲିଂଗ୍‍

‘‘କଳିଙ୍ଗ’’ ଶବ୍ଦରୁ ‘‘କେଲିଂଗ୍’’ ଶବ୍ଦର ସୃଷ୍ଟି । କଳିଙ୍ଗ ଶବ୍ଦର ଅନୁକରଣରେ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ଜାଭାରେ କଳିଙ୍ଗ ନାମକ ଏକ ରାଜ୍ୟର ନାମ ମଧ୍ୟ ରଖାଯାଇଥିଲା । ତେଣୁ ଶବ୍ଦର ପ୍ରଚଳନ ସମୟରେ ପ୍ରାଚୀନ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଏହି ଶବ୍ଦ କଳିଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟକୁ ସୂଚାଉଥିଲା । ପରେ ସମଗ୍ର ଭାରତ ଓ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦ୍ୱୀପରୁ ଆସୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହା ପ୍ରୟୋଗ କରାଯିବାକୁ ଲାଗିଲା । କାମ୍ବୋଡ଼ିଆର କ୍ଷ୍ମେର୍ ଭାଷାରେ କ୍ଲେଂଗ୍ (ក្លិង្គ) ବୋଲି ଏକ ଶବ୍ଦ ରହିଛି ଯାହାର ସୃଷ୍ଟି ମଧ୍ୟ କଳିଙ୍ଗ ଶବ୍ଦରୁ । ଭାରତର ଇଂରାଜୀ ନାମ "ଇଣ୍ଡିଆ"ର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ପୂର୍ବରୁ ମାଳୟ ଭାଷାରେ ଭାରତକୁ ସୂଚାଇବା ପାଇଁ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦ ‘‘କେଲିଂଗ୍’’ ଓ ‘‘ଜମ୍ବୁଦ୍ୱୀପ’’ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶକୁ ସୂଚୀତ କରିବା ପାଇଁ ‘‘ବେନୁଆ କେଲିଂଗ୍’’ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ।

 

‘‘ସେଜାରା ମେଲାୟୁ’’ ନାମକ ଏକ ମାଳୟ ଲେଖାରେ ସର୍ବ ପ୍ରଥମେ ଏହି କେଲିଂଗ୍ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏହି କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ କଳିଙ୍ଗର ରାଜା ଶୁଲାନ ନିଜ ପୁତ୍ର ରାଜା ଚୁଲାନଙ୍କ ସହ ଚୀନ ପ୍ରତି ବିଜୟ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । କିଛି ବିଶେଷଜ୍ଞ ରାଜା ଚୁଲାନଙ୍କୁ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଚୋଳ ବୋଲି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି । ପେନାଂଗର ଚୁଳିଆ ସାହି ନାମରେ ରହିଥିବା ଚୁଳିଆ ଶବ୍ଦ ଚୋଳରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ହୋଇଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ସେଜାରା ମେଲାୟୁରେ ଆଉ ଏକ ସ୍ଥାନରେ ବେନୁଆ କେଲିଂଗର ହାଂଗ୍ ନଦିମ ଓ ହାଂଗ୍ ତୁଆଙ୍କ ସମୁଦ୍ର ଯାତ୍ରା ବିଷୟ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । ତେବେ ଏହି କେଲିଂଗ୍ ଶବ୍ଦ ଏକ ସମୟରେ କେବଳ କଳିଙ୍ଗ ପ୍ରାନ୍ତର ଲୋକ ନୁହେଁ ବରଂ ସମସ୍ତ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦ୍ୱୀପର ଲୋକଙ୍କୁ ବୁଝାଉଥିଲା ବୋଲି କହିହେବ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ଔପନିବେଶିକ କାଳରେ ଇଣ୍ଡୋନେସୀୟ ରାମାୟଣର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ରଙ୍କୁ ‘‘ରାମ କେଲିଂଗ୍’’ ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା । ଏଠାରେ ରାମଙ୍କୁ କଳିଙ୍ଗ ନୁହେଁ ବରଂ ଭାରତୀୟ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ । ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଇସଲାମ ଧର୍ମର ପ୍ରସାର ପରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ତାମିଲ ଓ ତେଲୁଗୁ ଭାଷାଭାଷୀ ଲୋକଙ୍କୁ କେଲିଂଗ୍ କୁହାଗଲା ଏବଂ ଗୁଜରାଟୀ ତଥା ପାକିସ୍ତାନୀ ଲୋକଙ୍କମ ପାର୍ସି ବୋଲି କୁହାଗଲା ।

ଓଲନ୍ଦାଜମାନେ ମଧ୍ୟ ମାଲାକାରେ ଥିବା ପ୍ରବାସୀ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ‘‘କ୍ଲିଂଗ୍’’ ବା ‘‘କ୍ଲିଂଗର୍‍ସ୍’’ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ଔପନିବେଶିକ କାଳର ବ୍ରିଟିଶ୍ ଲେଖାମାନଙ୍କରେ ମାନ୍ଦ୍ରାଜ୍ ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି ବା କରମଣ୍ଡଳ ଉପକୂଳର ପ୍ରବାସୀମାନଙ୍କୁ ‘‘କ୍ଲିଂଗ୍’’ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ଜନ୍ କ୍ରଫର୍ଡ୍ (୧୮୫୬) ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନର ଲୋକଙ୍କୁ ଓ ଭାରତକୁ ମାଳୟ ଓ ଜାଭାର ଲୋକେ କ୍ଲିଂଗ୍ ନାମରେ ଡାକୁଥିବା ବିଷୟ ନିଜ ଲେଖାରେ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।

୧୫୨୮ରୁ ୧୫୩୮ ମସିହା ସମୟରେ ମାଲାକାରେ କେଲିଂଗ୍ ନାମକ ଏକ ବଣିକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକେ ବସବାସ କରୁଥିଲେ ବୋଲି ଷୋଡ଼ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ ପରିବ୍ରାଜକ କାଷ୍ଟାନେଡ଼ା କହିଛନ୍ତି । ପୂର୍ବେ କେଲିଂଗ୍ ଶବ୍ଦ କେବଳ ଭାରତୀୟ ବଂଶୋଦ୍ଭବମାନଙ୍କୁ ସୂଚାଉଥିଲା ଏବଂ ଏକ ସାମାନ୍ୟ ଶବ୍ଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଘଟିଥିବା ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ କାରଣରୁ କେଲିଂଗ୍ ଶବ୍ଦକୁ ଏକ ଅପମାନ ସୂଚକ ବା ଗାଳି ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବାକୁ ଲାଗିଲା । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟ ଭାଗରୁ ବିଭିନ୍ନ ଜାତି-ସମ୍ପ୍ରଦାୟସୂଚକ ଶବ୍ଦକୁ ଲେକଙ୍କ ପ୍ରବାସୀ ସ୍ଥିତି ଦର୍ଶାଇବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଗଲା ଓ ଏକ ଆପତ୍ତିଜନକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଏହି ସାମାନ୍ୟ ଶବ୍ଦର ନିରପେକ୍ଷତା କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିଥିଲା । ୧୯୬୩ ମସିହାର ଚେରିତା ଜେନାକା ବହିରେ ଓରାଂଗ୍ କେଲିଂଗ୍ (କେଲିଂଗ୍ ଲୋକ) ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ରାଜନୈତିକ ସଂଯମତାର ସହିତ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।

ମାଳୟ

 

ମାଳୟମାନେ ଭାରତୀୟ, ତାମିଲ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ସର୍ବଦା କେଲିଂଗ୍ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରି ଆସିଛନ୍ତି । କାପିତାନ କେଲିଂଗ୍ ଶବ୍ଦଟି ଏହି କେଲିଂଗ୍ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଜଣେ ପ୍ରତିନିଧିଙ୍କୁ ସୂଚାଇଥାଏ । ୧୭୯୦ ଦଶନ୍ଧିରେ ପେନାଂଗରେ କୌଡର୍ ମୋହିଦିନ୍ କାପିତାନ୍ କେଲିଂଗ୍ ଥିଲେ ଓ ସେ କର ହାର ଓ ସଂଗ୍ରହ ସମ୍ପର୍କିତ ଏକ ସମିତି ଗଠନ କରାଇଥିଲେ । ପେନାଂଗରେ ଏକ ମସ୍‍ଜିଦ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ଯାହାର ନାମ କାପିତାନ୍ କେଲିଂଗ୍ ମସ୍‍ଜିଦ ।

ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ କେଲିଂଗ୍ ଏକ ଅପମାନସୂଚକ ଶବ୍ଦ । ୨୦୦୫ ମସିହାରେ ମାଳୟ ସଂସଦରେ ଏହି ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ପରେ ସାଂସଦଙ୍କ ଜାତିଆଣ ମନୋଭାବକୁ ନେଇ ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।

ଜାଭା

 

ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ଜାଭାରେ ୬ଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିବା ଥିବା କଳିଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟ ଭାରତର କଳିଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟର ଅନୁସରଣ କରି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହି ଶବ୍ଦରୁ କେଲିଂଗ୍‍ର ସୃଷ୍ଟି । ଏହି କେଲିଂଗ୍ ଶବ୍ଦର କିଛି ବ୍ୟବହାର ଜାହାଜ ଅର୍ଥରେ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ ଯାହାର ଉତ୍ସ ଓଲନ୍ଦାଜ ହୋଇପାରେ । ଆଧୁନିକ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆରେ ବ୍ୟାବହାରିକ ଭାଷାରେ କୃଷ୍ଣକାୟ ବା ଅପେକ୍ଷାକୃତ କୃଷ୍ଣକାୟ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ କେଲିଂଗ୍ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ଯାହା ବର୍ଣ୍ଣ ବୈଷମ୍ୟତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅପମାନଜନକ ।

କାମ୍ବୋଡ଼ିଆ

କାମ୍ବୋଡ଼ିଆରେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ କ୍ଲେଂଗ୍ (ក្លិង្គ) ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହି ଶବ୍ଦର ଉତ୍ସ କଳିଙ୍ଗ ରାଜ୍ୟ କିମ୍ବା ମାଳୟର କେଲିଂଗ୍ ଶବ୍ଦ ହୋଇପାରେ । ବଡ଼ ଆଖି ଓ କୃଷ୍ଣ ବର୍ଣ୍ଣର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଅପମାନସୂଚକ ଡାକ ନାମ ପରି ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।

ଥାଇ

ଥାଇ ଭାଷାରେ କେଲିଂଗ୍‍ର ସମାର୍ଥବାଚୀ ଶବ୍ଦ ହେଉଛି ଖାଏକ୍' (แขก) । ଏହି ଶବ୍ଦ ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆର ଲୋକଙ୍କୁ ବୁଝାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହା ଏକ ଅପମାନଜନକ ସମ୍ବୋଧନ ନୁହେଁ । ଏହାକୁ ସମ୍ମାନସୂଚକ ସମ୍ବୋଧନରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ । କିନ୍ତୁ ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ବାହ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ କିଛି ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରତି ଏହାକୁ ଏକ ଅପମାନସୂଚକ ଶବ୍ଦ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବାର ଦେଖାଯାଏ ।

ଚୀନ

ମାଳୟ, ବ୍ରୁନେଇ ଓ ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ରହୁଥିବା ଚୀନୀ ଭାଷାଭାଷୀ ଲୋକେ କେଲିଂଗ୍-ଆ (吉寧仔), କେଲିଂଗ୍-ୟାନ୍ (吉寧人) ଓ କେଲିଂଗ୍-କ୍ୟା ପ୍ରଭୃତି ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହର କରିଥାନ୍ତି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ୟିନ୍-ତୋ-ଲାଂଗ୍ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାରରେ ରହିଛି ଯାହା ଅପମାନସୂଚକ ସମ୍ବୋଧନ ନୁହେଁ ।

ଚୀନୀ ଭାଷାରେ “-ଆ” ଓ “-କ୍ୟା” ଅଣ-ଚୀନୀଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥିବା ବେଳେ “-ୟାନ୍”ର ବ୍ୟବହାର ଯେକୌଣସି ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କ ପକ୍ଷେ ହିଁ କରାଯାଇପାରେ ।

ମାଲେସିଆରେ ତାଞ୍ଜୋଂଗ୍ କେଲିଂଗ୍, କାମ୍ପୋଂଗ୍ କେଲିଂଗ୍ ଓ ବୁକିତ୍ କେଲିଂଗ୍ ପରି ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନର ନାମ ରହିଛି । ପେନାଂଗରେ ଥିବା କାପିତାନ୍ କେଲିଂଗ୍ ମସ୍‍ଜିଦ ଏକ ବହୁ ପୁରାତନ ମସ୍‍ଜିଦ । ପେନାଂଗରେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ସାହି ରହିଛି ଯାହାର ନାମରେ କେଲିଂଗ୍ ରହିଛି । ସିଙ୍ଗାପୁରର ଜୁରୋଂଗ୍ ଇଣ୍ଡଷ୍ଟ୍ରିଆଲ୍ ଇଷ୍ଟେଟରେ ତାଞ୍ଜୋଂଗ୍ କ୍ଲିଂଗ୍ ରୋଡ଼୍ ନାମକ ଏକ ସଡ଼କ ରହିଛି । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଜାଭାର ଜେପାରା ରିଜେନ୍ସିରେ କେଲିଂଗ୍ ନାମକ ଏକ ଜିଲ୍ଲା ରହିଛି । ପୂର୍ବ-ଜାଭାରେ ପାକାର୍ କେଲିଂଗ୍ ନାମକ ଏକ ସ୍ଥାନ ରହିଛି ।

• ଓଡ଼ିଶାର ସାମୁଦ୍ରିକ ବାଣିଜ୍ୟର ଇତିହାସ
• କଳିଙ୍ଗ (ରାଜ୍ୟ), ଫିଲିପାଇନ୍ସ
• କଳିଙ୍ଗ (ରାଜ୍ୟ), ଜାଭା