Tèbas (en grèc ancian Θῆϐαι, Thễbai, al plural, en grèc modèrne Θήβα / Thíva) es una vila grega de Beocia, sèti d'un dèma.
Tebas Θήβα (grèc ancian: Θῆϐαι) | |
---|---|
Geografia fisica | |
Coordenadas | 38° 19′ 00″ N, 23° 19′ 00″ E |
Geografia politica | |
País | Grècia |
District Regional | Beocia |
Dèma | Tebas |
Geografia umana | |
Populacion (?) | 21 211 ab. |
Autras informacions | |
Sit(s) toristic(s) | ciutat grèga de Tebas |
Èra dins l'antiquitat l'una de las principalas ciutats de Grècia, e essent ligada a fòrça mites antics.
La vila comptava 21 211 abitants en 2001, e 37 524 per l'ensems de la municipalitat.
La posicion centrala de Tèbas, dins una region desprovesida de releu fasent la crosada naturala dels camins que ligavan lo golf de Corint e l’Atica cap a la Grècia centrala e a l’Eubèu: d’ont son importança economica e militara.
La vila fuguèt fondada a l'edat del Bronze e foguèron escavats l'epòca miceniana, d'armas, d'ivòris e de tauletas d’escrituras.
Los periodes arcaïc e classic foguèron marcats per una rivalitat amb Atenas, coma pendent l'afar de Platèas. Vèrs 519, Tèbas s’ataca a Platèus, que cercava a despolhar de son independéncia (aquela vila èra d’una liga diferenta qu'aquela que ligava las vilòtas agricòlas). Acceptava pas l’egemonia Tebana e se virèt cap a Atenas. Platèas cercava d’en primièr a obtenir l’ajuda d’una armada lacedemoniana que plaçada jols òrdres de Cleomèn I se trapava alara dins la region, mas argüent de la longa distança que separaca la Beocia de Lacedemòna los esparts conselhèron als platèus de sollicitatr puslèu l’ajuda d’Atenas, mai pròche de lor territòri e mai capabla los defendre. La salvagardia de l’independéncia platèa venent fortificar la securitat d’Atenas, perque en cas de victòria de Tèbas, las frontièras de son territòri se seriá aprochadas de l'Atica. Un arranjament pacific s’entrevei, de Corintians que se trobavan suls luòcs intervenent e venguèron arbitre per las doas partidas e limitèron los territòris. Aquò satisfaguèt los platèus sens mermar Tèbas, mas las ambicions d'aquelas faguèron fracaç. Luènh de clinar debans l’arbitratge qu'avián consentits s’ataquèron als atenians mas la ripòsta ateniana foguèt victoriosa. Platèa gardèt son territòri e quitament profeitèt d'aquela victòria d’Atenas.
Vèrs 506, Tèbas ligada als beocians e als esparciats subiguèt a Euripes una novèla desfacha fàcia a Atenas.
Pendent las guèrras medicas, Tèbas s'atraguèt l'ostilitat dels autres Grècs se liant als Perses menats per Xerxes I.
Pendent la Guèrra de Peloponès se liguèt a Esparta contra Atenas e faguèt pròva de crueltat cap als Platèus (la vila foguèt rasada en 427)
Al sègle IV, se liguèt a Atenas, Corint e Argos contra Epart pendent la guèrra de Corint (396-388). La Patz d'Antalcidas (o koiné eirena) foguèt signada en 387 AbC, atal acabant amb la guèrra.
En 382 foguèt presa per surpresa par un comandò esparciat que l'ocupèt fins a 379.
De 379 a 374 Tèbas resistiguèt als assalts d'Espart e la cacèt alara de Beocia.
De 374 a 371 sometèt tota la Boecia al prètz d'exaccions: destruccion de Platèas, Tanagra e de Tespias.
De 371 (batalha de Leuctres) a 362 (mòrt d'Epaminondas) Tèbas coneguèt son apogèu: es l'egemonia Tèbasiana. En 370 foguèt la primièra ciutat a envasir e pilhar lo territòri d'Espart dins l'istòria. Libèra la Messenia, refonda la ciutat de Messèna, relèva la vila de Mantinèa e fonda la ciutat de Megalopolis. De 366 a 364 trbolèt l'egemonia d'Atenas sus la mar Egèa lançant une flòta de 100 naus. Malaurosament per ela, aquela aventura s'acabèt amb la mòrt de son mai brilhant general (Epaminondas) mòrt a la victòria de Mantinèa (362). Lo segon melhor general de Tèbas (Pelopidas) èra mòrt dos ans abans.
Vencida a Queronèa (338) amb Atenas per Felip II, se revoltèt en 335 a la mòrt d'aquel darrièr e foguèt alara destruida per Alexandre.
Tornèt èsser bastida en 316 per Cassandre. Pasmens, Tèbas jamai tornèt trobar sa plaça dominanta en Beocia.
En 293, Demetrios I Poliorcèt assetèt Tèbas. La vila tornèt trobar son independéncia en 287.
A partir del sègle IX, Tèbas coneguèt una novèla periòda d'apogèu. Venguèt lo sèti de l' strategos de Grècia centrala.
En 1040, foguèt ravatjada pels Bulgars, puèi presa pels Normands en 1146. Rogièr II de Sicília i faguèt prene de sedoires que menèt amb el a Corfó e en Sicília introdusent atal en Occident l'industria de la seda.
En 1205, escasèt a Bonifaci de Montferrat que la daissèt a Oton de la Ròca. Tèbas venguèt alara capitala del Ducat d'Atenas.
Del temps de la Grècia otomana, Tèbas fuguèt suplantada per sa vesina Livadia.
Segon la legenda, Zèus, un jorn, s'enamorèt d’Euròpa, filha del rei fenician Agenòr e de la reina Telefassa. Per evitar la jelosia de son esposa, Èra, Zèus se faguèt paréisser coma un taur blanc, puèi raubèt Euròpa per la menar fins a Crèta. Agenòr envièt alrar los seus filhs la cercar, amb per òrdre de tornar pas abans de l’aver trovada. LA quita Telefassa los acompanhèt.
Après un long e van periple que l’aviá menat a Ròdes e en Tràcia, l’un dels filhs, Cadmos arribèt en Focid. S'anèt Delfès per demandar conselh a la Pitia. Aquela li ordonèt de renonciar a sas recercas, de seguir la primièra vaca qu’encontrariá e de fondar une vila ont elle s’arretariá. Cadmos obesiguèt, e la vaca lo menèt fins en Beocia. Cadmos decidiguèt alara de la sacrificar a Atena. Envièt dels seus companhs per cercar de l’aiga pel sacrifici, mas un drac los massacrèt gaireben totes. Cadmos, furiós, lo combatèt e lo tuèt. Atena li apareguèt alara, e li conselhèt de semenar las dents del drac. Al luòc ont semenèt, d'òmes armats sorgiguèron de tèrra. Foguèron nomenats Esparts a causa del biais qu'avián estat creats. Cadmos, surprés de lor apareisson, lor getèron una pèira, e cadun cresent que la pèira aviá estat lançada par un dels autres, s'entretuèron. Sols cinc subrevisquèron: Equion, Udeos, Ctonios, Iperenòr, e Peloros. Cadmos fondèt amb eles une vila del nom de Cadmèa, ont se trapava de per abans d'unas vilòtas escampilhadas.
Fòrça ans mai tard, Amfion e Zetos tuèron lor oncle Licos, lo regent de la ciutat, e prenguèron lo poder. BAstiguèron alara una autra vila, en dejós de la Cadmèa, e fortifièron l'ensems en erigiguèron a l'entorn un barri traucat de sèt pòrtas. Nomenèron aquela segonda vila Tèbas, en onor de Tebèa, una nimfa, filha del dieu flum Asopos que rajava près de la ciutat. La legenda vòl que per bastir la paret, Zetos levava peniblament las pèiras, alara qu'Amfion las levava sens pena, sonque mercé al son de sa lira.
This article uses material from the Wikipedia Occitan article Tèbas (Grècia), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Lo contengut es disponible jos licéncia CC BY-SA 4.0 levat mencion contrària. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Occitan (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.