Stómego

El stómego o stòmego el xe un òrgano chel fa parte del paramento degestivo. El consiste inte un slargamento, tuto rivestio de mùscołi, del canal ałimentar e'l xe, insieme al bueło, l'òrgano più inportante del só paramento. Ghe xe in qualche spece de anemałi, infrà łe cuałi vertebrai, echinodermi, bai e mołuschi. El xe involto inte ła seconda faxe de ła degestion, che ła segue ła mastegasion. El manda fora enzimi par łe proteine e forti àsidi par far menùo el magnar e smisiando el tuto co contrasion fate dal tesùo che el covre l'òrgano. El ga na capiénsa de 0,5 łitri, co el xe vodo, ma' xe ełàstego e'l pol rivar a 1,5 L. I gas prodoti da ła degestion i vien spinti a ła fin del'òrgano.

Ła paroła stómego ła vien dal łatin stomachus, che ła deriva a soa volta dal greco στόμαχος (stómachos). El tèrmine più doprà in greco antigo el zera parò γαστήρ (gastér), dal qual el vien el sufiso gastro-, riferio a st'òrgano.

El cardias (6) el xe ła "porta" del stómego, che eo divide dal esofago; el xe na vàlvoła che ła fa pasar el magnar mastega che el vien xó, e eo sera drénto al'òrgano. Se sto qua el pol èser pericołoxo par l'organismo, el se verxa e'l łasia pasar el contegnù spinto via ła na forte contrasion del stómego: sta situasion ła se ciama gòmito. El fondo (2) el xe queła gonfiada che no ła se vede inte ła radiografia perché ghe xe aria drénto. El corpo (3) el xe revolto verso drita e streto inte el baso; ła mucoxa drénto ła ga pieghe (14) permanénti (có che l'organo el se rilasa, łore łe resta) che łe devénta sénpre più definie e in rilievo verso ła fin cusì łe fréna el contegnùo. L'antro piłòrico (10) el xe queła parte final a forma de siłindro co pieghe łisie. El piłoro (9) el xe un sfintere (mùscoło a aneło) che el se verxa co l'òrgano el ga finio el só łavoro e'l contegnùo el finise inte el duodeno; a desferénsa del cardias.

El só róło prinsipal el xe queło de divider in tocheti più pìcołi łe mołècołe de grande dimension, rivade col'ałimentasion, grasie al'asion de àsido clorìdrico, al scopo de permeterghe l'asorbimento da parte dell'bueo tenue. Altre funsion łe xe ła degestion protèica, svolta dai enzimi łìtisi renina e pepsine (łe proteine łe vien desconposte in cadéne più pìcołe, dite polipeptidi), l'asorbimento del'aqua, de qualche Ion e conposti liposołùbiłi (i se desfa inte i grasi) come l'alcol e ła cafeina.

Ła pepsina ła łavora soło in anbiénte a baso pH. Sto qua el vien senpre varantio da ła prexensa del'àsido clorìdrico.

L'insieme de tuti sti ełeménti el xe dito suco gàstrico, che el vien avià anca soło se pensémo de magnar (dónca strangosemo da ła fame e vien fora sałiva in boca). Łe parete del stómego, in mancansa de fatóri protetivi, łe veria danexàe par colpa del'asidità forte del suco gàstrico, ma'l stómego el manda fora na sostansa, ła mucina, che ła scansa sto problema qua. Ła spesa muscołaùra ła varantise a ła fin i moviménti de smisiamento dei ałiménti, che durante ła permanénsa inte el stómego, che el pol durar da una a tre ore, i se strasforma in chimo.

•   Wiki Commons el detien imàjini o altri file so Stómego