Ukraina I Eurovision Song Contest

Trass i få deltakingar har Ukraina vunne tevlinga tre gongar, i 2004, i 2016 og i 2022. Det dårlegaste resultatet til Ukraina i Eurovision Song Contest kom på heimebane i 2017, då det ukrainske bidraget vart nummer 24 av 26. Sidan innføringa av semifinalar i 2004 har Ukraina kvalifisert seg til finalen på samtlege forsøk, det einaste landet som har klart dette. Med to sigrar, to andreplassar og ein tredjeplass er også Ukraina eit av dei mest suksessrike landa i Eurovision Song Contest etter årtusenskiftet. Ukraina har trekt seg frå Eurovision Song Contest ved to høve: i 2015 og i 2019.

Ukraina
Offisielt	Ukraina
UA:PBC/Suspilne (2017–) med STB (2016, 2018–) NTU (2003–2016)
Uttakingar
Nasjonalt	14
Internt	4
Deltaking
Debutår	2003
Deltakingar	18
Beste resultat
Semifinalen	1 (2008 og 2022)
Finalen	1 (2004, 2016 og 2022)
Verste resultat
Semifinalen	8 (2012)
Finalen	24 (2017)
Poeng
Semifinalane	2 184
Finalane	2 992
Totalt	5 176

Frå 2017 er det den ukrainske ålmennkringkastaren Suspilne (UA:PBC) som sender Eurovision Song Contest i Ukraina, og som vel det ukrainske bidraget til tevlinga. Dei aller fleste gongane har tv-kanalen halde ein nasjonal finale for å velje det ukrainske bidraget, men tre gongar (2003, 2004 og 2008) har tv-selskapet vald artist og song internt. I 2016 inngjekk Suspilne eit samarbeid med den kommersielle kanalen STB om å arrangere den nasjonale finalen og sende Eurovision Song Contest i Ukraina. Samarbeidet vart attført i 2018.

Siger på andre forsøk

 

Ukraina debuterte i Eurovision Song Contest i Riga i 2003 med Oleksandr Ponomarjov og songen «Hasta la Vista». Ukraina vart nummer 14 av 26, den femte svakeste plasseringa til Ukraina til nå. Året etter lykkast det for Ukraina å gå heilt til topps på sitt andre forsøk, då Ruslana framførte songen «Wild Dances». Som følgje av sigeren ble Eurovision Song Contest 2005 arrangert i den ukrainske hovudstaden Kyiv, med Marija Jefrosynina og Pavlo Sjylko som programleiarar.

Dei neste åra fortsatte Ukraina å gjere det bra, blant anna med to andreplassar på rad i 2007 og 2008. I 2011 følgde ein fjerdeplass og i 2013 kom Ukraina på tredjeplass i finalen. Etter å ha stått over tevlinga i 2015, kom Ukraina tilbake i 2016 og gjekk heilt til topps med Jamala og songen «1944». Vinnerbidraget fekk 534 poeng – den høgaste poengsummen i tevlingas historie til då. Men etter sigeren i 2016 fekk Ukraina ein dårleg periode med tjuefjerdeplass i 2017 og ein syttandeplass i 2018. Men så kom Ukraina sterkt tilbake med ein femteplass i 2021, etter å ha vorten nummer to i telefonavrøystinga.

Den politiske situasjonen i Ukraina har lenge vore prega av ustabilitet og rivalisering mellom den pro-vestlege og den pro-russiske delen av befolkninga, og Eurovision-deltakinga til Ukraina har fleire gongar fått eit politisk slør over seg.

Opptakten føre vertskapet i 2005

I 2004 vann Ukraina Eurovision Song Contest, og same haust braut det ut store demonstrasjonar i landet etter skuldingar om valfusk under presidentvalget. Opptøyane fekk namnet Oransjerevolusjonen og enda med at det vart halden ein ny valomgang, der den pro-vestlege Viktor Jusjtsjenko vann valet. Den uoversiktlege situasjonen sådde tvil om Ukraina var i stand til å arrangere tevlinga i 2005. Men tvilen vart feia til side, og Ukraina arrangerte to prikkfrie sendingar frå Kyiv i mai 2005. Tevlinga fekk likevel eit politisk bakteppe, sidan den uoffisielle hymna til Oransjerevolusjonen, «Razom nas bahato», representerte Ukraina. Men den europeiske kringkastingsunionen meinte at songen var politisk, og dimed måtte teksten gjerast om på. President Jusjtsjenko var også til stades under sendinga og delte ut sigersstrofeet til den greske vinnaren, Elena Paparizou.

Nye uroer gav fråvær i 2015

Vinteren 2014 braut det for alvor ut nye politiske uro i landet. I februar vart den russiskvennlege presidenten Viktor Janukovytsj avsett etter demonstrasjonar og blodige opprør i Kyiv. Russland svarte med å trappe opp det militære nærværet sitt mot grensa til Ukraina, og i mars annekterte Russland Krimhalvøya som tilhøyrde Ukraina. I tillegg braut det ut borgarkrig i Aust-Ukraina mellom staten og pro-russiske opprørarar. Uroa gjorde at Ukraina trekte seg frå tevlinga i 2015, men kom tilbake igjen i 2016. Då med krimtataren Jamala som song «1944», ein song som omhandla den sovjetiske deportasjonen av tartarar frå Krim i 1944.

 

I eit intervju med radiokanalen Radio Free Europe i februar 2016 uttala Jamala at songen minte ho om hennar eigen familie som framleis lever på Krim. Ho sa vidare at etter den russiske annekteringa av Krim i 2014, bur «krimtatarane no i eit okkupert område». Men teksta til songen omhandlar ikkje anneksjonen i 2014. Enkelte russiske politikarar og dei russiske myndigheitene på Krim skulda likevel ukrainske myndigheiter for å bruke songen til «å fornærme Russland». I mars 2016 uttala Den europeiske kringkastingsunionen på Twitter at verken tittelen til songen eller tekst var å anse som politisk – og dimed i samsvar med tevlingsreglane.

Etterspelet etter 2016-sigeren

I avrøystinga i finalen i 2016 stod det til slutt mellom Ukraina og Russland. I den nervepirrande avslutninga tok Ukraina sigeren, sjølv om Russland hadde fått flest poeng fra tv-sjåarane i Europa. Russiske medium meinte sigeren var både «provoserande og politisk», og også utanlandske og norske medium meinte tevlinga hadde mista uskulda då «1944» vann.

Sigeren gjorde at Ukraina fekk arrangere Eurovision Song Contest 2017. Hausten 2016 vart det igjen krangel mellom dei to nabolanda då ukrainske myndigheiter uttala at dei ville forby innreise til russiske artistar som offentleg hadde støtta dei pro-russiske separatistane aust i Ukraina. Russisk musikkbransje kalla fråsegna frå Ukraina for «uhaldbar». Trass det spente forholdet mellom landa, vedtok Russland å delta i Eurovision Song Contest 2017 i Ukraina.

Striden med Russland i 2017

12. mars 2017 offentleggjorde den russiske kringkastaren Pervyj kanal at artisten Julija Samojlova skulle representere Russland i Eurovision Song Contest 2017 med songen «Flame Is Burning». Kort tid etter kunngjeringa gav den ukrainske sikkerheitstenesta SBU Julija Samojlova eit tre års innreiseforbod til Ukraina. Årsaka var at ho hadde halde konsert på Krim i 2015, og SBU meinte at Samojlova hadde tatt seg ulovleg inn på ukrainsk territorium.

EBU meinte Ukraina prøvde å slå politisk mynt på tevlinga, og leiaren for unionen, Ingrid Deltenre, brukte sterke ord i eit brev til statsministeren i Ukraina: «Vi er både sinte og frustrerte over at årets tevling vert nytta som eit verktøy i den pågåande konflikten mellom Russland og Ukraina», skreiv Deltenre, og varsla samstundes at det kunne bli aktuelt med reaksjonar overfor Ukraina.

Ukrainske myndigheiter stod likevel fast på vedtaket om innreiseforbodet, og ukrainsk tv bad i staden EBU å respektere suvereniteten til Ukraina. EBU tilbaud Russland å delta via satellitt direkte frå Russland, eller å bytte ut Julija Samojlova med ein annan artist. Men russisk fjernsyn avviste dei alternative løysingane, og 13. april 2017 kunngjorde Russland at dei trekte seg frå tevlinga i Kyiv. Avgjerda vart sterkt beklaget av EBU, som fordømde det ukrainske innreiseforbodet og meinte det «undergrev integriteten og den ikkje-politiske naturen» til tevlinga.

Bråket etter Vidbir 2019 og 2022

Ukraina var påmeldt til Eurovision Song Contest 2019 i Tel Aviv og arrangerte sitt nasjonale uttak Vidbir i februar 2019. Artisten Maruv vann finalen 23. februar 2019 med songen «Siren Song», og ho fekk dimed moglegheita til å representere Ukraina i Eurovision Song Contest. Men like etter sigeren sådde kringkastaren Suspilne tvil om Maruv skulle få representere landet. Dette skuldast at ho hadde hatt ei rekkje konserter og opptredenar i Russland. Kringkastaren kravde at artisten skulle skriva under ein kontrakt som blant anna forbaud ho å opptre i Russland, overdrog songrettane til eit anna plateselskap og sa at ho skulle dekke alle deltakarkostnadane sjølv. Maruv nekta å underskrive avtalen, og to dagar etter finalen kunngjorde Suspilne at Maruv ikkje skulle få representere Ukraina i Eurovision Song Contest. Artistane som kom på andre- og tredjeplass i Vidbir ønskte heller ikkje å stille opp, og 27. februar trekte Ukraina seg frå tevlinga. Dette var det andre fråværet til Ukraina sidan debuten i 2003.

I 2022 skjedde ei liknande hending i etterdønningane av Vidbir 2022. Tevlinga vart vunnen av folk-rap-songaren Alina Pasj, men få dager etter sigeren vart det strid rundt eit besøk ho hadde hatt på russisk-annekterte Krim i 2015. I Ukraina er det strenge regler for innreise til Krim, blant anna må ukrainarar søke om innreise, og innreisa må skje via Ukraina. Pasj leverte inn dokumentasjon på at ho hadde reist inn via Ukraina, men kringkastaren Suspilne meinte dokumentasjonen var fabrikert. Til slutt valde Pasj å trekkje seg frå oppdraget og kommenterte at ho «ikkje ville ha denne virtuelle krigen og hatet. Den viktigaste krigen no er den ytre, den som kom til landet mitt i 2014» – med tilvising til krigen i Aust-Ukraina. Hendinga skjedde også midt under den spente krisa mellom Russland og Ukraina, der Russland hadde stasjonert store styrkar langs grensen til Ukraina. Suspilne kunngjorde 22. februar at andreplassen Kalush Orchestra hadde takka ja til oppdraget med å representere landet. Berre to dagar seinare gjekk Russland til angrep på Ukraina, noko som førte til at EBU utestengte Russland frå 2022-tevlinga. Ukraina skal fortsatt etter planen delta.

Finalane

Ukraina har gjeve flest poeng til # Land Poeng 01   Russland 120 02   Aserbajdsjan 99 03   Moldova 77 04   Sverige 56 05   Armenia 53   Frankrike

Ukraina har fått flest poeng frå # Land Poeng 01   Polen 156 02   Moldova 151 03   Aserbajdsjan 140 04   Israel 134 05   Latvia 133

Semifinalane (2004 — 2019)

Ukraina har gjeve flest poeng til # Land Poeng 01   Kviterussland 105 02   Georgia 64 03   Moldova 50 04   Polen 49 05   Noreg 40

Ukraina har fått flest poeng frå # Land Poeng 01   Kviterussland 89 02   Litauen 72 03   Latvia 68 04   Georgia 66 05   Moldova 61

•  
  Ruslana i Istanbul 2004
•  
  Tina Karol i Athen 2006
•  
  Vjerka Serdutsjka i i Helsingfors 2007
•  
  Ani Lorak i Beograd 2008
•  
  Zlata Ohnjevitsj i Malmö 2013
•  
  Marija Jaremtsjuk i København 2014
•  
  Jamala i Stockholm 2016
•  
  O.Torvald i Kyiv 2017
•  
  Mélovin i Lisboa i 2018

• Ukraina i Junior Eurovision Song Contest

• Ukraina i Eurovision Song Contest